Γίνεται ξανά τζαμί η Αγιά Σοφιά. Η απόφαση ελήφθη από τον Τούρκο Πρόεδρο και το Τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας, παρά τις όποιες φωνές διαμαρτυρίας και την θεωρητική αντίδραση της UNESCO. Οι διαμαρτυρόμενοι πολλοί, Έλληνες, Ευρωπαίοι ακόμη και οι ίδιοι οι Τούρκοι. Γιατί τώρα; Σε τι θα ωφελούσε μια τέτοια προκλητική κίνηση; Η απάντηση φαίνεται να κρύβεται σε μια προσπάθεια συσπείρωσης του Τουρκικού κράτους υπό τη σκέπη του Ρ.Τ. Ερντογάν, ο οποίος αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα τον τελευταίο καιρό, αλλά και στην επισήμανση σε γείτονες και άλλους, ότι ‘εγώ μπορώ να κάνω ό,τι θέλω κι εσείς θα ακολουθείτε’. Τα επίπεδα βέβαια της αλήθειας και δη της πολιτικής πραγματικότητας είναι τόσα πολλά και διαφορετικά που σίγουρα δεν μπορούν να αναλυθούν εδώ.
Έχω πάει δυο φορές στην Κωνσταντινούπολη και την Αγιά Σοφιά, αλλά ως επισκέπτρια για μισή ώρα, όπως γίνεται πάντα με τους τουρίστες. Ένιωσα το δέος και τη μεγαλοπρέπεια του ναού και θαύμασα το μέγεθος και την αριστουργηματική του κατασκευή, αλλά μέχρι εκεί. Δεν πρόλαβα να βιώσω κάτι άλλο. Δεν κατάφερα να δω αυτό που τόσο συγκινητικά περιγράφει στον πρόλογο του βιβλίου του ‘Θέλω να πιω όλο το Βόσπορο’, ο Αρχιμανδρίτης Δοσίθεος, Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Παναγίας Τατάρνης. Γράφει:
«Έλεγα μέσα μου, αν ο Πανάγαθος Θεός ευδοκήση και βγει αυτό το βιβλίο σε τρίτη έκδοσι θα γράψω τον πρόλογο μέσα στην Αγιά – Σοφιά. Η ώρα έφθασε. Και πολύ γρήγορα μάλιστα. Το «τάμα» πραγματοποιείται. Βρίσκομαι στον «μέγιστον νεώ»…
Ατενίζω στο βάθος την Πλατυτέρα. Ιστορημένη στο κέντρο της αψίδος, λάμπει μέσα στο χρυσό της κάμπο. Το κυανούν μαφόριον τονίζει το αειπάρθενον της αμολύντου Κόρης. Εις τας αγκάλας φέρει με πολλήν τρυφερότητα τον προαιώνιον Λόγον, τον αμήτορα εκ Πατρός και απάτορα εκ Μητρός. Για πεντακόσια χρόνια ήταν σοβατισμένη. Παχύ κονίαμα εκάλυπτε όλην αυτή την μεγαλειώδη παράστασι, αυτόν τον γλυκασμό των αγγέλων, αυτό το χάρμα οφθαλμών.
Είναι μεσημέρι. Οι ακτίνες του ηλίου κατακλύζουν κατά δέσμες τον ναό. Ο αέρινος τρούλλος λάμπει όλος και πετά, χάνεται προς τον ουρανό. Ώσπου ουρανός και τρούλλος γίνονται ένα. Ένας τρούλλος που φαντάζει πως δεν στηρίζεται πουθενά, χωρίς βάρος, άυλος, όλος φως…
…Μου ‘ρθε ένας κόμπος στο λαιμό. Ένα πικρό παράπονο. Γιατί Θεέ μου, γιατί; Θέλω να κλάψω. Θέλω τα δάκρυά μου να ενωθούν με τα δάκρυα της πονεμένης Ρωμηοσύνης. Τα δάκρυα που ποτέ δεν στεγνώνουν…»*
Την αγάπη αυτή και το μεγαλείο της Αγιά Σοφιάς αλλά και της Πόλης των Πόλεων, τα κατανοείς, τα νιώθεις, τα βιώνεις μέσα από τα μάτια του π. Δοσίθεου, είτε διαβάζεις βιβλία του είτε μιλάς μαζί του από κοντά. Κατανοείς γιατί δεν είναι Αγιά Σοφιά, αλλά ο ναός Της Του Θεού Σοφίας που στέκεται αγκαλιά με το ναό Της Του Θεού Ειρήνης, ο οποίος βρίσκεται δίπλα του ακόμη και το ναό Της Του Θεού Δύναμης, ο οποίος δεν διασώζεται. Και όπως μας εξηγούσε ο π. Δοσίθεος, χτίστηκε ο μεγάλος ναός της Σοφίας, για να έχει δύναμη το κράτος θα πρέπει έχει τη σοφία Του Θεού και ειρήνη…
Αυτό που με βεβαιότητα γνωρίζω είναι ότι οι συμβολισμοί δεν χάνονται. Όσο κι αν ποδοπατιούνται, υπάρχουν. Ίσως κοιμούνται μέσα στην ιστορία, αλλά αναδίδουν την ενέργειά τους. Ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους που η Κωνσταντινούπολη είναι η Πόλη που κανένας δεν μπορεί να αποχωριστεί.
Ελένη Ευαγγελία Αρωνιάδα
Εκδότρια
*(αποσπάσματα από τον πρόλογο. Έχει διατηρηθεί η ορθογραφία, αλλά όχι το πολυτονικό σύστημα για πρακτικούς λόγους. Ας με συγχωρήσει ο π. Δοσίθεος)