ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΤ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ
…Περίτρανα τον ύμνησαν σ’ Ανατολή και Δύση…
‘‘Κλεισμένο δεν έμεινε στόμα
Απάνου στου Μάρκου το σώμα’’
Διονύσιος Σολωμός
Το τελευταίο χρονικό διάστημα είχα την χαρά να λάβω το πρόσφατο εκδοθέν βιβλίο του αξιόλογου και πολυγραφότατου Ευρυτάνα συγγραφέα κ. Κώστα ΑΝΤ.Παπαδόπουλου με τίτλο ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ , Περίτρανα τον ύμνησαν σ’ Ανατολή και Δύση, σε έκδοση της ΠΑΝΕΥΡΥΤΑΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ -Αθήνα, 2021.
Το έργο διαιρείται σε δύο μέρη. Το πρώτο αφορά την λόγια ποίηση όπου τίμησαν τον πιο διεθνή ήρωα του 1821, μεγάλοι Έλληνες Ποιητές όπως: Διονύσιος Σολωμός, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης – με καταγωγή από την Βαλαόρα Ευρυτανίας, Ανδρέας Κάλβος, Κώστας Κρυστάλλης, Κωστής Παλαμάς και πολλοί ακόμη γνωστοί και άγνωστοι ποιητές.
Ναχέν ημέρα βροχερή και νύχτα η πουντισμένη
ποβάλ’ ο Μάρκος την βουλή μες την Τουρκιά να πάγει
τ’ αποβραδύ σηκόθηκε σταις τρεις του μεσονύχτου[…]
Σκοτριάν Πασσάς του φώναξε Λατίν Πασσάς του λέγει:
– Δε στόλπιζα βρε Μπότσαρη να ‘ρθεις τώρα τη νύχτα.-
– Τι λες αυτού Σκοτριάν Πασσιά κι ογλάνι των πασσάδων
θε να σε πιάσω ζωντανόν σαν όλους τους πασσιάδες.[…]
Το παραπάνω απόσπασμα είναι ποίημα του Παναγιώτη Τσοπανάκου, το παλαιότερο που γράφτηκε από ‘’επώνυμο’’ ποιητή για τον ηρωικό θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη. Γράφτηκε τέλη του 1823 ή αρχές του 1824.
Στην φιλολογική μελέτη παρατίθεται και η τραγωδία του Θεόδωρου Αλκαίου με τίτλο: Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη, τραγωδία εις τρεις πράξεις.
Τον αγωνιστή ύμνησαν και αρκετοί ξένοι ποιητές και συγγραφείς, όπως: ο Βίκτωρ Ουγκώ στο περίφημο έργο του ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ όπου η μνεία στον Μάρκο Μπότσαρη γίνεται ως ένας από τους τέσσερις κορυφαίους ήρωες παγκοσμίως. Δεν είναι τυχαίο πως στην Γαλλία μια μεγάλη οδός, ένας σταθμός του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου έδωσαν τον όνομα του. Αλλά και στο Στρασβούργο υπάρχει και πλατεία προς τιμή του. Πηγή έμπνευσης αποτέλεσε και για τους Γερμανούς ποιητές όπως ο φιλέλληνας Γουλιέλμος Μίλλερ και για τους Αμερικανούς όπως ο Halleck Fitz – Greene, με το εκτενές ποίημά του Μάρκος Μπότσαρης το οποίο έγραψε το 1825. Εν συνεχεία ακολουθούν αναφορές σε μια πληθώρα δημοτικών ποιημάτων, μελοποιημένων τραγουδιών αλλά και του θεάτρου σκιών όπου υμνούν κι εκεί τον Ήρωα. Το πρώτο μέρος ολοκληρώνεται με ανέκδοτα, γνωμικά και διάφορες μαρτυρίες που έχουν γραφεί κατά καιρούς για τον Μάρκο Μπότσαρη.
Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται ο Μάρκος Μπότσαρης ως πηγή έμπνευσης για αρκετούς Έλληνες και ξένους ζωγράφους όπως: Αθανάσιος Ιατρίδης – Καρπενησιώτης ζωγράφος, Θεόφιλος (Γ. Χατζημιχαήλ), ο γλύπτης Δαβίδ ντ’ Ανζέ κ.α. Τέλος, ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό από πίνακες ζωγραφικής, εξώφυλλα τετραδίων, αγάλματα, μνημεία και προσωπικά αντικείμενα του αγωνιστή.
Μια σπάνια συγκεντρωτική μελέτη, ένα σπουδαίο έργο που δεν πρέπει να λείπει από καμμιά βιβλιοθήκη.