Τα Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (ΜΥΗΕ) είναι η σύγχρονη μορφή των παραδοσιακών νερόμυλων. Ένα μικρό υδροηλεκτρικό έργο χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη την πρωτογενή μορφή ενέργειας, το υδάτινο δυναμικό – ως υδατόπτωση (υδραυλική ενέργεια) – για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η υδραυλική ενέργεια είναι μία πηγή ανανεώσιμη ενέργειας που υπηρέτησε και υπηρετεί πιστά τον άνθρωπο στο δρόμο της ανάπτυξής του, με μηχανισμούς υδροκίνησης ακόμα και σήμερα, όπως νερόμυλοι, δριστέλες, πριονιστήρια, κλπ, που χρησιμοποιούν τη δύναμη του νερού για τη λειτουργία τους, η δε ενέργεια που παράγουν χαρακτηρίζεται με τον όρο πράσινη ενέργεια, δηλαδή καθαρή ενέργεια.
Ένα ΜΥΗΕ είναι έργο καθαρά οικολογικό, δηλαδή κατά τη λειτουργία του δεν εκπέμπει ρύπους ή κάποιου είδους ακτινοβολία, δεν αφήνει κατάλοιπα, ούτε σωματίδια στο περιβάλλον και είναι συμβατό και φιλικό προς αυτό καθώς επίσης και αθόρυβο γιατί ανήκει λειτουργικά στην κατηγορία των έργων μηδενικής όχλησης.
Ένα ΜΥΗΕ λειτουργεί ακριβώς με βάση την αρχή λειτουργίας των παλιών νερόμυλων γι’ αυτό άλλωστε θεωρείται ότι είναι ένας σύγχρονος νερόμυλος, που με την δύναμη του νερού παράγει ηλεκτρικό ρεύμα.
Η αρχή λειτουργίας των ΜΥΗΕ είναι απλή. Από ένα σημείο του υδατορεύματος που βρίσκεται υψομετρικά πιο ψηλά, εκτρέπουμε ένα μέρος από την ποσότητα του νερού του υδατορεύματος το οποίο μέσω σωληνωτού αγωγού (αγωγός προσαγωγής) μεταφέρεται στη θέση του σταθμού παραγωγής. Εκεί, μέσω του συστήματος υδροστροβίλου – γεννήτριας μετατρέπεται η υδραυλική ενέργεια του νερού σε ηλεκτρική. Στη συνέχεια το νερό επιστρέφει στην κοίτη του υδατορεύματος χωρίς καμία αλλοίωση στα χαρακτηριστικά του και ακολουθεί την φυσική ροή του.
Σχηματική παράσταση μικρού υδροηλεκτρικού έργου ροής (χωρίς αποθήκευση νερού)
Οφέλη και πλεονεκτήματα μικρών υδροηλεκτρικών έργων
- Κάθε εγκατεστημένο kW μικρού υδροηλεκτρικού έργου συμβάλλει ετησίως στην αποφυγή εκπομπής περίπου 5,4 τόνων διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρύπων, αν η ισόποση ενέργεια παραγόταν με την καύση λιγνίτη.
- Τα ΜΥΗΕ είναι επενδύσεις με μεγάλο χρόνο ζωής, γεγονός το οποίο κάνει τα ΜΥΗΕ τα έργα με την μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση σε χρόνο κύκλου ζωής από όλες τις άλλες τεχνολογίες.
- Τα ΜΥΗΕ έχουν την μεγαλύτερη ενεργειακή αποδοτικότητα (παραγόμενη ενέργεια ανά μονάδα εγκατεστημένης ισχύος) από όλες τις τεχνολογίες ΑΠΕ.
- Λόγω της μεγαλύτερης ενεργειακής αποδοτικότητας αλλά και των λοιπών χαρακτηριστικών της τεχνολογίας, τα ΜΥΗΕ αποτελούν την φθηνότερη τεχνολογία ΑΠΕ παράγοντας την φθηνότερη ανανεώσιμη kWh.
- Τα ΜΥΗΕ ενισχύουν και σταθεροποιούν το δίκτυο διανομής (ειδικά σε απομακρυσμένα σημεία του δικτύου), γεγονός αυτό βοηθά άμεσα στην αύξηση της διείσδυσης άλλων ΑΠΕ (στοχαστικής τεχνολογίας).
- Τα ΜΥΗΕ είναι έργα με την μεγαλύτερη εγχώρια προστιθέμενη αξία από όλες τις ΑΠΕ. Πάνω από το 60% του προϋπολογισμού των έργων είναι υλικά και υπηρεσίες που προέρχονται από την χώρα μας, ποσοστό που ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε έργου μπορεί να φθάσει ακόμη και το 90%. Ακόμη για την κατασκευή και την συντήρηση των ΜΥΗΕ ασχολούνται πλειάδες επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων που εδρεύουν κοντά στον τόπο εγκατάστασης.
- Είναι επενδύσεις που υλοποιούν κατά πλειοψηφία οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις κυρίως της περιφέρειας με άμεσο αποτέλεσμα στην περιφερειακή συνοχή και με προφανείς επιπτώσεις στην περιφερειακή αποκέντρωση και την απασχόληση, ιδίως σε ορεινές και ημιορεινές απομακρυσμένες περιοχές.
- Τα ΜΥΗΕ έχουν πολλαπλά ανταποδοτικά και αντισταθμιστικά οφέλη προς τις τοπικές κοινωνίες.
- Αποτελούν στις περισσότερες περιπτώσεις έργα πολλαπλού σκοπού εξυπηρετώντας ταυτόχρονα με την παραγωγή ενέργειας αρδευτικές ή υδρευτικές ανάγκες, λειτουργώντας ως έργα αντιπλημμυρικής προστασίας της περιοχής και του υδατορεύματος και συμβάλλουν στην αντιπυρική προστασία δασικών εκτάσεων μέσω της χρήσης του αγωγού προσαγωγής ως πυροσβεστικού δικτύου ή μέσω δημιουργίας αντιπυρικών ζωνών.
- Τα ΜΥΗΕ αποδίδουν ως αντισταθμιστικό τέλος ποσοστό ίσο με το 3% των εσόδων τους στις τοπικές κοινωνίες, ενίσχυση σημαντική που παρέχεται συνήθως σε απομακρυσμένες ορεινές και ημιορεινές κοινότητες της χώρας.
- Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του Υπουργού ΠΕΚΑ, ξεκινά άμεσα η διαδικασία για την απόδοση ποσού ίσο με 23 εκατομμύρια €, το οποίο αναμένεται να πιστωθεί στους λογαριασμούς ρεύματος των κατοίκων των τοπικών διαμερισμάτων των περιοχών όπου λειτουργούν έργα ΑΠΕ, ενώ ποσό ίσο με 40 περίπου εκατομμύρια ευρώ έχει ήδη αποδοθεί στα ταμεία των Δήμων όπου λειτουργούν έργα. Εκ των παραπάνω ποσών, ποσοστό ίσο με 13,5% προέρχεται από την παρακράτηση των εσόδων λειτουργίας Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων.
ΜΥΗΕ στην Ελλάδα και στην Ευρώπη
Η ανάπτυξη των ΜΥΗΕ απέχει κατά πολύ και από τον ενδιάμεσο στόχο του 2014 και από τον τελικό στόχο που έχει τεθεί για την διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα το 2020 ως αποτέλεσμα του απολύτως εχθρικού αδειοδοτικού πλαισίου αλλά και των λοιπών συγκυριών των αποτελεσμάτων της κρίσης. Συγκεκριμένα, το ποσοστό πλήρωσης του στόχου των ΜΥΗΕ ανέρχεται στο 73% για το 2014 και στο 63% για το 2020, τη στιγμή που τα αντίστοιχα ποσοστά για τα Φβ ανέρχονται σε 173% και 118% (υπερπλήρωση στόχου).
Σύμφωνα με στοιχεία έγκριτων Ευρωπαϊκών Οργανισμών, το ποσοστό αξιοποίησης του διαθέσιμου μικροϋδροηλεκτρικού δυναμικού στην Ευρώπη των 27 κρατών μελών ανέρχεται σε επίπεδα μεγαλύτερα του 70% (και όλες οι χώρες σχεδιάζουν αύξηση αυτού του ποσοστού κατά 20% από τα σημερινά επίπεδα μέχρι το 2020%) τη στιγμή που στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό βρίσκεται σήμερα στα επίπεδα του ~10%.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στη χώρα μας λειτουργούν μόλις λίγο παραπάνω από 100 ΜΥΗΕ όταν στη γειτονική Ιταλία λειτουργούν 2.500 ΜΥΗΕ ενώ στο σύνολο της Ευρώπης των 27 λειτουργούν πάνω από 26.000 ΜΥΗΕ!
Αποδοχή ΜΥΗΕ στην Ελλάδα
Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, στο σύνολο σχεδόν των περιπτώσεων, στις περιοχές όπου κατασκευάστηκαν ΜΥΗΕ στην Ελλάδα, αυτά αποτέλεσαν πόλο ανάπτυξης της περιοχής και έτυχαν της πλήρης αποδοχής της τοπικής κοινωνίας.
Κι αυτό γιατί, στις περισσότερες των περιπτώσεων τα συγκεκριμένα έργα, εκτός του ότι συνέβαλαν στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, συνδυάστηκαν με παράλληλη εξυπηρέτηση και άλλων χρήσεων και αναγκών (ύδρευση, άρδευση, αναψυχή) προσφέροντας πολλαπλά οφέλη στην τοπική κοινωνία.
Προς απόδειξη των παραπάνω δεν έχει παρά να επισκεφτεί κάποιος περιοχές της Ελλάδος (βλ. Ήπειρο, Πέλλα, Μαγνησία, κ.α.) όπου έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν εδώ και δέκα και πλέον έτη ΜΥΗΕ και να δει μόνος του τα αποτελέσματα, στο φυσικό περιβάλλον, στην απασχόληση, στις υποδομές και γενικότερα στην ενσωμάτωση του έργου στη φυσιογνωμία της περιοχής.
Η ανάπτυξη των ΜΥΗΕ δεδηλωμένη προτεραιότητα της πολιτείας
Σε έκθεση της, η Υποεπιτροπή Υδατικών Πόρων της Βουλής των Ελλήνων από την συνεδρίαση της 26ης Μαΐου 2016, δηλώνει ότι θεωρεί απολύτως αναγκαία την προώθηση της ανάπτυξης των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων και την άρση των αντεπιστημονικών αδειοδοτικών εμποδίων και τάσσεται επισήμως υπέρ της ανάπτυξης των ΜΥΗΕ, δηλώνοντας ότι η ανάπτυξη των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ) αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για τη χώρα.
