Διαχείριση αποβλήτων των εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων:
- Τι λένε οι καταγγελίες
- Τι προβλέπει ο νόμος
- Νέα επιχείρηση δίνει λύση στο πρόβλημα
Εξαιρετικά σοβαρό είναι το πρόβλημα παράνομης απόθεσης σε ακατάλληλους χώρους των αποβλήτων κατεδαφίσεων, κατασκευών και δημοσίων έργων, κοινώς των μπάζων, από κατασκευαστές ιδιωτικών ή και δημοσίων έργων σε ολόκληρη τη χώρα και φυσικά και στην Ευρυτανία.
Σύμφωνα με διάφορες καταγγελίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας πολλοί είναι οι παραγωγοί τέτοιων αποβλήτων που τα πετάνε παράνομα σε ανεξέλεγκτους χώρους, ενώ οι Δήμοι και η Περιφέρεια δεν ενημερώνουν και δεν απαιτούν την εφαρμογή της νομοθεσίας, ιδιαίτερα από τους αναδόχους των έργων, ενώ στον προϋπολογισμό κάθε δημόσιου έργου περιλαμβάνεται και το κόστος μεταφοράς και διαχείρισης των ΑΕΚΚ (Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών Κατεδαφίσεων). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε ολόκληρη τη χώρα, πραγματοποιούνται αυστηροί έλεγχοι για την τήρηση του συγκεκριμένου νόμου και τα πρόστιμα που προβλέπονται για παράβαση της νομοθεσίας για τα ΑΕΚΚ είναι πολύ αυστηρά.
Τι είναι τα ΑΕΚΚ
Τα απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) είναι από τα πιο βαριά και ογκώδη απόβλητα που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντιπροσωπεύουν το 25% – 30% περίπου του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτελούνται από υλικά, όπως σκυρόδεμα, σίδηρο, τούβλα, γύψο, ξύλο, γυαλί, μέταλλα, πλαστικά, αμίαντο και χώμα, υλικά που μπορούν να ανακυκλωθούν. Τα ΑΕΚΚ προκύπτουν από δραστηριότητες όπως η κατασκευή των κτιρίων και των δημοσίων υποδομών, ολική ή μερική κατεδάφιση κτηρίων και υποδομών, ανακαινίσεις κτηρίων ή διαμερισμάτων και η κατασκευή και συντήρηση των οδών.
Τι συμβαίνει σε Ευρώπη και Ελλάδα
Τα ΑΕΚΚ έχουν αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένα ρεύμα αποβλήτων με προτεραιότητα διαχείρισης. Υπάρχει ένα υψηλό δυναμικό για την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των ΑΕΚΚ, δεδομένου ότι ορισμένα από τα υλικά αυτά έχουν μεγάλη αξία. Ειδικότερα, υπάρχει μια νέα αγορά για χρήση αδρανών υλικών που προέρχονται από ΑΕΚΚ για διάφορα κατασκευαστικά έργα. Επιπλέον, η τεχνολογία για το διαχωρισμό και την ανάκτηση των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων είναι καλά εδραιωμένη, εύκολα προσβάσιμη και γενικά χαμηλού κόστους. Ωστόσο, το επίπεδο της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης των αποβλήτων ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό σε ολόκληρη την Ε.Ε. από λιγότερο από 10% έως και πάνω από 90%. Σε ορισμένα κράτη μέλη, αυτή η κατηγορία αποβλήτων απορρίπτεται, καταλαμβάνοντας πολύτιμο χώρο σε χώρους υγειονομικής ταφής. Επιπλέον, εάν δεν διαχωρίζονται στην πηγή, μπορεί να περιέχουν μικρές ποσότητες επικίνδυνων αποβλήτων, με κίνδυνο να προκαλέσουν ιδιαίτερους κινδύνους για το περιβάλλον. Στην Ελλάδα η ποσότητα των αποβλήτων που παράγονται από τις διάφορες οικοδομικές εργασίες (κατασκευές και κατεδαφίσεις) εκτιμώνται σε 6-7 εκατ. τόνους ετησίως (Μελέτη ΥΠΕΧΩΔΕ 2006), αλλά βαίνουν συνεχώς μειούμενες λόγω της κρίσης στον κλάδο κατασκευών. Δεδομένου ότι μέχρι σήμερα δεν υπήρχε ένα οργανωμένο δίκτυο συλλογής και αξιοποίησης τους, η διαχείριση των υλικών αυτών σήμερα γίνεται αποσπασματικά, δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα στο περιβάλλον εξαιτίας της ανεξέλεγκτης διάθεσής τους. Αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούνται στη χώρα 9 Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης.
Η διαχείριση στη Στερεά Ελλάδα
Η διαχείριση των συγκεκριμένων αποβλήτων στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας βρίσκεται μάλλον σε αρχικό στάδιο παρόλο που ο νόμος υπάρχει εδώ και μια δεκαετία περίπου. Αυτό αποδεικνύει και η Απολογιστική Έκθεση για το έτος 2019 του Συστήματος Ανακύκλωσης Κεντρικής Ελλάδας (ΣΑΝΚΕ) που αναφέρει: «Επίσης το σύνολο των ΟΤΑ δεν ανταποκρίνεται στην υπόθεση της εφαρμογής του νόμου και διαχειρίζονται τα ΑΕΚΚ που συλλέγουν είτε ανεξέλεγκτα, είτε με απόρριψη στους ΧΥΤΑ. Επίσης δεν εφαρμόζουν την νομοθεσία στα έργα που δημοπρατούν και στα ιδιωτικά έργα για τα οποία εκδίδουν οικοδομικές άδειες.»
Αποτελεί υποχρέωση της Περιφέρειας και των δήμων να ενημερώνει διαρκώς με εγκύκλιο και ανακοινώσεις προς κάθε αρμόδιο τονίζοντας τη σχετική νομοθεσία και δίνοντας πληροφορίες για τις Μονάδες και τα Συστήματα, που έχουν αδειοδοτηθεί και δραστηριοποιούνται σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα. Οι δήμοι επίσης, έχουν ευθύνη να ενημερώσουν με κάθε τρόπο τους δημότες, να αυστηροποιήσουν τους ελέγχους και να καθαρίσουν όλους τους χώρους παράνομης εναπόθεσης, να κάνουν αναθεώρηση των Κανονισμών Καθαριότητας συμπεριλαμβάνοντας, όπου δεν έχει γίνει, τις υποχρεώσεις των παραγωγών ΑΕΚΚ για την εξάλειψη του απαράδεκτου φαινομένου παράνομης και ανεξέλεγκτης εναπόθεσης των στερεών αποβλήτων που προκύπτουν από κατασκευές έργα και κατεδαφίσεις.
Οι καταγγελίες
Πολλές είναι κατά καιρούς οι καταγγελίες, για την ανεξέλεγκτη διάθεση των Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) σε διάφορα σημεία της περιφέρειας με απαράδεκτες εικόνες, πεταμένων μπάζων σε πλήρως ακατάλληλους χώρους, να κάνουν το γύρο του διαδικτύου με τις οικολογικές οργανώσεις και παρατάξεις να μιλούν για μεγάλη επικινδυνότητα κι ακόμη μεγαλύτερη αδιαφορία.
Τρανό παράδειγμα η καταγγελία της αυτοδιοικητικής παράταξης της Στερεάς Ελλάδας ‘Οικολογία Αλληλεγγύη Στερεάς’ που αναφέρει σε ανάρτησή της: «Το ζήτημα έπρεπε να απασχολεί και τους δύο βαθμούς της αυτοδιοίκησης. Κυρίως όμως τους δήμους, οι οποίοι, σύμφωνα με τον ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ, έχουν και την ευθύνη για «ζ. την εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης των ΑΣΑ και την αποκατάσταση των υφισταμένων ΧΑΔΑ» (Άρθρο 228). Μερικές από τις θέσεις που έχουμε καταγγείλει κατά καιρούς για παράνομη εναπόθεση ΑΕΚΚ μόνο στη Φθιώτιδα είναι, στον Καθρέφτη της Αρκίτσας, Ρέμα του Λογγού, στα Καμένα Βούρλα, Χιλιομίλι και τον Φάρο του Αγίου Σεραφείμ, Χερσόνησο της Αγίας Τριάδας του Μώλου, σε όλο το μήκος του Σπερχειού, στον υγροβιότοπο κοντά στον Βιολογικό της Λαμίας, σε όλο το μήκος του Ξηριά της Λαμίας, στον παράδρομο της Αγίας Παρασκευής, κάτω από τον υγροβιότοπο και σε κάθε χωριό… ως δήθεν προσωρινή εναπόθεση».
Όσο για την Ευρυτανία καταγγελίες έχουν γίνει κατά καιρούς κυρίως για σκουπίδια, μεγάλες οικιακές συσκευές, στερεά απόβλητα και μπάζα πεταμένα σε ρέματα σχεδόν σε κάθε χωριό. Μια μικρή βόλτα άλλωστε αποδεικνύει το μέγεθος της ζημιάς.
Πού λειτουργούν μονάδες διαχείρισης ΑΕΚΚ
Στην Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας δραστηριοποιούνται μέχρι τώρα δύο Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΕΚΚ: το Σύστημα Ανακύκλωσης Κεντρικής Ελλάδας ΕΠΕ «ΣΑΝΚΕ ΕΠΕ» και η Ανακύκλωση ΑΕΚΚ Κεντρικής Μακεδονίας Α.Ε. «ΑΝΑ.ΚΕ.Μ». Υπάρχουν επίσης είκοσι (20) αδειοδοτημένες Μονάδες διαχείρισης και επεξεργασίας Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων στις πέντε Περιφερειακές Ενότητες, με τις περισσότερες στην Εύβοια. Οι πιο πολλές έχουν εξασφαλίσει τη συνεργασία και έχουν συμβληθεί με τα δύο υπάρχοντα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΕΚΚ και είναι: τρεις (3) στη Βοιωτία, έντεκα (11) στην Εύβοια, μια (1) στην Ευρυτανία, μία (1) στη Φθιώτιδα και τέσσερις (4) στη Φωκίδα. Επίσης, άλλες οκτώ επιχειρήσεις έχουν καταθέσει το φάκελο τους, έχουν πάρει την έγκριση χωροθέτησης σύμφωνα με το νόμο και είναι στη διαδικασία της αδειοδότησης.
Μονάδες διαχείρισης στην Ευρυτανία
Στην Ευρυτανία, πρόσφατα πήρε άδεια λειτουργίας μια νέα Μονάδα διαχείρισης ΑΕΚΚ, στον Άνω Ξηριά στο Καρπενήσι, με την επωνυμία: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ “ΒΕΛΟΥΧΙ” ΜΟΝΑΔΑ ΑΕΚΚ. Σύμφωνα όμως με το ρεπορτάζ, εκκρεμεί άλλη μία άδεια σε επιχείρηση για τη διαχείριση ΑΕΚΚ, στην εταιρεία Φλωράκης Ε. & Βαξεβάνος Θ. Α.Ε. εντός ΒΙΟΠΑ στην Τ.Κ. Καρπενησίου, ενώ αρχίζουν να δείχνουν ενδιαφέρον για το αντικείμενο και επιχειρήσεις στο Δήμο Αγράφων.
Οι άνθρωποι που έκαναν την αρχή στη διαχείριση ΑΕΚΚ στην Ευρυτανία
Ο Ευρυτανικός Παλμός στα πλαίσια της έρευνας, μίλησε με τον υπεύθυνο της πρώτης επιχείρησης για τη διαχείριση ΑΕΚΚ στην Ευρυτανία με την επωνυμία ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ “ΒΕΛΟΥΧΙ” ΜΟΝΑΔΑ ΑΕΚΚ, κ. Γιάννη Καγκαρά.
Ε.Π. Δημιουργήσατε την πρώτη Εταιρεία διαχείρισης Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) στην Ευρυτανία. Πώς και πότε πήρατε αυτή την απόφαση;
Γ.Κ. Η σκέψη ξεκίνησε το 2014, αφενός λαμβάνοντας υπόψη την αναγκαιότητα του τόπου μας για μια τέτοια μονάδα και αφετέρου ψάχνοντας τη νομοθεσία, όπου διαπιστώσαμε ότι η ανακύκλωση είναι μονόδρομος.
Ε.Π. Βρήκατε δυσκολίες μέχρι την υλοποίηση του εγχειρήματός σας; Ποιες ήταν αυτές;
Γ.Κ. Όπως σε κάθε νέο εγχείρημα υπάρχουν δυσκολίες. Στη δική μας περίπτωση το κυριότερο εμπόδιο ήταν το γενικό πολεοδομικό σχέδιο της πόλης.
Ε.Π. Πώς θα λειτουργεί το σύστημα της διαχείρισης στην περιοχή μας; Ποιους αφορά;
Γ.Κ. Στη μονάδα μας παραλαμβάνονται και διαχειρίζονται πλήρως από εμάς απόβλητα από εργασίες εκσκαφέων, κατασκευών και κατεδαφίσεων, που προέρχονται από οικοδομικές εργασίες, έργα υποδομών, ανεγέρσεις, κατεδαφίσεις, κατασκευές καθώς και ανακαινίσεις / αναπλάσεις.
Αρχικά γίνεται η διαλογή των αποβλήτων (μπάζων), ακολουθεί η ταξινόμηση ανά υλικό, η επεξεργασία τους και η διάθεσή τους για επαναχρησιμοποίηση.
Οι ιδιώτες και οι ανάδοχοι δημοσίων έργων θα πρέπει, όπως ορίζει ο νόμος, να προσκομίσουν στην Πολεοδομία σύμβαση με το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης (ΑΕΚΚ), πριν την έκδοση οποιασδήποτε οικοδομικής άδειας.
Ε.Π. Πώς πιστεύετε ότι θα υποδεχθούν το συγκεκριμένο εγχείρημα οι ιδιώτες αλλά και οι ανάδοχοι δημοσίου που είναι υποχρεωμένοι να μεριμνούν για τα ΑΕΚΚ;
Γ.Κ. Πιστεύουμε πως θα έχει θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Είναι σίγουρο ότι όλοι οι συμπολίτες μας αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα της ανακύκλωσης.
Ε.Π. Ποιοι οι στόχοι σας για το μέλλον, μιας και τώρα ξεκινάτε;
Γ.Κ. Πρωταρχικός στόχος είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η μείωση της ανεξέλεγκτης απόρριψης μπαζών στα δάση μας και σε ευαίσθητους αποδέκτες όπως ρέματα και υδροφόρους ορίζοντες. Επίσης θέλουμε να συμβάλλουμε στην κυκλική οικονομία και στη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος του τόπου μας μέσω της προσφοράς και επαναχρησιμοποίησης ανακυκλωμένων υλικών.