Βλέποντας κάποια από τα σημεία του καινούριου νομοσχεδίου για την Παιδεία και την τοποθέτηση 25 παιδιών σε κάθε τμήμα, μαζί με πολλά άλλα δεδομένα που μάλλον πίσω πάνε την εκπαίδευση κι όχι στον επόμενο αιώνα στον οποίο έχουμε ήδη μπει, η σκέψη μου τρέχει σε ένα πρότυπο σχολείο στην Ινδία, το οποίο επαίνεσε και ο ίδιος ο Γκάντι, που μαθαίνει τα παιδιά πώς να ζουν! (Για το σχολείο αυτό όμως θα αναφερθώ σε επόμενο άρθρο διεξοδικά για να μην το αδικήσω).
Τη στιγμή που σκεφτόμουν πώς ήταν τα σχολεία που πηγαίναμε εμείς και πώς θα είναι το σχολείο που πάνε τα παιδιά μας, διαβάζω ένα εξαιρετικά ελπιδοφόρο άρθρο στο Sputniknews.gr για τα Σχολεία του Δάσους στο οποίο τέσσερις Έλληνες παιδαγωγοί συστήνουν την Παιδαγωγική του Δάσους, μια υπαίθρια εκπαιδευτική προσέγγιση.
«Ένα παιδί παίζει με το νερό στο ρυάκι. Ένα άλλο κάνει κούνια πάνω σε ένα κομμάτι ξύλου, στερεωμένο με σχοινιά από τα κλαδιά ενός πλάτανου. Ένα τρίτο προσπαθεί να στερεώσει στο κεφάλι του δύο ξερά φύλλα σαν αυτάκια και να μεταμορφωθεί σε ζώο. Δύο ακόμη σκαρφαλώνουν στον πλάτανο. Δεν πρόκειται για κυριακάτικη εκδρομή στην εξοχή, αλλά για μια τυπική μέρα σε ένα ελληνικό Σχολείο του Δάσους που λειτουργεί σε καθημερινή βάση, τους Πευκίτες στο Κρυονέρι, όπου οι τοίχοι της σχολικής αίθουσας έχουν αντικατασταθεί από τις φυλλωσιές των δέντρων και τα τεχνητά υλικά διδασκαλίας από ακατέργαστα υλικά της φύσης – πέτρες, ξύλα, λάσπη, καρπούς.» αναφέρει το άρθρο και συνεχίζει:
Τι είναι όμως ακριβώς η Παιδαγωγική του Δάσους; «Αποτελεί παιδοκεντρική, όχι δασκαλοκεντρική εκπαιδευτική προσέγγιση, που βασίζεται στην εμπειρική υπαίθρια μάθηση και στοχεύει στην ολιστική -σωματική, ψυχική, πνευματική, κοινωνική και συναισθηματική- ανάπτυξη του παιδιού, μέσω δραστηριοτήτων που ενεργοποιούν και ενισχύουν όλους τους τύπους νοημοσύνης» απαντά η Ρόζα Τριανταφυλλίδη, παιδαγωγός-forest school leader, πρόεδρος της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης ‘Παρέα του Δάσους’, που οργανώνει σε επιλεγμένους φυσικούς χώρους δράσεις πάνω στα Σχολεία του Δάσους, τη Βιωματική Μάθηση, την Παιδαγωγική Τέχνη Waldorf-Steiner και τη Μοντεσσοριανή Αγωγή, για παιδιά κάθε ηλικίας, για γονείς, για παιδαγωγούς, για εκπαιδευτικούς και για δημόσια και ιδιωτικά σχολεία ανά την Ελλάδα… Στην πράξη, μεταξύ άλλων, τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, παίζουν και μαθαίνουν χτίζοντας καταφύγια από ξύλα, πέτρες και λάσπη, χρησιμοποιώντας σχοινιά και εργαλεία, αναγνωρίζοντας ίχνη ζώων, μαζεύοντας μούρα και σπαράγγια, σκαρφαλώνοντας σε δέντρα, ανάβοντας φωτιές τον χειμώνα, παρακολουθώντας υπαίθριες αφηγήσεις παραμυθιών. Μυούνται επίσης στις επιστήμες με βιωματικό τρόπο. «Στους Πευκίτες έχουμε το messy maths, μια προσέγγιση των μαθηματικών και των φυσικών εννοιών με απτά αντικείμενα. Μιλάμε για τα σύνολα όχι σχεδιάζοντας κίτρινες και κόκκινες κουκίδες σε μαυροπίνακα, αλλά γεμίζοντας πανεράκια με βότσαλα, πέτρες, κουκουνάρια» φέρνει ως παράδειγμα η Βασιλική Κομπιλάκου, ιδρύτρια κι εμψυχώτρια του Σχολείου του Δάσους Πευκίτες, Skogsmulle leader…». «η κα. Τριανταφυλλίδη θεωρεί μονόδρομο την επιστροφή των παιδιών στη φύση: «Η έλλειψη επαφής με τη φύση και έκθεσης στον καθαρό αέρα, ο περιορισμός στην κίνηση, στον ελεύθερο χρόνο και στο ελεύθερο παιχνίδι, καθώς και η υπερβολική χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών, σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, προκαλούν σοβαρά κινητικά, αναπτυξιακά και μαθησιακά προβλήματα, βλάπτοντας την υγεία των παιδιών» υποστηρίζει. Μερικά μόνο από τα οφέλη της Παιδαγωγικής του Δάσους που παραθέτει η ίδια είναι η ανάπτυξη της κινητικότητας, της ισορροπίας, της ενδυνάμωσης και της ευκινησίας, η καλλιέργεια της συγκέντρωσης και της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων, η ενσυναίσθηση, η αυτοπεποίθηση.
Για το φόβο των γονιών «Η υπερπροστασία είναι καταστροφική, είναι σαν να εμποδίζεις ένα πουλί να πετάξει» σχολιάζει η κα. Τριανταφυλλίδη. «Κάποτε μια μητέρα ρώτησε τον Γουίλι Ανσόλντ, Αμερικανό ορειβάτη και θεμελιωτή της υπαίθριας εκπαίδευσης, αν το παιδί της θα ήταν ασφαλές στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο βουνό. Εκείνος απάντησε: “δεν μπορώ να εγγυηθώ την ασφάλειά του, αλλά μπορώ να εγγυηθώ τον θάνατο της ψυχής του αν το προστατεύετε διαρκώς από τον κίνδυνο. Άλλωστε αφήνοντας ένα παιδί στη φύση βλέπουμε ότι δεν είναι καθόλου ανίκανο να προστατεύσει τον εαυτό του”».
Η ίδια μας διαβεβαιώνει ότι μέσα στα εννέα χρόνια της Παρέας του Δάσους δεν έχει συμβεί ποτέ σοβαρό ατύχημα, σε αντίθεση με «ελεγχόμενα» περιβάλλοντα, όπως η παιδική χαρά ή η αυλή ενός παιδικού σταθμού με μεταλλικά παιχνίδια. Σε κάθε περίπτωση, θεωρεί απαραίτητο ο παιδαγωγός του δάσους να είναι πιστοποιημένος στην παροχή πρώτων βοηθειών και να διαθέτει πλήρως εξοπλισμένο φαρμακείο. Σημαντική θεωρεί επίσης την υψηλή αναλογία παιδαγωγών προς τους μαθητές. (αξίζει να το διαβάσει κάποιος ολόκληρο στο sputniknews.gr).
Τη στιγμή που υπάρχουν παιδιά που μεγαλώνουν στο Καρπενήσι και δεν έχουν πάει ποτέ στο δάσος, σιχαίνονται να πατήσουν χώμα και φοβούνται τα ‘ζουζούνια’, τότε τα πράγματα είναι σοβαρά. Μάλλον η πιο βασική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που πρέπει να γίνει είναι να μετατραπούν όλα τα σχολεία σε σχολεία του δάσους, της θάλασσας, της υπαίθρου γενικά…
Ελένη Ευαγγελία Αρωνιάδα
Εκδότρια