- Θα ισχύσει η απλή αναλογική στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές;
- Τίθεται θέμα χωρικής αναδιάταξης δήμων και κοινοτήτων;
Μετά από επεξεργασία δύο ετών, υπό κατάρτιση βρίσκεται πλέον το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών για την βελτίωση του ‘ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ’ που αναμένεται να φέρει σημαντικές αλλαγές στην τοπική αυτοδιοίκηση. Με μεγάλη αγωνία αναμένουν όλοι οι δήμοι και οι περιφέρειες της χώρας τις νέες αλλαγές που λίγο ή πολύ θα επηρεάσουν όλη την τοπική αυτοδιοίκηση και τον τρόπο που αυτή λειτουργεί.
Ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Παναγιώτης Σκουρλέτης στις μέχρι τώρα δηλώσεις και τοποθετήσεις του, μιλά για ένα νομοσχέδιο τομή στην τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ από την άλλη η Ένωση Περιφερειών Ελλάδος και η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος έχουν ισχυρές ενστάσεις στα όσα τουλάχιστον μέχρι τώρα γνωρίζουν για το σχέδιο ‘Κλεισθένης’.
Στην Ευρυτανία τόσο οι Δήμαρχοι Αγράφων και Καρπενησίου, όσο και ο Αντιπεριφερειάρχης Ευρυτανίας, όπως δήλωσαν στον Ευρυτανικό Παλμό, βρίσκονται εν αναμονή των εξελίξεων, οι οποίες απ’ ότι φαίνεται θα έρθουν άμεσα. Το ενδιαφέρον κεντρίζουν η αλλαγή του εκλογικού συστήματος και φυσικά το ενδεχόμενο της χωρικής αναδιάταξης των δήμων και των κοινοτήτων, κάτι που – σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Ευρυτανικού Παλμού – δεν αποκλείεται εντελώς, τουλάχιστον προς το παρόν.
«…προβλέπεται αποσύνδεση των Δημοτικών και Περιφερειακών Εκλογών από τις Ευρωεκλογές και η καθιέρωση της απλής αναλογικής στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές…»
Σύμφωνα με την τοποθέτηση του Υπουργού κ. Σκουρλέτη στο κοινό συνέδριο ΕΝΠΕ-ΚΕΔΕ βάσει του νέου νομοσχεδίου θα προβλέπεται αποσύνδεση των Δημοτικών και Περιφερειακών Εκλογών από τις Ευρωεκλογές. Η μετάθεσή τους θα γίνει μέσα από τον συγκεκριμένο νόμο, για τη δεύτερη Κυριακή (13) του Οκτωβρίου 2019.
Επίσης, προβλέπεται η καθιέρωση της απλής αναλογικής στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές. Στη βάση της καθιέρωσης της απλής αναλογικής στο υπό κατάθεση νομοσχέδιο θα προβλέπεται προφανώς, και η δυνατότητα να ορίζονται με πρόταση του Περιφερειάρχη και του Δημάρχου, Αντιπεριφερειάρχες και Αντιδήμαρχοι από όλες εκείνες τις δυνάμεις που θα συγκροτούν τη νέα πλειοψηφία, από τη στιγμή που δεν θα έχει προκύψει. Με αυτόν τον τρόπο προβλέπεται η κατάργηση του Αντιπεριφερειάρχη χωρικής ενότητας που εκλέγεται χωρίς σταυρό.
«…με πρόταση του Περιφερειάρχη και του Δημάρχου, Αντιπεριφερειάρχες και Αντιδήμαρχοι…»
Όσον αφορά στη λειτουργία των Δημοτικών Συμβουλίων, προβλέπεται η απόσυμφόρησή τους από θέματα μικρότερης σημασίας, όπως θέσεις στάθμευσης ή ορισμό τραπεζοκαθισμάτων ή κοπή και φύτευση δέντρων που θα συζητούνται πλέον στις αρμόδιες επιτροπές. Με αυτόν τον τρόπο θα μένει χρόνος και χώρος προκειμένου να συζητούνται τα πιο μείζονα πολιτικά ζητήματα στο πλαίσιο των Δημοτικών Συμβουλίων. Το νέο νομοσχέδιο προβλέπει επίσης την καθιέρωση του ενιαίου ψηφοδελτίου για τις Κοινότητες με πληθυσμό έως 500 κατοίκων καθώς και την καθιέρωση της «λευκής εποικοδομητικής ψήφου».
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο νομοσχέδιο, επεκτείνεται και στις περιφέρειες ο θεσμός των τοπικών δημοψηφισμάτων, που αφορούσε μόνο τους δήμους, ο οποίος θα έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα. Στις σκέψεις του υπουργείου Εσωτερικών είναι να απλοποιηθεί η διαδικασία διεξαγωγής των τοπικών δημοψηφισμάτων και να αποσυνδεθεί ο θεσμός από τη βούληση της κεντρικής εξουσίας. Επίσης, υπάρχει η πρόβλεψη για τροποποίηση του άρθρου 76 του «Καλλικράτη» για τις δημοτικές επιτροπές διαβούλευσης μέσω της μείωσης του πληθυσμιακού ορίου (πλαφόν) στους 5.000 κατοίκους από 10.000 κατοίκους που ήταν σήμερα. Έτσι, θα είναι υποχρεωτική η σύσταση επιτροπής διαβούλευσης σε οικισμούς με 5.000 κατοίκους.
Ως προς την επιβολή ανταποδοτικών τελών, το υπουργείο Εσωτερικών εξετάζει τη δυνατότητα το δημοτικό συμβούλιο να ορίζει ειδικούς συντελεστές, ως διαβαθμίσεις των γενικών συντελεστών του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους, για συγκεκριμένες κατηγορίες ακινήτων. Προϋπόθεση για τη χρήση ειδικών συντελεστών είναι αυτό να αιτιολογείται ειδικώς λόγω της επιφάνειας, της χρήσης ή άλλων ιδιαίτερων αντικειμενικών χαρακτηριστικών των ακινήτων. Επίσης, θα προβλεφθεί η διαγραφή χρεών για τα μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα που προέκυψαν από επιβάρυνση με τέλος ακίνητης περιουσίας, ενώ είχε γνωστοποιηθεί στους δήμους η διακοπή ηλεκτροδότησης, ενώ προωθείται διάταξη με θέσπιση νέων κανόνων λειτουργίας για τους φορείς διαχείρισης αστικών αποβλήτων. Στόχος είναι να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και τη μείωση παραγωγής τους, ενώ με ειδική διάταξη στο νομοσχέδιο, οι υπηρεσίες πρασίνου εντάσσονται στις ανταποδοτικές υπηρεσίες οδοκαθαρισμού και ηλεκτροφωτισμού.
Άλλα θέματα που προβλέπονται από το νέο νομοσχέδιο αφορούν στη δυνατότητα για σύσταση ειδικών εταιρειών, εταιρειών ειδικού σκοπού της Αυτοδιοίκησης, στον τομέα της κοινής ωφέλειας, ενώ ταυτόχρονα θα υπάρχουν οι δυνατότητες σε διαδημοτικά σχήματα να συμμετάσχουν σε ανώνυμες εταιρείες, πάλι του τομέα της κοινής ωφέλειας. Μεγάλης σημασίας κρίνεται επίσης η συγκρότηση διαρκούς Επιτροπή ελέγχου αρμοδιοτήτων σε διυπουργικό επίπεδο, με εξασφαλισμένη και θεσμοθετημένη τη συμμετοχή των Περιφερειών και των Δήμων, έτσι ώστε να ελέγχεται ο αντίκτυπος στην Αυτοδιοίκηση που θα έχει κάθε νομοσχέδιο που πηγαίνει για ψήφιση. Προβλέπεται επίσης η καθιέρωση του θεσμού του Επόπτη Νομιμότητας ή του Ελεγκτή Νομιμότητας που αναμένεται να πραγματοποιηθεί από μια αποκεντρωμένη Υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία θα απαρτίζεται κατά κύριο λόγο από νομικούς.
Έντονες οι αντιδράσεις από Περιφέρειες και Δήμους
Έντονες αντιδράσεις προκαλεί το νέο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών στην Ένωση Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝΠΕ) και στην Κεντρική Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ). Με κοινό τους ψήφισμα που εκδόθηκε στο Συνέδριο ΕΝΠΕ – ΚΕΔΕ στην Αθήνα στις 18 και 19 Απριλίου 2018 με θέμα την «Αυτοδιοικητική Διακυβέρνηση εκφράζουν τη διαπίστωση ότι το κυοφορούμενο εδώ και δύο τουλάχιστον χρόνια Νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών, για την βελτίωση του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ δεν προωθεί καμία σημαντική αλλαγή στο μοντέλο διακυβέρνησης της χώρας, στη λειτουργία του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης καθώς παραπέμπει γενικώς στο μέλλον και χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, τις αναγκαίες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις στο Κράτος και την Αυτοδιοίκηση.
Οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης θεωρούν ότι το νέο νομοσχέδιο επιχειρεί να συνδέσει τις αλλαγές στην τοπική αυτοδιοίκηση με το εγχείρημα της Συνταγματικής Αναθεώρησης αλλά και την δημοσιονομική ανάκαμψη της χώρας. Δεν ενσωματώνει κρίσιμα ζητήματα στρατηγικής ενίσχυσης της αποκέντρωσης και προώθησης της Αυτοδιοικητικής Διακυβέρνησης, όπως αυτά κατά κανόνα έχουν εκφραστεί ομόφωνα, σε συνέδρια των αυτοδιοικητικών συλλογικών οργάνων.
Η κριτική στο νέο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο επικεντρώνεται και στην αναμενόμενη αλλαγή του εκλογικού συστήματος ανάδειξης των αιρετών της Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ Βαθμού, καθώς και στη συρρίκνωση της θητείας τους από τα πέντε, στα τέσσερα χρόνια, αναφέροντας ότι όποια αλλαγή του εκλογικού συστήματος θα πρέπει να γίνει σε συμφωνία με τις εκάστοτε επικρατούσες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες καλείται να επιτελέσει τη λειτουργία της η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Τονίζεται επίσης η ανάγκη το εκλογικό σύστημα να βρίσκεται σε συμφωνία με τα θεσμικά όργανα της Αυτοδιοίκησης, με την πρόβλεψη να ισχύσει από τις μεθεπόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές και να μην υπηρετεί σκοπιμότητες αναγόμενες στο στενό πολιτικό συμφέρον της εκάστοτε κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.
Δημόσια διαβούλευση ζητά ΕΝΠΕ και ΚΕΔΕ για το νέο νομοσχέδιο
Οι έντονοι φόβοι που εκφράζονται από τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης αφορούν στην εφαρμογή του νέου εκλογικού συστήματος στην τοπική αυτοδιοίκηση προβλέποντας ότι θα οδηγήσει σε ακυβερνησία και πλήρη λειτουργική αναποτελεσματικότητα τους δήμους και τις περιφέρειες, παραβιάζοντας τη συνταγματική επιταγή με άμεσες αρνητικές επιπτώσεις τόσο για τους πολίτες, όσο και για τη χώρα. Η πρόταση μάλιστα για την υιοθέτηση δύο διαφορετικών εκλογικών συστημάτων, αναλογικό με παρατάξεις για τις Περιφέρειες και τους Δήμους και πλειοψηφικό με ενιαίο ψηφοδέλτιο για τις τοπικές κοινότητες κάτω των 500 κατοίκων, διευκολύνει την είσοδο στα θεσμικά όργανα της αυτοδιοίκησης εξωπολιτικών συμφερόντων ή πολιτικών μειοψηφιών που εκφράζουν τα άκρα.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο ψήφισμα που εκδόθηκε ζητείται από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου «η προώθηση ενός νέου κανονιστικού πλαισίου, που θα προωθεί μια ουσιαστική αλλαγή στο μοντέλο συγκρότησης, οργάνωσης και λειτουργίας του Κράτους, με στόχο την αποκέντρωση και την υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου Αυτοδιοικητικής Διακυβέρνησης, με βάση τις αρχές της ενότητας, του προγραμματισμού, της ολοκλήρωσης των διοικητικών ενεργειών, της συγκέντρωσης του διοικητικού έργου, της καταλληλότητας και της επάρκειας των πόρων».
Πάνω σε αυτή τη βάση οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης ζητούν να λάβουν τη δημόσια δέσμευση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών ότι θα δοθεί επαρκής χρόνος δημόσιας διαβούλευσης, που δε θα είναι λιγότερος των δύο μηνών και δεσμεύονται για την ανάληψη πρωτοβουλιών ενημέρωσης πάνω στο περιεχόμενο του νέου νομοσχεδίου για τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια, καθώς και για τη διοργάνωση έκτακτου κοινού συνεδρίου για να καθορίσουν την περαιτέρω στρατηγική τους.
