Ο π. Δοσίθεος, Ηγούμενος της Ι.ΜονήςΤατάρνας σε μια σπάνια συνέντευξη μας μιλά για την πίστη, το μοναχισμό αλλά και την Ευρυτανία του χθες και του σήμερα.
‘Ένας μοναχός δεν πρέπει να πιστεύει ότι είναι καλύτερος και αγιότερος από τον υπόλοιπο κόσμο… ο μοναχός είναι κάτω πάντων’
‘Έγινα μοναχός γιατί ήταν ένας ιερός εσωτερικός μου πόθος…’
‘Η γνώση κάνει τον άνθρωπο να πορεύεται όπως είχε πει και ο Απόστολος Παύλος. Εμείς τη γνώση την έχουμε σαν εργαλείο… Την γνώση δεν την χρησιμοποιείς για ν’ ανεβείς και να κορδώνεσαι’
Μέσα στις Άγιες ημέρες του Πάσχα, ημέρες κατάνυξης και πνευματικότητας, κάνουμε ένα μικρό και απαραίτητο διάλειμμα από την επικαιρότητα και αφιερώνουμε την κεντρική μας συνέντευξη σε ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά κεφάλαια της Ευρυτανίας. Ο Ηγούμενος της Ι.ΜονήςΤατάρνας, ο π. Δοσίθεος Κανέλλος, μας κάνει την τιμή να παραχωρήσει στον Ευρυτανικό Παλμό μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του και μας μιλά για τη ζωή του, την Ορθόδοξη πίστη, την ιστορία της Ευρυτανίας αλλά και το μήνυμα της Ανάστασης.
Πώς ήρθατε εδώ; Πώς αποφασίσατε στα 20 χρόνια σας να γίνετε μοναχός;
Εγώ μεγάλωσα στην Αθηνά γνωρίστηκα με τον Μητροπολίτη Ναυπακτίας και Ευρυτανίας. Ερχόταν και λειτουργούσε στην Αγία Τριάδα στο Βύρωνα πήγαινα κι εγώ εκεί συνδεθήκαμε κι όταν αποφάσισα να γίνω μοναχός 20 χρονών μου είπε να έρθω στον Προυσό, μετά από δυο χρόνια εκοιμήθη. 18 χρονών ήμουν λαϊκόπαιδί. Ο πατέρας μου πουλούσε βαλίτσες στην οδό Αθηνάς. Μεγάλωσα βοηθώντας τον πατέρα μου τελείωσα το γυμνάσιο και έπρεπε να πάω Πανεπιστήμιο. Έπρεπε να δοκιμάσω ναδω αν ήθελα να γίνω μοναχός, αν μπορούσα. Δούλεψα 6 μήνες σε μια φαρμακαποθήκη, μετά στην Πυρκάλ. Μετά γνώρισα τον Αρχιμανδρίτη όπου τον θάψαμε εδώ. Στον Προυσό έγινα δόκιμος μετά από 3 χρόνια και σπούδαζα. Ήταν ένας ιερός εσωτερικός πόθος. Δεν με εμπόδισαν οι γονείς μου παρόλο που ήμουν μοναχογιός. Για μας η μοναχική ζωή είναι η ζωή μας. Δεν με ανάγκασε κανένας αυτά είναι μηνύματα ψυχής.
Τι μπορεί να εμποδίσει έναν άνθρωπο να ακούει αυτό τον πόθο;
Άμα βουλώνεις τα αυτιά σου, δεν παίρνεις τα θεία μηνύματα. Ένας μοναχός δεν πρέπει να πιστεύει ότι είναι καλύτερος και αγιότερος από τον υπόλοιπο κόσμο. Μάλιστα η πραγματική θεολογία λέει ότι ο μοναχός είναι κάτω πάντων. Γι αυτό οι πιστοί δεν πρέπει να φιλάνε χέρι μοναχού ή μοναχής. Μόνο αν είναι ιερομόναχος γιατί έχει ιεροσύνη. Αυτό που έμεινε απ’ την δική μου ιεροσύνη είναι η σπασμένη μέση όταν είχα πέσει. Όμως πέρασα πολύ καλά και με τους ανθρώπους. Διορίστηκα ιεροκήρυκας το ΄64. Είδα κάποιους που ήταν ευλαβείς. Σιγά σιγά, όμως, χάνονται γιατί ζούμε άλλες εποχές. Το κήρυγμα δεν είναι καλό. Πρέπει να βγαίνει από τη ζωή. Το πρόβλημάμας δεν είναι τι θα πεις αλλά αν θα μιλήσεις κοντά στους ανθρώπους. Πρέπει να ζεις κοντά τους. Πρέπει να ταυτιστείς. Όλες οι ντοπιολαλιές είναι ωραίες δεν μπορείς να μιλάς στην καθαρεύουσα. Ο λόγος πρέπει να είναι παρηγορητικός. Ο άνθρωπος είναι πλασμένος για τον παράδεισο. Πρέπει ο κάθε πιστός να αισθάνεται ότι η εκκλησία είναι μια μεγάλη αγκαλιά. Όχι για να αυξηθεί το παγκάρι.
Τι σας έφερε στην Τατάρνα;
Όταν ήμουν ιεροκήρυκας, περίπου το ΄70, εμείς ανήκαμε στην Μητρόπολη της Ναύπακτου. Κανονικά σύμφωνα με παλιά νομοθεσία, ο Μητροπολίτης έπρεπε να είναι 6 μήνες στη Ναύπακτο, 6 μήνες στο Καρπενήσι, αλλά δυστυχώς δεν τηρήθηκε ποτέ. Κάποτε που ήταν εδώ, μου είπε αν ήθελα να πάω στην Τατάρνα που είχε βουλιάξει από κατολίσθηση, και η εκκλησία και το οίκημα δεν είχε μείνει τίποτα.όταν πήγα δεν βρήκα τίποτα, κάναμε δυο παράγκες ξύλινες και κοιμόμασταν. Όταν πρωτοπήγα ήταν πανηγύρι, μαζεύτηκε κόσμος κι έκαναν κι ένα εκκλησάκι τον Άγιο Σάββα που υπάρχει ακόμα. Τη νύχτα κοιμήθηκα κάτω από μια ροδιά. Το πρωί έψαχνα να βρω τα παπούτσια μου, τα οποία τα είχα βάλει για μαξιλάρι κάτω απ την κουβέρτα.
Διοικητικώς ανήκουμε στην Μητρόπολη Καρπενησίου και τώρα είμαστε τρείς καλόγεροι στην Τατάρνα. Όταν πας σ’ ένα μοναστήρι δεν πρέπει να παρατηρείς το πόσοι ζουν σ’ αυτό αλλά το ποιοι ζουν. Το 1830, διαλύθηκαν κάποια μοναστήρια επειδή ήταν εναντίον του Όθωνα. Και το μοναστήρι της Στάνας διαλύθηκε. Έδιωξαν τους καλόγερους να πάνε σ’ άλλα μοναστήρια. Υπήρχαν 20 μοναστήρια στην Ευρυτανία. Η Μεσαμπελιά στο Καρπενήσι ήταν μοναστήρι.
Είστε ένας πολύ μορφωμένος άνθρωπος αυτή όλη η στάση που έχετε επηρεάζεται από τη μόρφωσή σας ή κατακτιέται μ’ έναν άλλο τρόπο;
Η γνώση κάνει τον άνθρωπο να πορεύεται όπως είχε πει και ο Απόστολος Παύλος. Εμείς τη γνώση την έχουμε σαν εργαλείο, όπως ο μάστορας έχει ένα σκεπάρνι. Την γνώση δεν την χρησιμοποιείς για ν’ ανεβείς και να κορδώνεσαι. Η Εκκλησία είναι το ταπεινό. Ο φωτισμός προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα. Ποτέ δεν πρέπει να βλέπουμε εάν ο άνθρωπος έχει πτυχία. Εάν η γνώση και η μόρφωση θα ήταν μόνο για τη σωτηρία ορισμένων ανθρώπων τότε ο θεός θα ήταν άδικος. Ο Πανάγαθος Θεός σώζει κι αυτόν που δεν έχει γνώση. Η σωτηρία είναι για όλους τους ανθρώπους. Μια φορά μου λέει ο Πατριάρχης πήγαινε να μιλήσεις, ήταν της Σταυροπροσκυνήσεως. Μίλησα κι όταν τελείωσα ο κόσμος ήταν ευλαβής έκανε συνέχεια τον σταυρό του οι 94 ήταν όμως Γεωργιανοί δεν γνώριζαν Ελληνικά. Όταν άκουγαν τη λέξη σταυρός, Ιησούς έκαναν το σταυρό τους.
Ξέρουν οι πιστοί τι ακούν και τι διαβάζουν στην εκκλησία; Γνωρίζουν τα σύμβολα της θρησκείας μας;
Θέλουν οι χριστιανοί να τα μάθουν; Πίστησημαίνει και υποχρεώσεις, ξέρεις τι είναι η νηστεία αλλά δεν νηστεύεις. Υπάρχουν όμως καθαρές ψυχές ασχέτως με το ρεύμα ζώντας τη χριστιανική ζωή. Νηστεύοντας σωματικά, νηστεύεις και πνευματικά. Ο χειρότερος εχθρός είναι η ειρωνείατου κόσμου. Η ορθόδοξη ζωή είναι πάρα πολύ εύκολη, δεν είναι δύσκολη. Εμείς δεν είμαστε η καλύτερη πίστη, υπάρχουν κι άλλες που είναι κάλλιστες. Η διαφοράτης Ορθοδοξίας μας είναι ότι ο Θεός μας αποκάλυψε πράγματα. Όσο μπορούμε να τα καταλάβουμε. Με την πίστη είναι μαζί και τα μυστήρια.
Θα μας λέγατε λίγα πράγματα για το μήνυμα της Αναστάσεως;
Το μήνυμα της αναστάσεως το έχει η ίδια η λέξη Ανάσταση που σημαίνει σηκώνομαι όρθιος. Ο Κύριος το θάνατο πατήσας κι αναστήθηκε. Ο σταυρός δεν είναι ποτέ σημείο θανάτου. Όταν βάζουμε σταυρό στον τάφο σημαίνει ότι αυτός δεν πέθανε αλλά θ’ αναστηθεί. Ο σταυρός είναι σύμβολο της Αναστάσεως.
Γιατί πιστεύετε ότι ερήμωσε η Ευρυτανία;
Ξεκινάμε πολλά χρόνια πριν, τα ορεινά όχι μόνο της Ευρυτανίας υπήρξαν τόπος καταφυγής δηλαδή από την Φραγκοκρατία την Βενετοκρατία, την Σλαβοκρατία πριν και την Τουρκοκρατία, αυτός ο τόπος δέχτηκε πολλές επιδρομές και πάρα πολλές κατακτήσεις. Μετά τη συνθήκη του Ταμασίου το 1525, εδώ η περιοχή των Αγράφων είχε μια σχετική ανεξαρτησία έδινε το χαράτσι, τον κεφαλικό φόρο και δεν ανέβαινε ο Τούρκος επάνω. Ο Τούρκος διοικητής ανέβαινε αλλά όχι ο στρατός γιατί οι Τούρκοι όντας λαός του Τουράν, πολεμούσαν με άλογα. Το άλογο δεν πατάει καλά μόνο το μουλάρι κι ο γάιδαρος πατάνε καλά επάνω στα βουνά. Και φανταστείτε πώς θα ήταν δυνατόν να έρθει ιππικό και να περάσει το φαράγγι που ενώνει τον κόσμο με τ’ Άγραφα. Θα ήταν αδιανόητο. Είχαν χωράφια, ξερολιθιές κάτι φύτευαν κυρίως φακή για να επιζήσουν. Επίσης άλλος ένας λόγος που τα βουνά είχαν κόσμο είναι γιατί ο κάμπος λόγω του ότι τα αποξηραντικά έργα που είχαν γίνει παλιά είχαν καταληφθεί από τους Τούρκους και είχαν γίνει έλη. Όταν έχεις έλη έχεις και κουνούπια δεν μπορούσαν οι κάτοικοι να μένουν το καλοκαίρι στον κάμπο και ανέβαιναν στα βουνά για να αποφύγουν κυρίως την ελονοσία. Τον 16ο αιώνα άρχισαν οι μεταναστεύσεις προς τα έξω. Στη Λάρισα που ήταν η έδρα του Βιλαετιού γιατί εμείς ανήκαμε διοικητικώς στο Σαντζάκειο των Τρικάλων, τα Άγραφα και το Καρπενήσι ήταν δυο Καζάδες σαν υπονομαρχία, μετά πήγαν στη Θεσσαλονίκη γι’ αυτό έχουν και το μαρτύριο του Μιχαήλκι έπειτα στην Κωνσταντινούπολη που είχε τη μεγαλύτερη παροικία Αγραφιωτών και Καρπενησιωτών. Η λέξη Ευρυτανία δεν υπάρχει πουθενά στα αρχαία λεξικά, ξεκίνησε να χρησιμοποιείται επίΌθωνος.
Στις μέρες μας ένας λόγος που άρχισε να ερημώνει ο τόπος αυτός είναι οι βιομηχανικές ζώνες. Ο κόσμος πηγαίνει στον κάμπο να βγάλει μεροκάματο. Αρά η μετανάστευση, η ανεργία, έκλεισαν και τα δυο εργοστάσια της Ευρυτανίας, δεν έμεινε τίποτα. Βλέποντας λοιπόν όλοι πως ζει ο κόσμος παρακάτω είδαν ότι δεν υπάρχει μέλλον εδώ. Αν υπήρχε από ένα ημερομίσθιο στην κάθε οικογένεια ελάχιστοι θα έφευγαν. Δεν τους φταίει ο τόπος η ανέχεια τους διώχνει.
Ποια η σχέση των Ευρυτάνων με την Κωνσταντινούπολη;
Στην Κωνσταντινούπολη αναπτύχθηκε μια μεγάλη παροικία η οποία ξεκίνησε κυρίως από έναν Αγραφιώτη, τον Σκαρλάτο ο οποίος έγινε στην Πόλη Σεϊτζής, δηλαδή γητευτής των ζώων και στο τέλος έγινε προμηθευτής του Οθωμανικού στρατού σε κρέας. Είχε πολύ μεγάλη περιουσία, θεωρείται ο δεύτερος κτήτορας της μονής Τατάρνης έκανε δώρο χρυσοκέντητο επιτάφιο που σώζεται στο μοναστήρι, του 1585. Αναπτύχθηκε αρκετά η ομογένεια στην Πόλη και κατέλαβαν εξέχουσα θέση όταν ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος είχε μια μανία ήθελε να συλλέγει αρχαίους κώδικες και σώζεται επιστολή που η μονή Τατάρνας του έστειλε 22 Κώδικες. Από εκεί ξεκίνησαν και πήγαιναν στην Κωνσταντινούπολη και σιγά σιγά κατέκτησαν τη συντεχνία των Μπακάληδων. Είχε μια ευρωστία οικονομική δίνοντας ευρωστία και σ’ αυτούς που παρέμειναν εδώ.Γιατίδεν έπαιρναν τις οικογένειες μαζί τους, πήγαιναν, έρχονταν, έκαναν παιδιά και έφευγαν πάλι. Γι αυτό μερικοί δεν ήταν και πολύ τίμιοι στο στεφάνι και μετέφεραν στην Ευρυτανία σε μερικά χωριά τη σύφιλη. Επίσης μια οικογένεια Μαλινοπουλέων πολύτεκνη πήγε στο σουλτάνο και αγόρασε περιοχή με αμπέλια για κρασί για τους χριστιανούς κατοίκους. Και ο τόπος αυτός είναι το σημερινό Μακροχώρι. Μετά το μαρτύριο του Αγίου Σεραφείμ εξ Αγράφων, το 1601, αφού τον τίμησαν πολύ άρχισε να αναπτύσσεται το Πέρα. Έπρεπε να τιμήσουν τον άγιο τους. Το 1812 στη μύτη του σουλτάνου είχαν τα μαρτύριά του. Από εκεί και πέρα η ομογένεια πήρε τον κατήφορο. Όταν φτάσαμε στον 20ο αιώνα λόγω των κακών σχέσεων Ελλάδας Τουρκίας έχουμε μετανάστες προς τηνΑμερική, Γερμανία Αυστραλία.
