Η δυσκολία να ‘χωνέψουμε’ τις ειδήσεις των ημερών, τα μέτωπα που όλο γίνονται και περισσότερα, το εύρος των φρικιαστικών γεγονότων αλλά και η υποκρισία της ελληνικής κοινωνίας, είναι τα δύσκολα συστατικά της πραγματικότητάς μας.
Η ασύλληπτη υπόθεση της Πάτρας, με τρία μικρά παιδιά νεκρά και κατηγορούμενη την ίδια τους τη μάνα, μόλις άρχισε να ξετυλίγεται και φανερώνει σε όλο της το μεγαλείο την πτώση –πολύ ήπια η λέξη – της κοινωνίας μας. Δεν θα επεκταθώ αλλά θα μείνω σε μια φράση που άκουσα από τον ψυχίατρο Δρ. Θάνο Ασκητή, σήμερα το πρωί με αφορμή την υπόθεση. ‘Είναι βαθιά δυστυχισμένο ένα τέτοιο άτομο’ που μπορεί να διαπράξει τέτοιο έγκλημα…
Και κάτι τέτοιες μέρες η μόνη διαφυγή του μυαλού είναι η κατανόηση του προβλήματος. Ο τρόπος ποιος άλλος, η αρχαία φιλοσοφία που κρύβει όλες τις αλήθειες.
«Όλες μας οι πράξεις αυτό έχουν σκοπό, να παραμερίσουν τον πόνο και την ταραχή. Όταν αυτό το καταφέρουμε, γαληνεύει η μπόρα της ψυχής, γιατί ο άνθρωπος δεν έχει πια να τρέξει και να κυνηγήσει κάτι που να συμπληρώσει την ευεξία της ψυχής και του κορμιού.» είχε πει ο Επίκουρος. Ενώ σε μια επιστολή του προς το μαθητή του Μενοικέα διαβάζουμε:
«Επίκουρος χαιρετάει τον Μενοικέα.
Ούτε όταν είναι νέος κανείς πρέπει να διστάζει να φιλοσοφεί, ούτε όταν γεράσει να μην έχει διάθεση να φιλοσοφεί. Γιατί για κανέναν δεν είναι νωρίς ή πολύ αργά, ώστε να ασχοληθεί με την υγεία της ψυχής του. Αυτός, μάλιστα, που λέει ότι δεν είναι ο καιρός της φιλοσοφίας, είναι σαν να λέει ότι έχει περάσει η ώρα ή ότι δεν υπάρχει πια χρόνος για την ευτυχία. Έτσι, λοιπόν, πρέπει και ο νέος και ο γέροντας να φιλοσοφεί — ο γέροντας για να παραμένει νέος όσο γερνάει, μέσα από τις ευχάριστες αναμνήσεις των περασμένων αγαθών, και ο άλλος, αν και νέος, να είναι μαζί και ώριμος γέρος, καθώς θα ζει χωρίς να φοβάται το μέλλον. Είναι επομένως ανάγκη να μελετάμε ό,τι φέρνει ευτυχία, αφού, όταν αυτή υπάρχει, έχουμε τα πάντα, ενώ όταν μας λείπει, κάνουμε τα πάντα για να την έχουμε.» (Επιστολή προς Μενοικέα)
Να φύγει ο πόνος και η ταραχή που έχει το ανθρώπινο είδος μέσα του είναι η ευτυχία. Έτσι γεννιέται ο άνθρωπος με διάφορους πόνους και διάφορες ταραχές ο καθένας μας, μαζί με αυτές που προσθέτουμε μεγαλώνοντας από την οικογένειά μας ή τις εμπειρίες της ζωής.
Πού έρχεται η φιλοσοφία σε όλα αυτά; Μα στον τρόπο, στη μέθοδο ανάλυσης των δεδομένων της ζωής μας, της ψυχοσύνθεσής μας, του χαρακτήρα μας, των αναγκών μας. Μας οδηγούν στην αλήθεια μας. Και όταν ξέρεις την αλήθεια σου είναι τόσο μα τόσο δύσκολο να κάνεις ότι δεν βλέπεις και να συνεχίσεις να υποκρίνεσαι ότι πρωταγωνιστείς σε μια επίπλαστη πραγματικότητα.
Από αυτό πάσχουμε λοιπόν, ως κοινωνία, και επικρατεί η δυστυχία και η φρίκη. Αρνούμαστε να βρούμε την αλήθεια μας. Αρνούμαστε να ασχοληθούμε με την καλλιέργεια της ψυχής και φυσικά αρνούμαστε τον αυτοέλεγχο.
Ο μεγάλος δάσκαλος Σωκράτης στην Απολογία του, όπως την έγραψε ο Πλάτων, είπε:
«Το μεγαλύτερο αγαθό για τον άνθρωπο είναι αυτό: να μπορεί κανείς να μιλάει κάθε μέρα για την αρετή και για όλα τα άλλα τα πράγματα που με ακούτε κι εσείς να συζητώ, θέτοντας σε δοκιμασία και τον εαυτό μου και τους άλλους – γιατί μια ανεξέλεγκτη ζωή είναι μια ζωή που δεν αξίζει να τη ζει κανένας άνθρωπος (ὁ δὲ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ)».
Πλάτων, Απολογία Σωκράτους 38a 1-6
‘Ανεξέταστος βίος’
