«Τη μάνα μου τη Ρούμελη ν’ αγνάντευα το λαχταρώ
Ψηλά που με νανούριζες καϋμένο Καρπενήσι…».
Μεγάλε μας Δάσκαλε και αγαπητέ μας φίλε, Αείμνηστε Μιχάλη Σταφυλά!
Με αυτά τα λόγια, πριν ενάμιση χρόνο, σε υποδεχθήκαμε στο Δημοτικό Θέατρο Λαμίας στην εκδήλωση του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων προς απόδοση τιμών στον Ρουμελιώτη: Λογοτέχνη – Συγγραφέα και Εκδότη ΜΙΧΑΛΗ ΣΤΑΦΥΛΑ (10 Οκτώβρη 2016), με κύριους ομιλητές τον κ. Κλεομένη Κουτσούκη, την κ. Μαρία Παναγιωτοπούλου, τον ομιλούντα, τον κ. Δημήτριο Νάτσιο και την Πρόεδρο του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων κ. Ξανθή Κουτσογιάννη.
Και Εσύ, αείμνηστε Δάσκαλέ μας, με την ευγένεια που σε διέκρινε, την επομένη ακριβώς (11 Οκτώβρη 2016) έστειλες το παρακάτω σύντομο και «συμβολικό» καλογραμμένο γράμμα σου:
`»Αγαπητοί συνάδελφοι,
Του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων
Προσπαθώ για πολλή ώρα να σας ευχαριστήσω για την επιτυχημένη τιμητική εκδήλωση που διοργανώσατε για μένα και βρίσκω ότι το ευχαριστώ είναι πολύ λίγο να εκφράσει τα συναισθήματά μου. ΄Εφυγα από τη Λαμία γεμάτος από την έμπρακτη άδολη αγάπη σας – που στην εποχή μας έγινε δυσεύρετη. Θα τη διαφυλάττω όσο θα υπάρχω.
Μπορεί αυτή η εκδήλωση να είναι και η τελευταία που μου γίνεται, αλλά αντιστέκομαι στο χρόνο με τη λογοτεχνική γραφή – που ξέρετε πως είναι ένα δραστικό φάρμακο ζωής.
Εύχομαο χαρά και ευτυχία οικογενειακή και με εμπνεύσεις που να πλουτίζουν την Νεοελληνική Λογοτεχνία – όπως τώρα.
Με τιν αγάπη μου και τις ευχές μου για κάθε καλό.
Μ. Σταφυλάς»
Σήμερα ήλθαμε εδώ για για να αποχαιρετήσου7με και να αποδώσουμε φόρο τιμής σ΄έναν άνθρωπο που με την πέννα του, αλλά και με τη στάση ζωής του αγωνίστηκε για πανανθρώπινες αξίες.
Ανήσυχο πνεύμα και πλθωρική προσωπικότητα ο Μιχάλης Σταφυλάς ξεκινά τη δημιουργική του πορεία από ένα μικρό, όμορφο, ορεινό χωριό, τη Γρανίτσα Ευρυτανίας, όπου γεννήθηκε το 1920. Δεκαεξάχρονος μαθητής Γυμνασίου, πρίν 82 χρόνια στέλνει άρθρο του στην καθημερινή εφημερίδα της Αθήνας «Πατρίς», στις 19 Ιουλίου 1936, το οποίο δημοσιεύεται πρωτοσέλιδο και θεωρείται επαναστατικό από τη δικτατορίθα Μεταξά, με αποτέλεσμα να αποβληθεί από το Γυμνάσιο Καρπενησίου, αρχικά,α και του Αγρινίου στη συνέχεια. Στην Αθήνα, όπου φτάνει διωγμένος, βρίσκει κατανόηση από φωτισμένους ανθρώπους και συνεχίζει την εκπαίδευσή του στο 4ο Γυμνάσιο Αθήνας. Εγγράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία όμως εγκαταλείπει για να πάρει μέρος στην Εθνική Αντίσταση (1941-44). Η σταδιοδρομία του ως υπάλληλος του Υπουργείου Συγκοινωνιών διακόπτεται από τη δικτατορία της 21ης Απριλίου του 1967-74, αλλά μετά την πτώση της επανέρχεται στην υπηρεσία και τελικά συνταξιοδοτείται με το βαθμό του Διευθυντή.
Συγγραφικό έργο
Οι σελίδες μόνον των βιβλίων που κυκλοφόρησε ο Μιχάλης Σταφυλάς ξεπερνούν τις 20.000. Των περιοδικών που διηύθυνε αμέτρητες. Τα χρονογραφήματά του σε καθημερινές και εβδομαδιαίες εφημερίδες, τα άρθρα του, τα δοκίμια, οι μελέτες, τα ποιήματα, οι συνεντεύξεις, οι εισηγήσεις του σε Συνέδρια και Πνευματικά Συμπόσια, οι διαλέξεις του είναι αδύνατον να αναφερθούν.
Πάντα όμως εκείνο που τον έλκει και τον αφορά είναι η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία. Όταν απολύεται από την υπηρεσία του, ιδρύει τον εκδοτικό οίκο «Πολιτισμός» και κυκλοφορεί την δεκάτομη εγκυκλοπαίδεια «Γίγαντες του Πνεύματος», στην οποία είναι Διευθυντής Σύνταξης και συγγραφέας των περισσότερων κειμένων με σύμβουλο τον Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο. Εκδίδει ασταμάτητα μέχρι σήμερα την «Διαρκή Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και συμμετέχει στα συλλογικά έργα «Πτυχές του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949» το 2000, «Η κοινωνική διάσταση του έργου του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη», «Κριτικά κείμενα για το ποιητικό έργο του Τάκη Βαρβιτσιώτη» το 2001 και «Λαϊκός Πολιτισμός και Έντεχνος Λόγος» το 2013. Εκδίδει το περιοδικό «Θεσσαλική Εστία» το 1973-1987 και από το 1988 ως σήμερα την «Πνευματική Ζωή». Παράλληλα επιμελείται το τριμηνιαίο περιοδικό της Πανευρυτανικής Ένωσης «ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ».
Συνοδοιπόρος του πάντα στις λογοτεχνικές του αναζητήσεις, αλλά και στη ζωή η κ. Θέμις Σταφυλά. Από το 1981 εκλέγεται διοικητικός σύμβουλος του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών, στη συνέχεια της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών και είναι Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Εταιρίας Λογοτεχνίας.
Πολύπλευρο και ανεξάντλητο ταλέντο ο Μιχάλης Σταφυλάς ασχολείται με όλα τα είδη του λόγου. Βιογραφία, διήγημα, δοκίμιο, θέατρο, κριτική, λαογραφία, μυθιστόρημα, ποίηση, χρονογράφημα. Είναι ο πρώτος Έλληνας μελετητής που παρουσιάζει στη χώρα μας τον μεγάλο Τούρκο επαναστάτη και φιλέλληνα ποιητή Ναζίμ Χικμέτ με το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Ναζίμ Χικμέτ. Ένας πρωτοπόρος ποιητής», του 1950. Πολλά χρόνια αργότερα ο Μιχάλης Σταφυλάς, έχοντας επικοινωνήσει και προσωπικά με τον παγκοσμίως γνωστό πια Ναζίμ Χικμέτ, συγγράφει νέο βιβλίο με τίτλο «Ναζίμ Χικμέτ – ο ποιητής που έβγαζε τις πέτρες από τους δρόμους της ανθρωπότητας», για το οποίο του απονέμεται το 2002 το «Βραβείο Ιπεκτσί». Το 1955 μεταφράζει το έργο: «Τέχνη και Τεχνική του Λόγου».
Ο Μιχάλης Σταφυλάς εδώ και πολλά χρόνια ασχολείται με την προσφορά του Πατροκοσμά με πολλά δημοσιεύματα σε εφημερίδες και περιοδικά. Ακό9μα και με θεατρικό έργο γύρο από τη ζωή του Αγωνιστή Αγίου κυκλοφόρησε, για το οποίο του απονεμήθηκε μάλιστα και το Εθνικό Βραβείο Θεάτρου. Αξίζει να θυμηθούμε τη σχετική ανακοίνωση της βράβευσης αυτής (23-12-1961): «Ο Υπουργός της Παιδείας ανεκοίνωσεν ότι η Επιτροπή για την απονομή του Εθνικού Βραβείου Θεάτρου αποτελούμενη εκ των Ηλία Βενέζη και Στρατή Μυριβήλη Ακαδημαϊκών, Πέτρου Χάρη Προέδρου Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών, Αλέξη Μινωτή, Καρόλου Κουν σκηνοθετών και των Αιμ. Χουρμούζιου και Μάριου Πλωρίτη.
Όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο οι πνευματι9κοί άνθρωποι το υποδέχθηκαν με ενθουσιώδη σχόλια και οι εφημερίδες το παρουσίασαν με ευμενείς κριτικές και αναδημοσιεύσεις αποσπασμάτων. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τους : Φώτη Κόντογλου «Σε φχαριστώ για το βιβλίο σου. Φχαριστήθηκα. Είναι ελληνικό». Γ. Αθάνα «Με τον Πατροκοσμά βγάζετε ένα μεγάλο χρεός της Ρούμελης» Γιάννη Σκαρίμπα «Πραγματικόν αριστούργημα, Δημ. Πουρνάρα «Έργο γενικότερης εθνικής σημασίας», Α. Θρύλο «Λόγος που έχει ποιότητα σκηνές που έχουν έξαρση. Ο «Πατροκοσμάς» αποκτά αρκετή ζωντάνια, αναγλυφότητα, φωτίζεται, γίνεται γνώριμος» Π. Βασιλείου «Σπουδαία προσφορά στο νεοελληνικό θέατρο». Γ. Κοτζιούλα «Είναι γραμμένο με θερμό τόνο σαν αυθόρμητο ανάαβρυσμα, κεδρίζει τον αναγνώστη» κ.ά.
Ο Φώτης Κόντογλου επανέρχεται το 1061 προς τον Μιχάλη Σταφυλά για τον «Πατροκοσμά», καθώς και ο Κύπρου Μακάριος στις 20-10-1965 γράφοντάς του «ότι τα έργα Σας αποτελούν προσφοράν εις την λογοτεχνικήν ανάπλασιν των εθνικών μορφών και των μεγάλων στιγμών της Ιστορίας μας.
Ο εν Χριστώ ευχέτης
Ο Κύπρου Μακάριος.
Επίσης, ο Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, όταν ήταν Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας σε επιστολή του προς την Ακαδημία Αθηνών μεταξύ άλλων γράφει για τον Μιχάλη Σταφυλά, προτεινοντάς τον για βράβευση από την Ακαδημία, πράγμα που έγινε κατά την πανηγυρική συνεδρία της 27-122002 (ΤΑΞΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ».
Επίσης ο Μ. Σταφυλάς εκδίδει τα έργα: «Γεώργιος Καφαντάρης – Τρεις σταθμοί της ζωής του» το 1966, «Γεώργιος Καφαντ5άρης – Μια ζωή στις επάλξεις της Δημοκρατίας το 2005,»Γιάννης Βλαχογιάννης – Ο Υπέρμαχος της Ιστορικής Αλήθειας». Ο Αγώνας του Βλαχογιάννη για τη διάσωση του αρχείου του 21», «Γιάννης Βλαχογιάννης – ο αρματολός των Νεοελληνικών Γραμμάτων» το 1972 και «Βιβλιογραφικά – Κριτικά του Γιάννη Βλαχογιάννη» το 1995, «Κ. Καλατζής ο ποιητής της φωτιάς και της αλήθειας» το 1980, «Μνήμη Γιώργου Κοτζιούλα και ενέκδορα κείμενά του», «Ο επαναστατημένος Χριστιανός Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης» και «Νικηφόρος Βρεττάκος – ο ποιητής που μάχεται για την ειρήνη και την ομορφιά» το 1983. Επίσης τα έργα: «Γιάννης Σκαρίμπας – ένας αλόγιος απλοέλληνας συν κι όλας απαράσημος» το 1984, «Γιώργος Κρικέλης – Ήρωας της Αντίστασης» το 1987, «Άγγελος Σικελιανός – Η πορεία μιας μεγάλης δημιουργίας» το 1989, «Η Άντα Κατσίκη – Γκίβαλου μέσα από τις φιλολογικές διαδρομές της « το 1991.
Ο Μιχάλης Σταφυλάς, πέρα από τα άλλα έργα του έγραψε και δύο ποιητικές συλλογές. Το πρώτο με έτος έκδοσης το 1962 έχει τον, αντιπροσωπευτικό των περιεχομένων, τίτρλο: «Ευρυτανία». Ο δημοσιευμένες κριτικές αξιολογήσεις για το βιβλίο αυτό, ανέρχονται σε αρκετές δεκάδες.
Η απήχησή του ξεπέρασε τα όρια της Ευρυτανίας και της Ελλάδας. Κυκλοφόρησε μεταφρασμένο στην Αμερική και σημείωσε επιτυχία. Ο Ακαδημαϊκός και μετέπειτα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος, που δεν λησμόνησε ποτέ την ευρυτανική καταγωγή του, χαρακτήρισε το βιβλίο τούτο ως «έξοχο ελεγείο της Πατρίδας μας».
Ο Μιχάλης Σταφυλάς έλαβε μέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και οι εισηγήσεις του είχαν εντυπωσιάσει, γιατί συνδύαζαν τον ανεξάρτητο αντικειμενικό λόγο με την καλόπιστη κριτική. Στην παγκόσμια διάσκεψη δημοσιογράφων και Συγγραφέων για την Ειρήνη, που έγινε στο Ανατολικό (τότε) Βερολίνο (20-30 Απρίλη 1985), με βάση τη Συμφωνία του Ελσίνκι για την ορθή και ελεύθερη πληροφόρηση, ο Σταφυλάς εκπροσώπησε τους Έλληνες πνευματικούς ανθρώπους.
Πριν από τη Διάσκεψη ζητήθηκε από τους οργανωτές να δώσουν τις εισηγήσεις τους για να μεταφραστούν έτσι που την ίδια στιγμήγ να ακούγονται από όλους τους συνέδρους, που ήταν κοντά εκατό, από Ανατολή και Δύση, που εκπροσωπούσαν ισάριθμα κράτη.
Όταν έγιναν όλες οι μεταφράσεις ο Πρόεδρος της Διάσκεψης ανακοίνωσε ότι θα άρχιζε τις εργασίες ο Εκπρόσωπος της Ελλάδας για να τιμήσουμε το Ολυμπιακό Πνεύμα, που ήταν Πνεύμα Ειρήνης και ευγενικής άμιλλας των λαών.
Ο Μιχάλης Σταφυλάς που καθόταν δίπλα στον Αμερικανό δημοσιογράφο και συγγραφέα Σουλτσμπέργκερ σηκώθηκε και ευχαρίστησε κάτω από επιδοκιμαστικά χειροκροτήματα.
Ανάμεσα στ’ άλλα , αφού μετέφερε τον χαιρετισμό των Ελλήνων, είπε:
«Η Πατρίδα μου, η Ελλάδα, στον τελευταίο πόλεμο μείχε το θλιβερό προνόμιο να κατέχει στη φοβερή κλίμακα της Οδύνης, την Τρίτη θέση με 700.000 νεκρούς.
Αείμνηστε και Αγαπημένε μας ΜΙΧΑΛΗ ΣΤΑΦΥΛΑ θα σε αποχαιρετίσω συγκλονισμένος με τα λόγια του Κωστή Παλαμά:
«Πάρτε και φέρτε με ψηλά στα Καρπενήσια»111
Και με παραπονεμένα λόγια λόγια του συγχωριανού Σου Ζαχαρία Παπαντωνίου:
Αχ, κάμπε Αττικέ με πλάνεψες κι εγώ για τις κορφές πονώ…
Και για τραχιές ανηφοριές σηκώνω το ΚΕΦΑΛΙ…!!!,
Όπως σε όλη σου τη ζωή, είχες ψηλά το ΚΕΦΑΛΙ…!!!.
ΚΑΛΟ ΣΟΥ ΤΑΞΙΔΙ, Αγαπημένε μας ΜΙΧΑΛΗ ΣΤΑΦΥΛΑ.
