Βιβλιοκριτική: ‘ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ
ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΔΥΣΗ’
Πέντε κείμενα, εκδόσεις ΑΓΡΑ
Τι είναι πραγματικότης; Δεν ξέρω, αλλά είναι κάτι σχετικό με την ικανότητα του ανθρώπου να δημιουργεί θεωρήματα.
Γράφει ο Θεοφάνης Λ. Παναγιωτόπουλος
Συγγραφέας, Αρθρογράφος & Ραδιοφωνικός Παραγωγός
theofanhspap@outlook.com
Πρόσφατα έφτασε στα χέρια μου το εξομολογητικό βιβλίο του σπουδαίου Έλληνα ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο: «Ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα.
Α) ΑΠΟΛΟΓΙΑ. Ο ζωγράφος ξεκινάει με μιαν «απολογία» για το τι σημαίνει τεχνοτροπία. Μας εξιστορεί πως άρχισε να ζωγραφίσει εκ του φυσικού. Έπειτα επηρεάστηκε από δύο ζωγράφους: τον Κόντογλου και τον Γαλάνη, στην συνέχεια μεταβαίνει στο Παρίσι όπου θέλησε να ζωγραφίσει σαν τον Κουρμπέ και τον Ζερικώ. Το 1940 λίγο πριν το πόλεμο με την Αλβανία, αντιγράφει τη ”Μέδουσα” του Αρχαιολογικού Μουσείου και αρχίζει τις δύο μεγάλες σπουδές γυμνού που έμειναν ατελείωτες λόγω επιστρατεύσεως. Τέλος κλείνει το κείμενο ως εξής: «Για μένα δεν υπάρχουν δύο τεχνοτροπίες εχθρικές η μία με την άλλη: η ανατολίτικη και η δυτική, η μοντέρνα και η παλιά. Ό,τι έχει σχέση με αναπαράσταση πειστική, έχει σχέση, αλίμονο, με σύνθεση. Αγαπώ την Κάλας και τη Σωτηρία Μπέλλου. Και δεν αισθάνομαι διχασμένος.»
Β) ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Ο Γ. Τσαρούχης δεν είναι μόνο Ζωγράφος αλλά και ερευνητής. Δύο είναι οι βασικές αναζητήσεις του: α) η νεοκλασική που προσπαθεί να αφομοιώσει το αρχαίο κλασικό ιδεώδες και η άλλη β)η τάση του να εκφράσει όλες τις αντιρρήσεις του για το ίδιο το ιδανικό του.
Γ) ΌΣΑ ΔΕΝ ΛΕΓΟΝΤΑΙ ΜΕ ΕΡΓΑ. Στο κείμενο αυτό μας εκμυστηρεύεται πως από μικρό παιδί ήθελε να γίνει ένας καλός ζωγράφος σαν αυτούς που θαύμαζε σε αναπαραγωγές ή στα πρωτότυπο. Αναφέρεται στον αυστηρό διαχωρισμό μεταξύ φυσικής και μη φυσικής ζωγραφικής. Όμως σε μια επίσκεψη με την οικογένεια του στο Δαφνί σε μια εκκλησία δέχτηκε μια «πληγή» βλέποντας τα ψηφιδωτά. Κι εκεί κατάλαβε πως υπάρχει κι ένας άλλος κόσμος της ζωγραφικής. Μια ζωγραφική παραπάνω από φυσική που όσο κι αν σχετιζόταν με αυτό που ονόμαζε φυσική ζωγραφική , ήταν εντούτοις διαφορετική.
Δ)Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΚΑΤΣΑΡΙΔΑΣ. Το ιδανικό να ενωθεί η Δύση με την Ανατολή είναι κάτι το αδύνατο. Ακόμη και ο Μέγας Αλέξανδρος δεν μπόρεσε να το κάνει, απλώς νόμιζε ότι το έκανε. Ολοκληρώνει το κείμενο με την «ιστορία μιας κατσαρίδας.»
Ε) ΝΥΝ ΚΑΙ ΑΕΙ Η ΠΟΤΕ ΠΙΑ. Το πέμπτο και τελευταίο κείμενο αναφέρεται στην θητεία του δίπλα σε τέσσερις διαφορετικές προσωπικότητες, βίαιες και ασυμβίβαστες. Δίπλα στον Κόντογλου, τον Παρθένη, τον Πικιώνη και στον Διαμαντή Διαμαντόπουλο.
Ακόμη, σημειώνει πως είναι φοβερό να γεννηθείς σε ένα χωριό που είναι σταυροδρόμι. Πικρό προνόμιο. Κι αυτό το ”σταυροδρόμι” το περιγράφει μέσα στον ηλεκτρικό Αθηνών- Πειραιώς όπου συναντά γυναίκες με παριζιάνικα καπέλα και ευρωπαϊκά κοσμήματα και σε γυναίκες από το Καστελόριζο με ριγωτές κάλτσες και με τα χρυσοκέντητα βελούδινα πανωφόρια τους. Τη μία μέρα τον πηγαίνει ο πατέρας του στο θέατρο να δει το δίδαγμα του Αριστοφάνη και του Ευριπίδη διασκευασμένο από το Παρίσι και την επόμενη μέρα στην εκκλησία με τους αυστηρούς πατέρες.
Αργότερα κατάλαβε πως οι διχασμοί ήταν παγκόσμιοι και πως το αληθινό έργο του καλλιτέχνη είναι να ξεχωρίσει, ν’ αμύνεται, να υψώνει την ελευθερία που την τσακίζουν κάθε τόσο οι αφόρητοι ανταγωνισμοί.
Το «ΜΠΛΑΚ ΝΟΜΠΕΛ» στο Κολλέγιο Αθηνών
Η ποιητική συλλογή «μπλακ νόμπελ» (εκδόσεις Οδός Πανός) του συγγραφέα και ποιητή Θεοφάνη Λ. Παναγιωτόπουλου παρουσιάστηκε σε ειδική εισήγηση στο Κολέγιο Αθηνών την Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2, στα πλαίσια του πανελλήνιου εκπαιδευτικού συνεδρίου «Προγράμματα σπουδών σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει» που διοργάνωσε η Πανελλήνια Παιδαγωγική Εταιρία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΠΑ.Π.Ε.Δ.Ε) σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Πελοποννήσου. Εισηγήτρια η συγγραφέας & φιλόλογος του Εμπειρικείου Γυμνασίου Άνδρου, Σμαραγδή Μητροπούλου, της οποίας η εργασία έφερε τον τίτλο: «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: η διαχρονικότητα του Καβάφη (μοτίβο της αναπόλησης-μοναξιάς). Μία διδακτική πρόταση». Προηγήθηκε το Σάββατο 2 Νοεμβρίου, η τελετή απονομών του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Πεζογραφία ‘ΚΕΦΑΛΟΣ’, όπου ο Θεοφάνης Παναγιωτόπουλος έλαβε διάκριση για το λογοτεχνικό του έργο.
