Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέρα ντε Σεάμπρα Πεσσόα γεννιέται στη Λισαβόνα το 1888 και ύστερα από την απώλεια του πατέρα του μετακομίζει στη Νότια Αφρική, με τον πατριό και τη μητέρα του. Το 1903, σπουδάζει Αγγλική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν, στο οποίο καταφέρνει να πετύχει υψηλές επιδόσεις. Το 1905, επιστρέφει στην Πορτογαλία, για να συνεχίσει τις σπουδές του, αλλά μετά από 2 χρόνια παραιτείται. Προτιμάει να περνάει χρόνο μόνος του στη βιβλιοθήκη και να διαβάζει συστηματικά φιλοσοφία, ιστορία, κοινωνιολογία και λογοτεχνία, προκειμένου να διευρύνει τις σπουδές του. Πεθαίνει σε ηλικία 47 ετών μετά από πολύχρονη μάχη απεξάρτησης από τον αλκοολισμό.
Ο ποιητής με τα 72 πρόσωπα
Μέχρι σήμερα, έχουν ξεπηδήσει 72 περσόνες από το έργο του, μιας και σπάνια υπογράφει τα κείμενά του με δικό του όνομα. Τις περισσότερες φορές επινοεί ψευδώνυμα – ετερώνυμα όπως τα ονομάζει – καθένα από τα οποία ανήκει σε κάποιον φανταστικό συγγραφέα με δική του ιδιοσυγκρασία και φιλοσοφικά συμφραζόμενα. Στο λογοτεχνικό του σύμπαν, λοιπόν, γνωρίζουμε τον ναυπηγό μηχανικό Αλβάρο ντε Κάμπος, τον γιατρό Ρικάρντο Ρέις, τον Αλμπέρτο Καέιρο και άλλους φιλοσόφους, αστρολόγους ή μοναχούς.
Αφορισμοί και αποφθέγματα
Το έργο του χαρακτηρίζεται από έντονη αποσπασματικότητα, μιας και συνηθίζει να γράφει σε σημειωματάρια, διάσπαρτα χαρτιά, πάνω σε διαφημιστικά φυλλάδια, σε περιθώρια χαρτιών που είναι ήδη γραμμένα. Μετά τον θάνατό του, ένα μπαούλο με 27.453 χειρόγραφα βρέθηκε στο σπίτι του, πολλά από τα οποία είναι ακόμα υπό μελέτη. Κύρια θέματα της συγγραφής του είναι: ο Θεός ή οι Θεοί, ο άνθρωπος, η ζωή, η επιστήμη, η τέχνη, ο έρωτας.
Άλλοτε από μία γήινη σκοπιά (1) κι άλλοτε από μία πιο κοσμολογική και υπερβατική (2), σχολιάζει τα επίγεια.
1)
Οικογένεια δεν είναι ομάδα συγγενών. Είναι κάτι παραπάνω από συγγένεια αίματος, πρέπει να είναι συγγένεια ιδιοσυγκρασίας. Ο ιδιοφυής άνθρωπος συχνά δεν έχει οικογένεια, έχει συγγενείς.
Μόνο όποιος δε σκέφτηκε ποτέ, έφτασε κάποτε σ’ ένα συμπέρασμα. Σκέφτομαι είναι διστάζω. Οι άνθρωποι της δράσης δε σκέφτονται ποτέ.
2)
Γίνε πολλαπλός σαν το σύμπαν. / Τίποτα δεν είναι, όλα μεταβάλλονται. / Με κυριεύει μερικές φορές ένας περίεργος φόβος για τις εμπνεύσεις μου, τις σκέψεις μου, καθώς συνειδητοποιώ πόσο μικρό μέρος του εαυτού μου είναι δικό μου. /
Ζητώ συγγνώμη που δεν απαντώ,
Αλλά δεν είναι δικό μου λάθος,
Αν δεν αντιστοιχώ,
Σ’ εκείνον που σε μένα αγαπάτε.
Ο καθένας μας είναι πολλοί,
Εγώ είμαι αυτός που νομίζω,
Άλλοι με βλέπουν διαφορετικό
Και πάλι λάθος κάνουν.
Μη με παίρνετε γι’ άλλον κι αφήστε με ήσυχο.
Αν εγώ δεν θέλω να βρω τον εαυτό μου
Γιατί οι άλλοι να τον ψάχνουνε;
Marginalia, ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ,
Fernando Pessoa
