Η συζήτησή μας αυτές τις μέρες, μεταξύ πολλών άλλων (!), είναι πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στην ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων και κυρίως όσων δεν έχουν κάποιον στη ζωή να τους συμπαρασταθεί και να στηριχθούν πάνω του, σε μια τόσο ευαίσθητη και δύσκολη ηλικιακή φάση του ανθρώπου όπως είναι η Τρίτη ηλικία.
Πολλές οι σκέψεις, αλλά το σημαντικότερο είναι να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μπροστά στο αναπόφευκτο για όλους, το μεγάλωμα. Η ευχή μας στα γενέθλια είναι ‘να τα εκατοστήσεις!’ αλλά δεν συμπληρώνουμε την ευχή με το ‘να είσαι υγιής, να είσαι ευτυχισμένος, να νιώθεις χρήσιμος, να νιώθεις ότι σε αγαπούν, να αντιμετωπίζεσαι ως σεβαστό μέλος της κοινωνίας κι όχι σαν βάρος’…
Πόσο δύσκολο είναι τα ιδρύματα να μην είναι ιδρύματα αλλά ζεστά σπιτικά. Πόσο δύσκολο είναι οι υπάλληλοι να μην είναι υπάλληλοι αλλά συνάνθρωποι και φροντιστές. Πόσο δύσκολο είναι να ρωτάμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας ‘εσύ τι γνώμη έχεις;’, ‘θέλεις να με βοηθήσεις;’ Ή ‘θέλεις να πάμε μια βόλτα, για έναν καφέ ή ένα σινεμά;’
Καθόλου δύσκολο δεν είναι, αλλά έχει καταντήσει ουτοπικό, γιατί σπάνια συμβαίνει.
Η 15η Ιουνίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Κακοποίησης των Ηλικιωμένων, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το παγκόσμιο κοινό, όσον αφορά στην κακομεταχείριση που υφίστανται οι ηλικιωμένοι ακόμη και μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, από ανθρώπους της οικογένειάς τους ή ανθρώπους υπεύθυνους για τη φροντίδα τους γενικότερα. Και διαβάζουμε για την ημέρα:
«Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Η ηλικία και η ανάγκη υποστήριξης δεν μπορούν ποτέ να είναι η αφορμή για επιβολή περιορισμών, αφαίρεσης ανθρώπινων δικαιωμάτων και αρχών ελευθερίας του ατόμου που ορίζονται από ένα δημοκρατικό σύνταγμα. Το προχωρημένο της ηλικίας σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπει στέρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά τα ηλικιωμένα άτομα θα πρέπει να συνεχίσουν να ζουν και να αντιμετωπίζονται ίσα με τα υπόλοιπα μέλη μιας κοινωνίας και να προστατεύουν πάντα το απαράβατο δικαίωμά τους να απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους.
Η μεγάλη πλειοψηφία ευπαθών και ευπρόσβλητων σε κακοποίηση ηλικιωμένων είναι γυναίκες: 2 στους 3 ηλικιωμένους άνω των 80 ετών στην Ευρώπη είναι γυναίκες. Περισσότερο από το ένα τρίτο αυτών των γυναικών υποφέρει από την νόσο του Αλτσχάιμερ ή από άνοια, γεγονός που τις καθιστά ακόμα περισσότερο ευπρόσβλητες σε κακοποίηση.
Η κακομεταχείριση εκδηλώνεται ως βία, εκμετάλλευση, παραμέληση ή παράλειψη, ενώ περιστατικά κακομεταχείρισης που έχουν σημειωθεί παγκοσμίως είναι τραυματισμοί, αφυδάτωση, πλημμελής εφαρμογή θεραπευτικής αγωγής και άλλα.
Η πιο φανερή μορφή κακοποίησης είναι η άσκηση σωματικής βίας, όπως είναι το χτύπημα, χαστούκισμα ή οι κλωτσιές.
Ως ψυχολογική κακομεταχείριση θεωρείται η βίαιη συμπεριφορά που συμπεριλαμβάνει απειλές, ταπείνωση ή λεκτική κακοποίηση, όπως για παράδειγμα να αποκαλέσει κάποιος τον ηλικιωμένο με υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς ή να τον αντιμετωπίζει γενικότερα σε μόνιμη βάση, σαν ένα μικρό παιδί, αφαιρώντας του έτσι την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα που έχει σαν ηλικιωμένος.
Η καταχρηστική και ασεβής χρήση των χρημάτων ή της περιουσίας του ηλικιωμένου από άτομο εμπιστοσύνης του με τρόπους που αναγκάζουν τον ηλικιωμένο να φοβάται να μιλήσει και να δείξει την δυσαρέσκειά του θεωρείται οικονομική κακοποίηση.
Η κακοποίηση μπορεί να είναι και μη σκόπιμη. Μπορεί να είναι το αποτέλεσμα έλλειψης γνώσης, κατανόησης ή εκπαίδευσης. Υπάρχει, ακόμα, και η πιθανότητα το άτομο που την προκαλεί άθελά του να μην αντιλαμβάνεται ότι κακοποιεί τον ηλικιωμένο και του προκαλεί αγωνία και μελαγχολία.
Μη σκόπιμη κακοποίηση μπορεί να συμβεί και από έλλειψη χρόνου ή έλλειψη αξιολόγησης στις προτεραιότητες των αναγκών του ηλικιωμένου.
Οποιαδήποτε και αν είναι η μορφή κακοποίησης, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν θα πρέπει να αφήνουμε τα περιθώρια να συμβαίνει και θα πρέπει να την σταματάμε με κάθε τρόπο.»
Πολλές φορές μπορεί να αγανακτούμε με τους ηλικιωμένους μας ίσως γιατί δεν συμβαδίζουν με τις ταχύτητές μας ή γιατί δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε εύκολα, αλλά καλό θα ήταν να σκεφτούμε δύο πράγματα. Πρώτον ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι και τι ιστορία κουβαλούν και δεύτερο την παλιά καλή παροιμία ‘εκεί που είσαι ήμουνα κι εδώ που είμαι θα ‘ρθεις…’
Ελένη Ευαγγελία Αρωνιάδα
Εκδότρια
