ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ της Βιολέττας Μπουτοπούλου-Χασάνου
Αξιολογότατη συγγραφική δημιουργία, καρπό πολύχρονης ,επίμονης και επίπονης έρευνας σε δημόσια και ιδιωτικά αρχεία, παράλληλα με προσωπικά βιώματα και καταγραφές προφορικής ιστορίας από επιτόπιες συνεντεύξεις αυθεντικών φορέων της, αποτελεί το ως άνω έργο της Βιολέττας Μπουτοπούλου-Χασάνου, επί σειράν ετών Γραμματέα της Κοινότητας ΄Αμπλιανης Ευρυτανίας, γενέτειρας του συζύγου της, πολυγραφότατης, ιδιαίτερα σε θέματα τοπικής Αυτοδιοίκησης, κατόχου πολλών και διαφόρων τιμητικών διακρίσεων γιά την πολιτιστική και γενικότερα κοινωνική δραστηριότητα και προσφορά της [Μακύνεια 2019, Εκδοτική παραγωγή “Επτάλοφος”, σελ.678, εκ των οποίων 130 με φωτοτυπίες εγγράφων, συμβολαίων κ.ά. παρεμφερών στοιχείων, καθώς και 16 σελ. με “Παράρτημα” όπου 25 έγχρωμες φωτογραφίες σύγχρονης εποχής]
Το έργο χαιρετίζει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καρπενησίου κ. Γεώργιος ως “μία προσπάθεια να μεταφέρει το παρελθόν στο παρόν και να το προσφέρει όχι μόνον σε όσους έζησαν όσα περιγράφονται και βρίσκονται ακόμη ανάμεσά μας, μα και στους νέους ,στις επερχόμενες γενεές που δεν είχαν το προνόμιο να γευτούν τα νάματα του παρελθόντος……,”
Το προλογίζει η συγγραφεύς και αρχαιολόγος κυρίαμ Λίτσα Χατζηφώτη, που είχε την εκδοτική του επιμέλεια,σύζυγος του ευφήμως γνωστού Αλεξανδρινού λογίου ,αοιδήμου Ιωάννου Μ.Χατζηφώτη,
η οποία τονίζει ότι η κυρία Χασάνου “κατόρθωσε να φέρει εις πέρας επιστημονική μελέτη που πολλοί θα ζηλέψουν …Προκαλεί τον θαυμασμό η διατύπωση της κριτικής της αξιολόγησης πηγών,
γεγονότων, προσώπων και απόψεων, η σωστή και πολύ λεπτομερής περιγραφή έργων τέχνης αλλά και η γνώση των όσων έχουν γραφεί ή ποικιλοτρόπως αναφέρονται στα θέματα τα οποία παρουσιάζει…..”
Επισκοπές, Μητροπολίτες, Ενορίες ΄Αμπλιανης, Ναοί, Ιερείς, Ιεροψάλτες, Νεωκόροι, Εκκλησιαστικά Συμβούλια, Εκκλησιαστική περιουσία: ΄Εγγραφα-Ενέργειες-Επισκευές-΄Εργα-Προμήθειες κατ’ έτος
Γάμοι-Γεννήσεις-Βαπτίσεις είναι τα επί μέρους θέματα του Α΄ Μέρους, με τα Σχολεία Άμπλιανης, Αγριλιάς Μεσολογγίου και Νέας Άμπλιανης Λαμίας να καλύπτουν το Β΄ Μέρος, ενώ στο Γ΄ υπάρχουν Περιγραφές και Αναφορές για το παραδοσιακό χωριό, Συμβολαιογραφικές πράξεις και ποικίλα άλλα επίσημα έγγραφα συνδεόμενα με αυτό.
Αρκετές σελίδες του βιβλίου είναι αφιερωμένες στην τοπικη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, προστάτιδος του χωριού, η οποία συνδέεται με πολλές δημώδεις παραδόσεις και στις προσπάθειες να απαλλαγεί από νεωτεριστικά στοιχεία άσχετα με την εκκλησιαστική παράδοση και απάδοντα με την ανακήρυξή της ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου, καθώς και στους πολύχρονους αγώνες των κατοίκων να επανακτήσουν την κυριότητα ενός λιοστασίου που είχαν αγοράσει σε περιοχή του Μεσολογγίου και περιέργως πως την έχασαν, με την κυρία Χασάνου στις προσπάθειες και τους αγώνες αυτούς να δίδει δυναμικό “παρόν”, ‘οπως και σε κάθε άλλο φλέγον θέμα της ΄Αμπλιανης.
Εντύπωση προκαλεί η αδιάκοπη προσπάθεια των Αμπλιανιτών να έχουν πάντοτε Ιερέα, τόσο ως νομάδες στην ΄Αμπλιανη, όσο και στους τόπους διαχείμασής τους στα χαμηλότερα, Μεσολόγγι, Λαμία και άλλα μέρη, ενώ αρκετές φορές βρίσκονται αντιμέτωποι με χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων τους και την έριδα κάποιες φορές, καθώς και ατομικά συμφέροντα να υπεισέρχονται διχαστικά στην τοπική κοινωνία.
Ιδιαίτερες τιμητικές σελίδες αφιερώνονται στους ευεργέτες του χωριού, Αθανάσιο και Μαρίνα Μαρτίνου, Αμπλιανίτισσα την καταγωγή, με δωρεά των οποίων επετεύχθη κατά τον πρέποντα τρόπο και με επιστασία της οικείας Αρχαιολογικής Υπηρεσίας η συντήρηση του μεγάλου διαστάσεων ξύλινου τέμπλου και εικόνων της Αγίας Παρασκευής.
Η ημερολογιακή παράθεση γεγονότων, διοικητικών πράξεων ,δικαστικών αποφάσεων και άλλων παρεμφερών στοιχείων, προσδέδει χαρακτήρα χρονογραφίας στη συγγραφή, η οποία έχει δυναμική κοινωνιολογική -λαογραφική διάσταση με την πληθώρα ονομάτων και τοπωνυμίων, τις αφηγήσεις γιά την παραδοσιακή νομαδική ζωή με τους δικούς της εθιμικούς κανόνες, τη σταδιακή μετάβαση από τις καλύβες σε μόνιμους οικισμούς, την αναφορά σε κατεργασία μαλλιών με ύφανση σε όρθιους αργαλειούς και τους άνδρες να συμμετέχουν στο γνέσιμο, σε τραγούδια και χορούς και δη του “Στέγκου”, καθαρά τοπικού, με μακραίωνη παράδοση.
Αρκετά, επίσης, είναι τα διάσπαρτα στοιχεία έντονου κοινωνιολογικού και λαογραφικού ενδιαφέροντος, όπως συμβολαιογραφικές πράξεις προικοσυμφώνων, ενίοτε μάλιστα με κάποιους ειδικούς όρους ”υπόσχεται να συζήση εφ’ όρου ζωής αυτός τε και η σύζυγός του μετά του πενθερού του και της πενθεράς του, αν δε τυχόν τους εγκαταλείψει άνευ αιτίας και δεν συζή με αυτούς και δεν τους περιποιείται εις τα γερατία των, τότε η προιξ θεωρείται άκυρος και δεν δύναται να λάβη τίποτε από αυτήν…”,συμβάσεις πωλήσεων και ενοικιαζομένων βοσκοτόπων, ακόμα και συμβάσεις για αντικατάσταση στρατευσίμων “….ο γυναικάδελφος του προμνησθέντος….. …εκληρώθη στρατιώτης κατά το τρέχον έτος 1839…διά τέσσερα έτη και δεν δύναται αυτός ο ίδιος να υπηρετήση μόνος του ατομικώς, έχων δε από τον Νόμον το δικαίωμα της αντικαταστάσεως , εσυμφώνησε μετά του προμνησθέντος…….να αντικαταστήση αυτόν διά τέσσερα ολόκληρα έτη ….. υποσχόμενος ο πρώτος να δώση εις τον δεύτερον ……τάλληρα δίστηλα ογδοήκοντα πέντε, ήτοι δραχμάς πεντακοσίας……”
Στο παραπάνω υλικό, ας προστεθούν ακόμη η περιεχομένη στην ύλη της συγγραφής αναφορά του γλωσσολόγου καθηγητού Μ. Τριανταφυλλίδη σε οικογενειακά ονόματα της ΄Αμπλιανης, ”του χωριού με τα ψηλά βουνά και τους ιδιότυπους κατοίκους του” όπως γράφει, καθώς και η εκτενής περιγραφή γιά τα “γρόσσα” , τους ιδιόκτητους βοσκότοπους της ΄Αμπλιανης, από τον Ρουμελιώτη δάσκαλο και λαογράφο Δημήτρη Λουκόπουλο, αναλύοντας το περίπλοκο σύστημα νομής, ενοικιάσεως και πωλήσεώς τους, βάσει τοπικού εθιμικού δικαίου.
Μαζί με εγκάρδια συγχαρητήρια και δίκαιο έπαινο στην κυρία Χασάνου γιά την εξαίρετη συγγραφή της, ασμένως προσυπογράφουμε τη γνώμη της κυρίας Χατζηφώτη-αξίας επίσης συγχαρητηρίων για την υποδειγματική επιμέλειά της-ότι το έγο αυτό “προσφέρει υλικό για περαιτέρω επιστημονική μελέτη, αφού περιέχει ελεγμένα στοιχεία για την εκκλησιαστική, εκπαιδευτική, καλλιτεχνική, ιδιωτική και δημόσια ζωή, τα ήθη, τα έθιμα αλλά και τη συνόλη ιστορία ορισμένων περιόδων της Ελλάδος”.
Δρ Γεώργ. Ν. Αικατερινίδης
τ. Δ/ντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας
Ακαδημίας Αθηνών