Όνομα: Βαγγέλης Πλάκας
Ιδιότητα: Δημοσιογράφος, Συγγραφέας
Τόπος διαμονής: Θεσσαλονίκη
Τόπος καταγωγής: Μικρό Χωριό Ευρυτανίας
13 Ιανουαρίου 1963, Μικρό Χωριό Ευρυτανίας. 56 χρόνια μετά την τραγωδία, το χωριό που νίκησε το θάνατο, μέσα από τα μάτια και την ψυχή ενός Ευρυτάνα που φανερώνει αβίαστα την αγάπη για τον τόπο καταγωγής του.
Δυναμικός, αυθεντικός, αφοσιωμένος, όπως και η γραφή του, ο Βαγγέλης Πλάκας είναι ο Ευρυτάνας αυτής της εβδομάδας, τιμητικά για το έργο- έρευνα, με την έκδοση του βιβλίου του ‘Το χωριό που νίκησε το θάνατο’ και τη δημιουργία του ομώνυμου ντοκιμαντέρ, που περιγράφουν εκείνες τις δραματικές ώρες. Για την προσωπικότητά του και τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία, θα πρέπει να του αφιερωθεί χωριστά η στήλη…
ΕΠ. Συμπληρώθηκαν 56 χρόνια από την καταστροφή στο Μικρό Χωριό. Μπορεί αυτή η τραγωδία να φέρει κάποιο δίδαγμα στο σήμερα;
ΒΠ. Η κατολίσθηση του 1963 δεν αποτελεί μόνο μια «μικροϊστορία», δεν αφορά δηλαδή μόνο τον τόπο μας και τους ανθρώπους που επλήγησαν. Έχει ευρύτερες διαστάσεις και ενδιαφέρον, ήταν άλλωστε η πιο καταστροφική κατολίσθηση στην ιστορία της χώρας αναφορικά με τα θύματα που προκάλεσε.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι, όπως σωστά επισημαίνετε, αποτελεί έναν φάρο εκπομπής διαχρονικών μηνυμάτων. Μπορώ να σας πω ενδεικτικά το πώς χωρίς τα τεχνολογικά μέσα και τις υποδομές του σήμερα, το κράτος λειτούργησε υποδειγματικά για την περίθαλψη των πληγέντων. Και την βοήθεια κράτους και απλών πολιτών από όλη τη χώρα για να γίνει σε χρόνο-ρεκόρ ένα νέο χωριό. Αλλά κυρίως τη δύναμη ψυχής των πληγέντων που είδαν τον τόπο τους να βουλιάζει, που στάθηκαν άμεσα ξανά όρθιοι και τον αναγέννησαν. Είναι ένα μάθημα για να ξεπερνάμε τις δυσκολίες.
ΕΠ. Υπάρχει κάποιο στοιχείο ή περιστατικό από τα όσα διαδραματίστηκαν εκείνες τις δραματικές ώρες στο Μικρό Χωριό, που σας έχει εντυπωθεί ιδιαίτερα;
ΒΠ. Η μαρτυρία της Δήμητρας Μπράβου, που περιλαμβάνεται στο ντοκιμαντέρ, ήταν από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές στο πλαίσιο της έρευνάς μου και αποτυπώνει ένα τραγικό στοιχείο των γεγονότων εκείνης της Κυριακής. Μικρή μαθήτρια, την ώρα που πήγαινε στην εκκλησία, είδε τη στιγμή του συμβάντος το βουνό να καταπίνει τους γονείς της και την αδερφή της.
Επίσης θέλω να σας μεταφέρω ένα απόσπασμα του ρεπορτάζ της εφημερίδας «Μακεδονία» (στην οποία παρεμπιπτόντως εργάστηκα 19 χρόνια) στο φύλλο της 15ης Ιανουαρίου 1963, που αποτυπώνει την τραγικότητα των στιγμών: «Τραγική, ως αναφέρουν οι χωρικοί, είναι η περίπτωσις του ζεύγους Γ. Τάσου. Οι άνθρωποι που προσέτρεξαν μετά την καταστροφή ευρήκαν χωμένη μέχρι τον λαιμό την γυναίκα του Κωνσταντίνα να φωνάζη σπαρακτικά. Κατώρθωσαν να την διασώσουν. Όπως όμως την ετράβηξαν, ανέσυραν από τα χώματα και τον σύζυγόν της Γεώργιον νεκρόν, που εξακολουθούσε ακόμη να την κρατά σφιχτά από το χέρι».
ΕΠ. Ποιο ήταν το πιο απαιτητικό σημείο κατά τη συγγραφή του βιβλίου για την κατολίσθηση του ’63;
ΒΠ. Να πείσεις τους ανθρώπους που είχαν ζήσει την τραγωδία να καταθέσουν την μαρτυρία τους. Η τραγωδία άφησε πληγές και δεν είναι ευχάριστο σε όλους να τις γρατζουνάς. Το δύσκολο ήταν να τους πείσω ότι ήθελα να κάνω μια ιστορία θετική, αισιόδοξη και για αυτό επέλεξα και αυτόν τον τίτλο: «Το χωριό που νίκησε το θάνατο».
ΕΠ. Ως δημοσιογράφος εκφράζετε πολύ καθαρά την κοινωνική και πολιτική σας άποψη. Εκτός από τον αναμενόμενο κοινωνικό αντίκτυπο, υπήρξε πολιτικός αντίκτυπος μετά την καταστροφή;
ΒΠ. Οι καταστροφές τέτοιου μεγέθους συνήθως ενώνουν. Θα ήταν ευτύχημα η ενότητα σε κάθε επίπεδο να μπορούσε να επιτευχθεί, και αυτό το λέω ως γενική παρατήρηση, δίχως να απαιτούνται δοκιμασίες.
ΕΠ. Τι κάνει ένα χωριό να νικάει τον θάνατο; Πως γυρίζει σελίδα η ιστορία μετά από μια τραγωδία;
ΒΠ. Το Μικρό Χωριό είναι ένας πολυδοκιμασμένος τόπος. Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα για τους κατοίκους του. Ποτέ. Ενδεικτικά θα σας αναφέρω ότι την περίοδο της κατοχής κάηκε δύο φορές από τους κατακτητές. Ωστόσο πολύ γρήγορα «αναστήθηκε» και τα χρόνια που ακολούθησαν γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη. Θα σας απαντήσω συναισθηματικά: Δοκιμάζονται οι τόποι που αντέχουν. Ο τόπος γονάτισε μα ποτέ δεν έπεσε. Γονάτισε, σηκώθηκε και προχώρησε πιο γρήγορα μπροστά. Όχι μια αλλά πολλές φορές. Με μια δημιουργική παρακαταθήκη, μια ιστορική κληρονομιά, ένας πολιτισμικό πλούτο, μια «υπερφυσική» ενέργεια που είναι εμποτισμένη στο «είναι» των ανθρώπων του.
ΕΠ. Το ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε βασισμένο πάνω στο βιβλίο ‘Το χωριό που νίκησε τον θάνατο’ έχει βραβευτεί. Μιλήστε μας για αυτές τις διακρίσεις.
ΒΠ. Η έρευνα ξεκίνησε για τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ με σκοπό τη διάσωση μαρτυριών και ντοκουμέντων αλλά και να γίνει ευρύτερα γνωστή η ιστορία που παρά την τραγικότητά της αφήνει πίσω της ένα θετικό, αισιόδοξο μήνυμα. Ήταν και μια εσωτερική ανάγκη, ένας χρέος που αισθανόμουν για τον τόπο μου. Το ντοκιμαντέρ έκανε πρεμιέρα το 2016 στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ενώ έλαβε τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας την ίδια χρονιά. Το αποτέλεσμα της έρευνας έγινε βιβλίο το οποίο και παραχώρησα προς διάθεση στην Αδελφότητα Μικροχωριτών για την ενίσχυση της. Για μένα όμως η μεγαλύτερη τιμή και συγκίνηση ήταν όταν οι μικροχωρίτες και οι ευρυτάνες γέμισαν τον Αύγουστο του 2016 την αίθουσα του παλιού δημοτικού σχολείου, εκεί που ο ηρωικός δάσκαλος Ανδρέας Μπετένιος, συγκέντρωσε τους μικρούς μαθητές την ώρα της κατολίσθησης και τους έσωσε, για να παρακολουθήσουν την ταινία και την παρουσίαση του βιβλίου. Το έμπλεο συγκίνησης βλέμμα τους, το χειροκρότημά τους ήταν το μεγαλύτερο βραβείο.
