200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση
Ντοκουμέντο. Για πρώτη φορά στη δημοσιότητα έγγραφο του Δήμου Αγραίων για την Επανάσταση
Σε εορταστικό κλίμα θα βρίσκεται όλη η υφήλιος την ημέρα της 25ης Μαρτίου 2021. Μία ημερομηνία ορόσημο κατά την οποία ολοκληρώνονται τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και την Ανεξαρτησία των Ελλήνων. Πρόκειται για μια μεγάλη γιορτή στην οποία θα συμμετάσχουν και πολλές χώρες του εξωτερικού φωταγωγώντας με τα χρώματα της γαλανόλευκης εμβληματικά κτίρια, όπως στο Σίδνεϋ, όπου θα φωταγωγηθεί η εξαιρετικής αρχιτεκτονικής όπερα, η Πολωνία το ιστορικό κτίριο της Βαρσοβίας, ο Καναδάς το δημαρχείο του, το Βέλγιο θα ντύσει Εύζωνα το αγαλματίδιο MannekenPis, ενώ παρόμοιες δράσεις θα πραγματοποιήσουν η Βοστώνη, το Σαν Φρανσίσκο, το Προξενείο και το United Hellenic American Societies της Καλιφόρνια. Η Ελλάδα που έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο βρίσκεται αρκετό καιρό τώρα σε πυρετό προετοιμασιών με σκοπό τη διοργάνωση πολυθεματικών δράσεων σε όλους τους δήμους, ενώ τις τελευταίες ημέρες ειδικά λέιζερ σχηματίζουν την γαλανόλευκη σημαία στον Υμηττό, αλλά και σημειώματα με θέμα την επανάσταση.
Η Ευρυτανία βρίσκεται έμμεσα και άμεσα στο επίκεντρο αυτής επετείου, μιας και σημαντικά ιστορικά γεγονότα, μνημεία και πρόσωπα που έζησαν στον τόπο μας, συνδέθηκαν με τον Αγώνα της Απελευθέρωσης και πολλές φορές καθόρισαν την εξέλιξή του. Το Καρπενήσι και τα Άγραφα έχουν ήδη οργανώσει αντίστοιχες Επιτροπές και σε συνεργασία με άλλους φορείς ετοιμάζονται να τιμήσουν τους ήρωες της επανάστασης όπως τους αρμόζει.
Τα ‘πατήματα’ της Επανάστασης στην Ευρυτανία
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι στην επανάσταση του 1821 συμμετείχαν σπουδαίοι οπλαρχηγοί με καταγωγή από την Ευρυτανία, που η παρουσία τους ήταν καθοριστική για την εξέλιξη του ένοπλου Αγώνα. Πολλές ήταν και οι τοποθεσίες σε ολόκληρη την Ευρυτανία, όπου καθ’ όλη τη διάρκεια της επανάστασης διεξήχθησαν σπουδαίες μάχες με συμμετοχή γνωστών ηρώων και οπλαρχηγών, με κάποιους από αυτούς να θυσιάζουν ακόμη και τη ζωή τους στα ευρυτανικά εδάφη. Δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τι σπουδαιότητα τους ιστορικά, αφού κάθε μάχη, κάθε αρματωλός, κάθε τόπος, έβαλε το ‘λιθαράκι’ της στην ελληνική ιστορία και συνολικά στην εθνική απελευθέρωση.
Τοποθεσίες και σημαντικά ιστορικά γεγονότα
Αμπελάκια, Γούρνες και Σκαγκαριά, οι πιο νότιοι οικισμοί της Καστανιάς. Κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας έβρισκαν καταφύγιο εδώ οι χριστιανοί σε περίπτωση εισβολής των εχθρών.
“Μαύρη Σπηλιά” εκεί υπάρχουν τα απομεινάρια της παλιάς “αποκλείστρας”, που επί τουρκοκρατίας λειτούργησε ως καταφύγιο και αποθήκη των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.
‘‘Πύργοι Προυσού’’: λειτούργησαν ως ορμητήρια του Καραϊσκάκη.
“Λακκώματα”, στις 28 Αυγούστου 1823, έγινε μια μεγάλη μάχη. Μετά την μάχη του Κεφαλόβρυσου και τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, οι οπλαρχηγοί Τζαβέλας, Γιολδάσης, Σιαδήμας, Λόντος, Ροδόπουλος και Κοντογιάννης έφραξαν τον δρόμο στο ασκέρι του Μουσταή πασά που μετέβαινε προς το Μεσολόγγι.
‘’Άγιος Ανδρέας’’: Γενέτειρα του Αθανάσιου Καρπενησιώτη που έπεσε ηρωικά στις 17 Ιουνίου του 1821 στον Προύθο ποταμό της Μολδαβίας.
‘’Κεφαλόβρυσο’’ μνημείο Μπότσαρη. Εκεί έδωσε τη μάχη με τους Τουρκαλβανούς και έπεσε ηρωικά στις 8,9 Αυγούστου.
‘’Κερασοχώρι’’: στις 10 Μαΐου του 1821, ο Κερασοβίτης οπλαρχηγός Κώστας Βελής, κήρυξε την επανάσταση στους σκλαβωμένους Έλληνες στο Κεράσοβο.
‘’Μάραθος’’: Η γενέτειρα του θρυλικού Κατσαντώνη (1775-1808), του κλεφταρματολού των Αγράφων,
‘’Σπηλιά Κατσαντώνη’’: στο Σίχνικο Μοναστηρακίου βρίσκεται η σπηλιά του Κατσαντώνη, καλά κρυμμένη ανατολικά του Πύργου, εκεί συνελήφθη από τους Τούρκους.
‘’Νέο Αργύρι’’: Ερείπια τούρκικου συνοροφυλακίου του 1832.
‘’Γέφυρα Τατάρνας’’: Νικηφόρα μάχη της Επανάστασης με επικεφαλής των Ελληνικών Δυνάμεων τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Οι ιστορικοί ερευνητές μιλούν στον Ευρυτανικό Παλμό
Με αφορμή τη μεγάλη επέτειο των 200 χρόνων από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων από τον τουρκικό ζυγό, ο Ευρυτανικός Παλμός σε αυτό το επετειακό φύλλο προσπαθώντας να σκιαγραφήσει την Ελληνική Επανάσταση και τις πιο άγνωστες πτυχές της, φιλοξενεί τα κείμενα δύο σπουδαίων Ευρυτάνων με τεράστια αγάπη για την ιστορία και την έρευνα, του δημοσιογράφου-συγγραφέα κ. Δημήτρη Ευαγγελοδήμου και του ιστορικού ερευνητή κ. Ηλία Μπουμπουρή.
Ο κ. Μπουμπουρής στο κείμενο που ακολουθεί μας αποκαλύπτει μια ιστορική απόφαση του ΔΣ Αγραίων για τον ξεσηκωμό στα Άγραφα και τη μεγάλη μορφή του Αγώνα τον Κερασοβίτη Κώστα Βελή. Έγγραφο που βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής και για πρώτη φορά δημοσιεύεται. Ενώ ο κ. Ευαγγελοδήμος φέρνει στο φως άγνωστες πτυχές της ιστορίας της Επανάστασης, των προσώπων και των γεγονότων της που καλύπτονται από μύθους και θρύλους.
Ιστορική Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αγραίων της 4ης Αυγούστου 1844, για τον ξεσηκωμό στα Άγραφα και τον Κώστα Βελή
«Η επαρχία των Αγράφωνεστάθη μία των, όσαιεδοκίμασανσυνεχέστεροντάςπροσβολάς τού εχθρού, και ηγωνίσθησαν ανδρείως. Μολαταύτα, εις την επαρχίαν ταύτην μέχρι τούδε δεν έγινε καμμία ανταμοιβή εις τούς, όσοι εξεστράτευσαν και κρατούν τα όπλα υπέρ της ελευθερίας,».
Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
Εν Μύλων Ναυπλίου τη α΄Μαΐου 1824
Ο Πρόεδρος
Γεώργιος Κουντουριώτης
(1844 – Ντοκουμέντο του Δήμου Αγραίων)
Γράφει ο: Ηλίας Α. Μπουμπουρής
Συλλέκτης-Ιστορικός ερευνητής
(eliasb56@otenet.gr)
Λάβρος από το Βήμα της Βουλήςο Βουλευτής Ευρυτανίας, Δημήτριος Ζώτος*, κατά την τρίτη βουλευτική περίοδο, το έτος 1865, στη διάρκεια της οποίας διετέλεσεκαι αντιπρόεδρος της Βουλής, απευθυνόμενος στο Σώμα και εκφράζοντας την απορία του,είπε τα εξής:
«Πώς δεν βλέπω εντός του περιβόλου τούτου μεταξύ των ανηρτημένων στεφάνων των προμάχων της πατρίδος και τον στέφανον του υπέρ αυτής θυσιασθέντων, Κώστα Βελή;»
Πέρα από το γεγονός ότι ο Ζώτος διαπίστωσε ότι πολλοί εκ των βουλευτών είχαν άγνοια για τη δράση του(…..καθόσον πολλοί εκ των βουλευτών δεν ηγνόουν ότι ο Βελής εις ουδέν λογισάμενος τιμάς και πλούτη έδραμεν, άμαήχησεν η σάλπιγξ της ελευθερίας, ως διψούσα έλαφος, όπου η φωνή της πατρίδας τον εκάλει….), ήταν όμως ενήμερος για το αρχείο της «Επιτροπής Θυσιών και Εκδουλεύσεων του Ιερού Αγώνος» το οποίο συστάθηκε το έτος 1846, προκειμένου να αμειφθούν και τύχουν κάποιας τιμής ή αποζημίωσης οι αγωνιστές του 1821. Η επιτροπή,ήδη από το1846, δεν φαίνεται να λειτούργησε ικανοποιητικά και οι επιζώντες αγωνιστές και οι απόγονοί τους, πίεσαν για την επανασύστασή της, πράγμα το οποίο έγινε το 1865. Η επιτροπή είχε ως στόχο την επανεξέταση των αιτημάτων των αγωνιστών, προκειμένου να διορθωθούν αστοχίες του παρελθόντος.
Εάν «ηγνόουν» κάποια μέλη του Κοινοβουλίου τη θυσία του, οΒελήςέτυχε μεγάλης αναγνώρισης από την τότε νεότευκτη Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδας. Το εκτελεστικό σώμα την 1η Μαΐου 1824, με πρόεδρο τον Γ. Κουντουριώτη υποβάλλει «Προς τοΣεβαστόν Βουλευτικό Σώμα», τα παρακάτω:
«Η επαρχία των Αγράφωνεστάθη μία των, όσαιεδοκίμασανσυνεχέστεροντάςπροσβολάς τού εχθρού, και ηγωνίσθησαν ανδρείως. Μολαταύτα, εις την επαρχίαν ταύτην μέχρι τούδε δεν έγινε καμμία ανταμοιβή εις τούς, όσοι εξεστράτευσαν και κρατούν τα όπλα υπέρ της ελευθερίας. Το Εκτελεστικόν Σώμα ενέκρινε να προβιβασθή ο υιός του αοιδίμου Κώστα Βελή, ονομαζόμενος Γεώργιος Κώνστα Βελήςείς τον βαθμόν της Στρατηγίας, εις εμψύχωσιν και ζήλον και μίμησιν των καλών πράξεων του πατρός του, και το καθυποβάλλει εις την επίκρισιν του Σεβαστού τούτου Σώματος» .
Πράγματι, το Σώμα αποφάσισε και το Υπουργείο των Πολεμικών, ανακοίνωσε την απονομή στο νεαρό τότε ΓεώργιοΒελή,του βαθμού της αντιστρατηγίας, την 28η Μαΐου 1824.Ο Γεώργιος Βελής διέπρεψε μετέπειτα σαν στρατιωτικός και βουλευτής, σε πέντε περιόδους(οι θητείες τότε των εκλεγμένων βουλευτών ήταν πολύ σύντομες, λόγω της κατάστασης που επικρατούσε, κατάσταση η οποία οδηγούσε εις αλλεπάλληλες και πολλές φορές πολύ δύσκολες εκλογικές αναμετρήσεις).
Ο Ζώτος προφανώς διεκδίκησε το δικαίωμα των απογόνων του Βελή, έχοντας υπόψιν την παρακάτω Ιστορική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αγραίων*, που ελήφθη στις 4 Αυγούστου του 1844. «Εισηγητής» προς το Δημοτικό Συμβούλιο είναι ο συμπολεμιστής του Κώστα Βελή, Μήτσος Αντωνίου, από το Κεράσοβο, ο οποίος είναι και ο πρώτος «βιογράφος» του αδικοχαμένου καπετάνιου του. Τα της απόφασης βασίζονται βασικά στις διηγήσεις του προαναφερόμενου Μήτσου Αντωνίου αλλά και στους υπογράφοντες την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αγραίων, οι οποίοι βεβαιώνουν ότι:«Ταύτα πάντα είναι γνωστά εις όλους τους κατοίκους του δήμου τούτου, επίσης δε και εις τους υποφαινομένους, των οποίων τινές εχρηματίσαμεν και οπαδοί του εις τον μνημονευθέντα πόλεμο»
Προφανώς και η έρευνα, δεν προχώρησε για να πιστοποιηθούν τα τυχόν οφέλη που μπορεί να εισέπραξε ο Γεώργιος Βελής και οι τρείς αδερφές του, αλλά αυτό λίγη σημασία έχει.
Τιμή και δόξα σε όλους τους προβεβλημένους αγωνιστές αλλά επίσης ανάλογη τιμή και δόξα σέ αυτούς που δεν καταχώρησε η Ιστορία και στον απλό λαό που υπέφερε τα πάνδεινα, μαρτύρησε, έδωσε το αίμα του, στα χρόνια της σκλαβιάς.
*Δημήτριος Ζώτος,εκλέγεται για πρώτη φορά στα 1844, επανεκλέγεται το 1850,1853,1859 και τελευταία φορά το 1865.
* Ολιγοσέλιδο Ανάτυπο με τίτλο «Σύντομος βιογραφία του εξ΄ Ευρυτανίας των Αγράφων οπλαρχηγού Κώνστα Βελή» που βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων. Στοιχεία και η Απόφαση του Δήμου Αγραίων δημοσιεύονται με άδεια της Βιβλιοθήκης της Βουλής.
