Η βιοποικιλότητα της περιοχής δίνει ασυναγώνιστα ποιοτικά χαρακτηριστικά
Συνέντευξη με τον κτηνίατρο που ερευνά το θέμα στην περιοχή
Τι πιστεύουν οι κτηνοτρόφοι της Ευρυτανίας
Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν αποτελέσματα έρευνας του κτηνιάτρου κ. Νίκου Χαντζή
που εξειδικεύεται στα παραγωγικά ζώα στην περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας και αφορούν στην αιγοπροβατοτροφία και το πώς μπορεί η γενετική βελτίωση να κάνει πιο αποδοτικά τα παραγωγικά ζώα.
Ο κ. Χαντζής υλοποιεί ένα καινοτόμο ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο «Ολοκληρωμένες υπηρεσίες γενετικής βελτίωσης και γαλακτομέτρησης στην περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας» στα πλαίσια της Δράσης «ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ Β΄ ΚΥΚΛΟΣ» που εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ» (ΕΠΑνΕΚ) 2014-2020.
Η αιγοπροβατοτροφία αποτελεί ένα βασικό παραδοσιακό κλάδο της κτηνοτροφίας στην Ελλάδα με σημαντική συμβολή στην οικονομία της χώρας, αναφέρει ο κ. Χαντζής και ιδιαίτερα στις περιφέρειες της Θεσσαλίας, της Στερεάς Ελλάδας και της Αττικής τα αιγοπρόβατα συμβάλλουν σημαντικά στην ζωική παραγωγή. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2017 η Θεσσαλία, η Στερεά Ελλάδα και η Αττική συγκεντρώνουν το 21% και 19% στο σύνολο των εκμεταλλεύσεων προβατοειδών και αιγοειδών στη χώρα, αντίστοιχα, και συμβάλλουν σημαντικά σε μία σειρά από ΠΟΠ προϊόντα. Οι σύγχρονες ζωοτεχνικές ανάγκες στον κλάδο της αιγοπροβατοτροφίας επιβάλλουν την οικονομική απόδοση των εκτροφών μέσα από ολοκληρωμένες δράσεις που στοχεύουν στην αύξηση της ποιότητας και ποσότητας των αποδιδόμενων ζωικών πρωτεϊνών. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι η γενετική βελτίωση, τόσο για τα οικονομικά οφέλη ως προς τους κτηνοτρόφους όσο και για την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας.
Βασικοί στόχοι του έργου είναι η μείωση του κόστους παραγωγής στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, η αύξηση της απόδοσής τους ως προς την ποιότητα και την ποσότητα των παραγόμενων προϊόντων και τέλος η διασφάλιση της διάθεσης ασφαλών κτηνοτροφικών προϊόντων προς τους καταναλωτές και την ποιότητα του γάλακτος (λίπος και πρωτεΐνες).
Για την επίτευξη αυτού του στόχου ο κτηνίατρος Νίκος Χαντζής συνεργάζεται με το Εργαστήριο Ζωοτεχνίας του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ (ΕΖΚ-ΑΠΘ) όπου η έρευνά του επικεντρώνεται κυρίως στη βελτίωση της παραγωγικότητας, της υγείας, της αναπαραγωγής, της διατροφής και της διαχείρισης των εκτρεφόμενων ζώων, καθώς και στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων προγραμμάτων αναπαραγωγής και γενετικής βελτίωσης. Το ΕΖΚ-ΑΠΘ έχει συμμετάσχει σε περισσότερα από 20 Ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα και διαθέτει σημαντική εμπειρία στη διαχείριση ανταγωνιστικών ερευνητικών έργων, καθώς και έργων που χρηματοδοτούνται από ελληνικές και διεθνείς εταιρείες, ενώ κατέχει 5 βιομηχανικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας σχετικά με μεθόδους παραγωγής καινοτόμων προϊόντων από κτηνοτροφικές επιχειρήσεις.
Στις 10 Απριλίου 2021 πραγματοποιήθηκε συνάντηση εργασίας της ερευνητικής ομάδας του έργου για την παρουσίαση των ερευνητικών αποτελεσμάτων με την ολοκλήρωση του πρώτου έτους υλοποίησης του έργου. Στα πλαίσια του απολογισμού του πρώτου έτους υλοποίησης του έργου καταγράφηκε η θετική ανταπόκριση των κτηνοτρόφων για την μετατόπισή τους σε ζωοτεχνικές μεθόδους που τους εξασφαλίζουν βιώσιμες εκτροφές. Επίσης καταγράφηκε η έντονη ανάγκη των κτηνοτρόφων να ενημερωθούν σχετικά με τις νέες τεχνολογίες και τις δυνατότητες εξέλιξης της παραγωγικότητας των εκτροφών.
Ο Ευρυτανικός Παλμός μίλησε με τον κ. Χαντζή για το καινοτόμο αυτό πρόγραμμα και πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αυτό από τους Ευρυτάνες κτηνοτρόφους.
Ε.Π. Ολοκληρώσατε έναν χρόνο ταυ ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «Ολοκληρωμένες υπηρεσίες γενετικής βελτίωσης και γαλακτομέτρησης στην περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας}. Πείτε μας δυο λόγια για αυτό το πρόγραμμα.
Ν.Χ. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μια ιδέα που ξεκινάει αρκετά χρονιά πίσω. Μέσα από την καθημερινή μου επαφή με τούς κτηνοτρόφους προσπαθούσα να αφουγκραστώ τα προβλήματα τους. Βλέποντας την εξέλιξη της κτηνοτροφίας στην Ευρώπη θέλησα να προσαρμόσω τα νέα δεδομένα στην ελληνική πραγματικότητα. Με την ένταξη στα πρόγραμμα ΕΡΕΥΝΩ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ- ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και την συνεργασία με τα τμήμα Ζωοτεχνίας της κτηνιατρικής σχολής του ΑΠΘ η ιδέα αυτή έχει αρχίσει πλέον να παίρνει σάρκα και οστά.
Ε.Π. Ποιοι είναι οι στόχοι γενικά της έρευνάς σας;
Ν.Χ. Βασικός στόχος του προγράμματος αποτελεί η γενετική βελτίωση των αιγοπροβάτων της ευρύτερης περιοχής. Η ημιεκτατικη κτηνοτροφία αποτελεί ένα σημαντικό κλάδο της οικονομίας αλλά και της κοινωνικής ζωής της επαρχίας. Τα τελευταία χρονιά παρατηρούμε μια συνεχομένη μείωση του αριθμού των νέων κτηνοτρόφων. Σίγουρα δεν είναι ένα εύκολο επάγγελμα αλλά για μένα τα βασικό αίτιο για την κατάσταση αυτή είναι ότι το μοντέλο αυτό εκτροφής έχει πάψει να είναι πια οικονομικά βιώσιμο. Ο λόγος είναι απλός. Οι ντόπιες φυλές που είναι κατάλληλες για τις εδαφοκλιματικες συνθήκες της χώρας μας έχουν αφεθεί στην τύχη τους. Δεν έχει υπάρξει καμιά μεριμνά κρατική η ιδιωτική για την βελτίωση αλλά και την διάσωσή τους. Οι όποιες προσπάθειες έχουν γίνει βασίζονταν κυρίως στο μεράκι των κτηνοτροφών. Αλλά κι αυτοί πολλές φορές πέφτανε Θύματα της υποτιθέμενης προόδου και εισήγαν στις εκτροφές τους ξένες φυλές. Αυτό δημιούργησε δυο βασικά προβλήματα. Πρώτον δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βασική προϋπόθεση για ένα ΠΟΠ προϊόν όπως είναι η φέτα είναι το γάλα να προέρχεται από ντόπιες φυλές. Δεύτερον, νοσήματα που ήταν άγνωστα στην Ελλάδα ξαφνικά με τις αθρόες εισαγωγές ζώων άρχισαν να εμφανίζονται κι εδώ. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε με την ερευνά μας είναι να γίνουν και πάλι οι ντόπιες φυλές επίκαιρες. Να εκμεταλλευτούμε τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα και να μπορέσουμε να τους δώσουμε τη θέση που τους αξίζει. Φυσικά ο δρόμος δεν είναι εύκολος. Απαιτείται υπομονή αλλά και η κατάλληλη επιστημονική καθοδήγηση.
Ε.Π. Πόσο αφορά μια τέτοια μελέτη τους κτηνοτρόφους της Ευρυτανίας; Ποια η θέση τους στο γενικότερο χάρτη της παραγωγής;
Ν.Χ. Αν εξετάσουμε το μοντέλο των εκτροφών στην Ευρυτανία θα παρατηρήσουμε τα εξής. Είναι κατά Κύριο λόγο μικρές και με μικρή παραγωγή. Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι εκεί είναι το αυξημένο κόστος των ζωοτροφών λόγω της γεωγραφικής τους θέσης. Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι βελτίωση των αιγοπροβάτων της περιοχής αποτελεί μονόδρομο αν Θέλουμε τα επόμενα χρονιά να υπάρχει κτηνοτροφία.
Ε.Π. Τι πιστεύετε ότι θα βοηθούσε στην ανάπτυξη του κλάδου της κτηνοτροφίας και της γαλακτοκομίας — τυροκομίας στο νομό μας;
Ν.Χ. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη βιοποικιλότητα της περιοχής που δίνει ασυναγώνιστα ποιοτικά χαρακτηριστικά στα προϊόντα της. Το ξέρω ότι αυτό αποτελεί έναν ευσεβή πόθο τα τελευταία χρονιά αλλά δυστυχώς πλέον είναι μονόδρομος για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Αυτό προϋποθέτει όμως την ύπαρξη ενός ζωικού κεφαλαίου που Θα μπορέσει να αποδώσει στους κτηνοτρόφους τα απαραίτητα έσοδα έτσι ώστε να μιλάμε για μια κτηνοτροφία οικονομικά βιώσιμη κ όχι εξαρτημένη από επιδοτήσεις.
Ε.Π. Πόσο επηρεάζουν οι παράγοντες της κτηνοτροφίας την κατοχύρωση και πιστοποίηση ΠΟΠ προϊόντων και στην Ευρυτανία, όπως είναι το τσαλαφούτι, που προσπαθούμε να λάβει πιστοποίηση;
Ν.Χ. Το τσαλαφούτι θα πρέπει να το σκεφτούμε σαν το κατίκι Δομοκού. Αποτελεί ένα προϊόν όπου απαιτεί γάλα από κοπάδια που βρίσκονται στα στενά όρια του νομού της Ευρυτανίας. Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι αν Θέλουμε να αναγνωριστεί το προϊόν αυτό σαν ΠΟΠ βασική προϋπόθεση αποτελεί η τροφοδότηση των τοπικών τυροκομείων με αρκετή ποσότητα γάλακτος έτσι ώστε να ικανοποιηθεί η ζήτηση της αγοράς. Λαμβάνοντας υπόψιν την κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η κτηνοτροφία στην Ευρυτανία αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί. Ξεκινάει μια προσπάθεια που χωλαίνει στον πιο βασικό τομέα που είναι αυτός της πρώτης ύλης με αποτέλεσμα να ανοίγει ο δρόμος για την χρησιμοποίηση γάλακτος και από άλλες περιοχές. Έτσι τα όποια οφέλη από μια τέτοια αναγνώριση για την αγροτική οικονομία της περιοχής κινδυνεύουν να χαθούν. Εδώ ακριβώς έρχεται η ερευνά μας να υποστηρίξει την προσπάθεια αυτή. Έχοντας την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση μπορούμε να συμβάλλουμε έτσι ώστε να αλλάξουμε το προφίλ της τοπικής αγροτικής οικονομίας κ να προασπίσουμε τα τοπικά προϊόντα.
Βιογραφικό
Ο Χαντζής Νικόλαος, αποφοίτησε από την Κτηνιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2007. Έκτοτε, μετεκπαιδεύτηκε την παθολογία των μικρών μηρυκαστικών. Έχει συμμετάσχει σε forum, συνέδρια, αλλά και σε διημερίδες.
Παράλληλα, έχει διοργανώσει ο ίδιος αρκετές ημερίδες, με καθηγητές της Κτηνιατρικής σχολής του Α.Π.Θ. για την ενημέρωση των κτηνοτρόφων. Επίσης, έχει στενή συνεργασία με τα τμήματα Ζωοτεχνίας και Παθολογίας μικρών μηρυκαστικών και Μικροβιολογίας της Κτηνιατρικής σχολής του Α. Π. Θ.
Τέλος, διατηρεί δύο κτηνιατρεία στην περιοχή της Δυτικής Φθιώτιδας, τα οποία διαθέτουν όλα τα εγκεκριμένα κτηνιατρικά φάρμακα, ενώ παράλληλα παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες στα πλήρως οργανωμένα ιατρεία μικρών ζώων.
Τι πιστεύουν οι Ευρυτάνες κτηνοτρόφοι
Στα πλαίσια της παραπάνω έρευνας, ο Ευρυτανικός Παλμός ζήτησε από Ευρυτάνες κτηνοτρόφους τη γενική εικόνα της σημερινής κατάστασης στο νομό, αναφορικά με την παραγωγή γάλακτος και ζώων.
Αλέξης Παπαδήμος – κτηνοτρόφος Ραπτόπουλο
«Το γάλα στην Ευρυτανία είναι πολύ καλό ποιοτικά, αλλά τα τελευταία χρόνια είναι σε φθίνουσα τροχιά. Στο Δήμο Αγράφων υπάρχουν μόνο δύο τυροκομεία και γι’αυτό φεύγει αρκετό γάλα σε τυροκομεία εκτός νομού, μιας και δεν μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε στον τόπο μας. Η τιμή κυμαίνεται από 0,75 έως 0,95 ευρώ το κιλό. Φέτος η τιμή του γάλακτος ανέβηκε λόγω έλλειψης που παρατηρείται στην ελληνική αγορά εξαιτίς της πανδημίας, αλλά θα πρέπει να τονίσουμε ότι παράλληλα αυξήθηκαν κατά πολύ και οι ζωοτροφές, γεγονός που προκαλεί μεγάλο πρόβλημα στον κτηνοτρόφο που ζει στα Άγραφα. Η εκτροφή αιγοπροβάτων είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά, ιδιαίτερα στην περιοχή μας και οι νέοι πια δεν την επιλέγουν ως προοπτική. Για να υπάρξει συνέχεια και μέλλον μετά από τη δική μας γενιά, θα πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές στον τρόπο ενίσχυσης και φυσικά ο κόσμος θα έπρεπε να στηρίξει περισσότερο τα ελληνικά τυριά και τα ντόπια κρέατα και άλλα παραδοσιακά τυροκομικά προϊόντα».
Πέτρος Ζαρκάδας – κτηνοτρόφος Καρπενήσι
«Η κτηνοτροφία είναι μία από τις πιο παλιές εργασίες του ανθρώπου. Στο Καρπενήσι και γενικότερα στην Ευρυτανία υπάρχουν πολλοί κτηνοτρόφοι άλλοι με πρόβατα και γίδια και άλλοι με μοσχάρια. Παρ’ όλο που σε όλη την Ελλάδα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έκλεισαν πολλές κτηνοτροφικές μονάδες, στην Ευρυτανία οι άνθρωποι το παλεύουν, με εξαίρεση λίγους που το εγκατέλειψαν.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι συνέχεια μειώνονται οι τιμές παραγωγού σε γάλα και κρέας, ενώ αυξάνεται το κόστος παραγωγής, δηλαδή οι τιμές ζωοτροφών, κτηνιατρικών φαρμάκων, κ.α.. Υπάρχουν επίσης, πολλές εισαγωγές γάλατος και παράνομες ελληνοποιήσεις κρέατος. Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ ότι η κτηνοτροφία ήταν και παραμένει ένας κλάδος ο οποίος θα υπάρχει για πάντα, τις όποιες δυσκολίες (καιρικές και οικονομικές) κι αν περνάει, ειδικά, στην Ευρυτανία που βοηθάει και το περιβάλλον, δηλαδή τα βουνά και τα λιβάδια όπου βόσκουν τα ζώα από την άνοιξη έως το φθινόπωρο. Τέλος, θεωρώ ότι σε λίγα χρόνια η κτηνοτροφία θα είναι βιώσιμο επάγγελμα, αν υπάρξουν φοροελαφρύνσεις, αύξηση στις τιμές κρέατος και γάλατος και φυσικά κάποιες ενισχύσεις από το κράτος».
