Ο Σπύρος Μελετζής, ο Κώστας Μπαλάφας και η Βούλα Παπαϊωάννου είναι οι γνωστοί φωτογράφοι του 20ου αιώνα, που φωτογράφησαν την Εθνική Αντίσταση και την Κατοχή στην Ελλάδα. Αν ρωτούσες τον καθένα απ’ τους τρείς για την καλύτερη, την συγκλονιστικότερη φωτογραφία του, μπορεί να δυσκολεύονταν για μια τέτοια απάντηση. Ήταν τόσες πολλές!
Όπως διάβασα όμως στο βιβλίο του Σπύρου Μελετζή, “Με τους αντάρτες στα βουνά”(σελ.24), η συγκεκριμένη φωτογραφία με την λεζάντα, “Ζαλίγκα. Ακούραστη Ρουμελιώτισσα”, πιστεύω ότι είναι από τις συγκλονιστικότερες φωτογραφίες του ίδιου του φωτογράφου. Είναι η φωτογραφία μιας Ευρυτάνισσας στα χρόνια της Αντίστασης, για την οποία γράφει: “…Μια μέρα είχα πάει σ΄ένα κοντινό χωριό που λέγεται Στένωμα. Σ’ αυτό το χωριό ήταν εγκαταστημένο το Πολιτικό Γραφείο του Κ.Κ.Ε. και τράβηξα κάτι φωτογραφίες. Όταν γύρισα πίσω στη Βίνιανη νωρίς το απόγευμα, βρήκα στο δρόμο μια ομάδα γυναικών που ξεκουράζονταν σε μια βρύση που βρίσκεται πριν την Βίνιανη. Τις πλησίασα και τις χαιρέτησα κατά τον συνηθισμένο τρόπο: -”Γειά σας συναγωνίστριες”. -”Γειά σου συναγωνιστή”. – ”Από που έρχεστε;” -”Από τη Νεράιδα συναγωνιστή”. Κι όταν άκουσα πως ερχόταν από το χωριό Νεράιδα και είχανε περπατήσει έτσι φορτωμένες πέντε ώρες, άρχισαν πάλι οι τύψεις να με βασανίζουν. Ανάμερά τους ξεχώριζε μια γριά (είναι αυτή που έχω στο λεύκωμά μου με την κασόνα ζαλίγκα). Αυτή τράβηξε πιο πολύ την προσοχή μου, οι άλλες ήταν νέες και τη ρώτησα τότε : -”Καλά εσύ συναγωνίστρια, δεν έχεις κανένα δικό σου, καμιά κόρη, καμιά αγγόνα, να ερχόταν εκείνη “αγγαρεία”, παρά φορτώθηκες εσύ γριά γυναίκα αυτή την κασόνα και περπάτησες τόσες ώρες;”. Να τι μ’ απάντησε εκείνη η Ευρυτάνα γυναίκα: -”Έχω συναγωνιστή και κόρες κι αγγόνες, αλλά όλες πήγανε σήμερα “αγγαρεία”. Αγώνας είν’ αυτός συναγωνιστή, αγώνας. Άμα τον κερδίσουμε τα κερδίζουμε όλα, κι όταν χάσουμε τα χάνουμε όλα”. Βούρκωσαν τα μάτια μου κι άθελα άρχισαν να κυλάν δάκρυα. Καμώθηκα πως ήθελα να πιώ νερό και πήγα κοντά στη βρύση. Πλύθηκα για να κρύψω τα δάκρυα που κυλούσαν στο πρόσωπό μου και να πάρω λίγο κουράγιο. Και χίλια κανόνια αν έπεφταν με μιάς, ίσως θα μπορούσαν να τ’ αντέξουν τ’ αυτιά μου.
Με τούτα τα λόγια της Ευρυτάνας γριάς ήταν αδύνατο ν’ αντέξω. Την ίδια στιγμή σαν να βρισκόμουνα σε έκσταση ή έβλεπα ένα θάμα, άρχισε εκείνη η γυναίκα με την κασόνα ζαλίγκα να μεγαλώνει, να μεγαλώνει, να γίνεται στοιχειό και δράκαινα, να ξεπερνά τις κορφές του Βελουχιού και ν’ ανεβαίνει στα μεσούρανα. Μέσα στο νού μου αυτή η γυναίκα έλαμψε και φωτίστηκε και στάθηκε μπροστά μου επιβλητική, μεγαλόπρεπη, ακατάλυτη. Κι εγώ μπροστά της ένας μικρός νάνος, ένα τίποτε. Την έβλεπα και δεν τη χόρταινα. Να, έλεγα αυτή είναι η Ελλάδα, βουνίσια Ελλάδα, που αγωνίζεται και μάχεται για τη λευτεριά. Ήθελα να τρέξω κοντά της, να την αγγίξω, να πάρω κι εγώ δύναμη, να πάρω κουράγιο να γεμίσω την ψυχή μου με πίστη και θάρρος, με αυτοπεποίθηση για να μπορώ να πράξω κι εγώ κάτι. Μα δεν είχα ούτε μια στάλα δύναμη. Και μόνο σαν σηκώθηκαν και οι άλλες κοπέλες με τις ζαλίγκες τους και μούπαν :-”Γειά σου συναγωνιστή”, τότε συνήλθα. Τότε τις φωτογράφησα κι έφυγα ντροπιασμένος…”. Μετά απ’ αυτά εμείς οι κατοπινοί τους τι μπορούμε να πούμε για την ζαλιγκωμένη Ευρυτάνισσα και για τον Σπύρο Μελετζή..! (Σημ. Αιτία και αφορμή να γραφεί αυτό το άρθρο μου, ήταν μια πρόσφατη ανάρτηση με την παραπάνω φωτογραφία του συμπατριώτη “Ευρυτάνα ιχνηλάτη”, στην ιστοσελίδα του).
Κώστας Μπουμπουρής
Αστυν.Δ/ντής ε.α.-Συγγραφέας
(k.boubouris@yahoo.gr)