Γράφει ο Αλέξανδρος Χουλιάρας
Οι ανάγκες της κτηματογράφησης της πατρώας μου έγγειας ιδιοκτησίας, μ΄ έστειλαν στον κρικελλιώτικο Αγιάννη. Εκεί αφού πήρα τις συντεταγμένες των ορίων των χωραφιών εντόπισα και κάποιες συντεταγμένες του γενεαλογικού και ψυχοπνευματικού μου χάρτη. Το μεγάλο προβατοκάλυβο του ξωμάχικου νοικοκυριού μας ήταν το μαιευτήριο που γεννήθηκα και τα γύρω χωράφια ο παιδότοπος του νηπιαγωγείου μου. Αυτό το πλούσιο, φιλόξενο και ποικιλόμορφο περιβάλλον, σήμερα είναι μια αφιλόξενη άγρια φύση και τα μόνα που αντιστέκονται -και θ΄ αντιστέκονται- στην αδυσώπητη φθορά είναι τα πολλά και μεγάλα πεζούλια αντιστήριξης των χωραφιών. Είναι αυτά που εξ απαλών ονύχων και μέχρι σήμερα μου προκαλούν ένα δέος.
Στην πρόσφατη τοπογραφική μου περιήγηση περπάτησα τις πατωσιές, τις πεζούλες και τους λάκκους, εκεί που άφησα την ψυχή μου μαζί με τα παλιοτσάρουχα της ποδεσιάς μου. Διήλθα όλα τούτα τα πεζούλια σαν σε μυστηριακό ταξίδι στο χωροχρόνο –που λένε- και σταμάτησα στο κορυφαίο, γεωγραφικά, λειτουργικά και κυρίως συναισθηματικά, για μένα. Είναι το πεζούλι ανάντι της κρυόβρυσης των Λειβαδιών. Είναι η βρύση της συνημμένης στην ανάρτηση φωτογραφίας. Εκεί εκτός από το γάργαρο νερό, που ξεδίψασε την ψυχή μου, προσκύνησα και το μικρό ξεροτοίχι, που φαίνεται κυκλωμένο στη φωτό.
Πριν το 1960 αυτό είχε πέσει μέσα στη λούμπα της βρύσης. Εγώ ως απόφοιτος του νηπιαγωγείου, σκέφτηκα, μελέτησα και κατασκεύασα την αποκατάστασή του. Ήταν οι εισαγωγικές εξετάσεις που έδωσα, ώστε να εγγραφώ ως δόκιμο μέλος στο libro doro των απανταχού πεζουλάδων. Μετά από 60 χρόνια στέκει ίδιο κι απαράλλαχτο, όπως αρχικά κατασκευάστηκε, πράγμα για το οποίο αισθάνομαι ιδιαίτερα περήφανος. Δυστυχώς εκείνο που άλλαξε προς το χειρότερο στα 60 αυτά χρόνια είναι ο… ποιητής αυτού.
Μετά από τούτο το βάπτισμα του πυρός συνέχισα ακάθεκτος στην ανακατασκευή των γκρεμισμένων πεζουλιών. Πολλά απ΄ αυτά προσκύνησα στον Άι Γιάννη αφήνοντας εν ευθέτω χρόνω το προσκύνημα άλλων σε άλλα χωράφια και γιούρτια, πολλά από τα οποία έφαγε ο πανδαμάτωρ χρόνος ή καταβρόχθισε ο παμφάγος εκσυγχρονισμός.
Η ξερολιθιά στη χώρα μας, κυρίως στα ορεινά και στα νησιά, ήταν το πρώτο και απαραίτητο εγγειοβελτιωκό και τεχνικό έργο για τη γεωργική γη, τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, τις αντιστηρίξεις δρόμων και την κατασκευή άλλων πρόχειρων υποδομών. Τούτο οδήγησε τη χώρα μας να υποβάλλει φάκελο στην UNESKO, ώστε να συμπεριληφθεί η ξερολιθιά στην άυλη –και υλική θα έλεγα- πολιτιστική μας κληρονομιά.
Η ξηρολιθιά φθίνει και μαζί της οι ιερουργοί αυτής από τους χοντρότεχνους αγρότες μέχρι τους μαστόρους της πέτρας, που δεν ήταν μόνο τεχνουργοί αλλά μύστες της ξηρολιθιάς και της λιθοδομής γενικά. Προσωπικά διεκδικώ -και ίσως έχω- ως πεζουλάς, μια θέση στο συναξάρι και τα κατάστιχα των μαστόρων της πέτρας.
