Δυο εξέχουσες προσωπικότητες των γραμμάτων και τεχνών του ελληνισμού που άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους ως ανθρωπιστές και πατριώτες.
Ο Μενέλαος Λουντέμης (1906-1977), προσφυγική η οικογένειά του στην Ελλάδα με την Μικρασιατική καταστροφή. Βιοπαλαιστής στα παιδικά κι εφηβικά του χρόνια, υπήρξε πολυγραφότατος και πολυδιαβασμένος λογοτέχνης. Στα 1938 τιμήθηκε με το Α’ Κρατικό βραβείο πεζογραφίας. Μεγάλος πατριώτης. Έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και για αυτή τη δράση του εξορίστηκε με άλλους πατριώτες διανοούμενους, καταδικάστηκε σε θάνατο, ποινή η οποία δεν εκτελέστηκε τελικά.
Ο Κώστας Βάρναλης (1884-1974) μέγιστος λογοτέχνης, γνωστός κυρίως για τα ποιήματά του, εκτός από τα αφηγηματικά του έργα, κριτικές και μεταφράσεις. Τιμήθηκε στα 1959 με το βραβείο Ειρήνης Λένιν.
Οι δυο λογοτέχνες συναντήθηκαν στη δίκη του πρώτου στις αίθουσες δικαστηρίων στα 1956 μεταφερόμενος δέσμιος από την Μακρόνησο. Έπρεπε να δικαστεί για το βιβλίο του ‘’Βουρκωμένες Μέρες’’, καθώς σύμφωνα με το κατηγορητήριο στο βιβλίο αναφέρονται (δήθεν) ‘’προπαρασκευαστικές πράξεις εσχάτης προδοσίας και προπαγανδίζει τις πολιτικές ιδέες, θίγει την έννοια του κράτους και κλονίζει την εμπιστοσύνη του λαού στη Δικαιοσύνη, καλλιεργώντας το μίσος’’.
Στη δίκη του Λουντέμη ανάμεσα στους μάρτυρες υπεράσπισης ήταν και ο Βάρναλης, ως αυτόκλητος μάρτυρας. Μόλις πληροφορήθηκε για τη δίκη ο δάσκαλος, έβαλε τα γιορτινά του και πήγε. Δε λογάριασε ούτε το φόβο, ούτε το κρύο, ούτε και τα γηρατειά. Διέσχισε το πλήθος των πραιτοριανών και μπήκε με θάρρος στην αίθουσα.
-Κωνσταντίνος Βάρναλης, φώναξε ο κλητήρας.
Δάσκαλε εσένα φωνάζουν, του είπε ο Νίκος Παππάς.
-Περάστε κύριε Βάρναλη, είπε ο Εισαγγελέας.
«Είναι ένοχος ο κατηγορούμενος;» Τον ρωτά ο πρόεδρος.
«-Ένοχος; Όχι !» Απαντά με έμφαση ο Βάρναλης. «Για να είναι ένοχος ένας συγγραφέας πρέπει να δίνει αρνητικές απαντήσεις στις τρεις παρακάτω ερωτήσεις:
Πρώτον, ζώντας σε μια κοινωνία αδικίας με ποιους θα πάει; Με τους αδικητές ή τους αδικημένους;
Δεύτερο, αν ο λαός πέσει στα δεσμά της τυραννίας με ποιους θα συνταχθεί; Με τον τυραννισμένο ή με τον τύραννο;
Και τρίτο και τελευταίο , αν η πατρίδα πάει σε εθνική σκλαβιά ποιους θα βοηθήσει; Τους κατακτητές ή τους κατακτημένους; Με τους κιοτήδες θα πάει ή με τα παλικάρια;
Γνωρίζω τον κατηγορούμενο από έφηβο. Τον γνωρίζω σα συγγραφέα και σαν Έλληνα. Και σας δηλώνω κατηγορηματικά ότι και στις τρεις ερωτήσεις ο κατηγορούμενος έδωσε αυτές τις απαντήσεις. Δεν είναι ένοχος».
Η μαρτυρία του Βάρναλη είναι διαχρονική στην οποία οφείλει να απαντήσει ο καθένας μας σε όλους τους καιρούς. Με ποίων την πλευρά συντάσσεται!
Ο Λουντέμης σ’ εκείνη τη δίκη δέχτηκε εκβιαστικά διλλήματα που χρησιμοποιούσαν οι κατήγοροι για αποκήρυξη του ΚΚΕ και των ιδεών του, αλλά και για την ίδια την οικογένειά του.
«…Χρειάστηκαν να περάσουν εκατομμύρια χρόνια για να γίνουν τα τέσσερα πόδια δυο. Δεν θα τα κάνω πάλι τέσσερα εγώ…», ήταν η απάντηση του Λουντέμη στους δικαστές.
Καλό υπόλοιπο καλοκαίρι!