Παρουσίαση του αποκριάτικου εθίμου του Καρπενησίου στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που οργανώνει ο Δήμος Αθηναίων για τις Απόκριες
Το ‘‘δικό μας’’ Πανάρατο ή Πανάρετο, που αποτελεί λαϊκή διασκευή της τραγωδίας με τίτλο “Ερωφίλη” του Γεωργίου Χορτάτζη και που αναβίωσε στις εκδηλώσεις της Αποκριάς την δεκαετία του 1960 στο Καρπενήσι, θα παρουσιάσουν σε ομιλία, στο πλαίσιο των αποκριάτικων εκδηλώσεων που οργανώνει ο Δήμος Αθηναίων – Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, το Σάββατο 3 Φεβρουαρίου*. Η ομιλία θα γίνει σε συνεργασία με το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» στην Πλάκα, με ομιλήτρια την Αικατερίνη Πολυμέρου- Καμηλάκη, τέως διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας και θέμα:
«Λαϊκό θέατρο και δρώμενα της Αποκριάς», με παράλληλη προβολή οπτικού εθνογραφικού αρχειακού υλικού.
Στην εκδήλωση θα γίνει ιδιαίτερη αναφορά στις παραστάσεις με κεντρικό πρόσωπο τον Πανάρατο-Πανάρετο, που βασίστηκε σε λαϊκή διασκευή της τραγωδίας με τίτλο “Ερωφίλη” του Γεωργίου Χορτάτζη, όπως αυτή παιζόταν στο πλαίσιο των αποκριάτικων δρωμένων στο Καρπενήσι- που ήταν και η τελευταία αναβίωσή του, αλλά και σε διάφορα σημεία της Ηπείρου-Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας.
Στο Καρπενήσι φαίνεται να έφτασε στις αρχές του 20ου αιώνα, γύρω στο 1920, και να εντάχθηκα στον τόπο από την κουλτούρα του έφεραν μαζί τους Ηπειρώτες τεχνίτες και μάστορες, που έφτασαν εκείνη την εποχή στο Καρπενήσι για εργασία, και η τελευταία αναβίωση έγινε τα έτη 1960-1962. Πιστό στη παράδοση ακολούθησε τα λαογραφικά στοιχεία της παράδοσης του δρώμενου, με βασικό χαρακτηριστικό την συμμετοχή μόνο ανδρών να υποδύονται και τον γυναικείο ρόλο, παιζόταν στην πλατεία της πόλης με την συμμετοχή περίπου είκοσι ερασιτεχνών ηθοποιών και τα εντυπωσιακά κοστούμια των πρωταγωνιστών έκλεβαν την παράσταση.
Στην σύντομη ανακοίνωση του Δήμου Αθηναίων για το περιεχόμενο της ομιλίας, αναφέρονται ότι θα παρουσιαστούν διεξοδικά ‘‘οι σχέσεις της θεατρικής πράξης προς το εθιμικό δρώμενο. Στις προδρομικές εξ άλλου μορφές θεάτρου, όπως είναι τα δρώμενα ή οι αναπαραστάσεις τους, ηθοποιοί και θεατές μετέχουν στην παράσταση με ή χωρίς ειδική αμφίεση, αναπαριστούν μηχανισμούς της φύσης μέσα από συγκεκριμένες θρησκευτικές ή εθιμικές τελετές με ομαδικό χαρακτήρα και σκοπό την εξασφάλιση της υγείας, της γονιμότητας και γενικώς της ευετηρίας. Ο θεματικός περιορισμός (νεκρανάσταση του ζεύγους: Πανάρατος-νύφη), αλλά και θεατρικές κινήσεις και αμφιέσεις όσον αφορά στα δρώμενα (Χάρος, Αράπης, παλληκάρια κ.ά.) είναι αυστηρά καθορισμένα στη μακρά διάρκεια και οι νεωτερισμοί περνούν μέσα από συλλογικές διαδικασίες. Η διαδρομή, χρονική και γεωγραφική, της ένταξης του «Πανάρατου» στα λαϊκά δρώμενα της Αποκριάς, αποδεικνύει ότι οι διαδικασίες πολιτισμικής γένεσης, με την έννοια της ενσωμάτωσης νέων πολιτισμικών στοιχείων σε προϋπάρχοντα δρώμενα, συντελούνται στις παλαιότερες κοινωνίες με αργό ρυθμό, μέσα από μακροχρόνιες διαδικασίες αλληλόδρασης, που οδηγούν ακόμη και πρόσφατα στην αργή ανανέωση με την ένταξη λόγιων στοιχείων στο εθιμικό δρώμενο’’.