Ο Ευρυτανικός Παλμός δημοσιεύει αποκλειστικά τη μελέτη για τα νερά και τους υδροφόρους ορίζοντες του νομού
Το προσεχές διάστημα πρόκειται να αναρτηθούν επίσημα στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων τα αποτελέσματα της επιστημονικής μελέτης για τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα της Ευρυτανίας. Στο μικροσκόπιο μπήκαν Καρπενησιώτης, Κρικελιώτης, Ταυρωπός, Αχελώος και Λίμνη Κρεμαστών, τα ιζήματα στους πυθμένες των ποταμών και η καταγραφή χημικών ουσιών, φυτοφαρμάκων και βαρέων μετάλλων στα νερά τους.
Το έργο για τους υδάτινους πόρους στης Ευρυτανίας
Η μελέτη, που έφερε στο φως ο Ευρυτανικός Παλμός με σχετικό ρεπορτάζ τον Ιούλιο του 2017, ήταν τμήμα του έργου «Έλεγχος της χημικής ποιότητας αρδευτικών υδάτων (επιφανειακών και υπόγειων) σε κλίμακα λεκανών απορροής ποταμών της Στερεάς Ελλάδας (Ν. Φθιώτιδας-Φωκίδας-Βοιωτίας-Ευρυτανίας και Εύβοιας)». Στόχος του ήταν να γίνει ο εντοπισμός των πηγών ρύπανσης για να παρθούν έγκαιρα μέτρα προστασίας και αποκατάστασης της ποιότητας για την βιώσιμη χρήση του φυσικού πόρου του νερού και ο τρόπος να αποδειχθεί κατά πόσο τα Ευρυτανικά νερά ήταν πραγματικά καθαρά. Ο Διαγωνισμός του έργου πραγματοποιήθηκε το 2016 στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Τον Φεβρουάριο του 2017 υπογράφτηκε συμφωνητικό με ανάδοχο σχήμα την κοινοπραξία του γραφείου Μελετών ΕΤΜΕ, Πέππας και Συνεργάτες και του οργανισμού ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ με χρόνο εκτέλεσης του έργου τους 32 μήνες. Το έργο ήταν ύψους 950.000 ευρώ και περιελάβανε τις μετρήσεις, τις αναλύσεις, τα πορίσματα, την χαρτογράφηση και τις τελικές προτάσεις των αναδόχων για το πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν προβλήματα πιθανής ρύπανσης που θα εντοπίζονταν, καθώς και παρουσίαση του τρόπου ορθής διαχείρισης των υδάτων. Στην μελέτη λήφθηκαν δείγματα σε ό,τι αφορά στην Ευρυτανία από τμήμα του ποταμού Αχελώου, τον Καρπενησιώτη, τον Κρικελοπόταμου και τον Ταυρωπό καθώς και την λίμνη Κρεμαστών, όπως και από υπόγεια ύδατα της περιοχής Καρπενησίου.
Η ανάλυση 60 χημικών στοιχείων
Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν κατά την αρδευτική περίοδο σε κάθε περιοχή, όταν η χρήση του νερού γίνεται και πιο έντονη, προκειμένου να αντληθούν πληροφορίες για την σωστή και ορθολογική χρήση των νερών και τον περιορισμό της υπεράντλησης υπόγειων νερών ή / και της υπερκατανάλωσης επιφανειακών νερών για την τροφοδοσία αρδευτικών δικτύων, καθώς και της ρύπανσης από φυτοφάρμακα.Στα δείγματα αναλύθηκαν 60 χημικά στοιχεία που φανέρωναν την πιθανή ρύπανση των υδάτων και την πηγή από την οποία προέρχεται. Τα δείγματα στάλθηκαν στα εργαστήρια του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στη Λάρισα και εκεί έγιναν οι αναλύσεις σε 60 χημικά στοιχεία. Το έργο χαρακτηρίστηκε πρωτοποριακό για τον ποιοτικό έλεγχο των υδάτων της Στερεάς, μιας και οι μέχρι τώρα μετρήσεις και αναλύσεις που γίνονταν σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα, μετρούσαν μόνο την αλατότητα του νερού και δεν έδιναν πληροφορίες για πιθανή ρύπανσή τους. Τα 60 αυτά χημικά στοιχεία φανερώνουν όχι μόνο την όποια ρύπανση των υδάτων, αλλά και την πιθανή χρήση φυτοφαρμάκων στην περιοχή της δειγματοληψίας, το μέγεθός της και την πηγή από την οποία προέρχεται. Η επιστημονική ομάδα με βάση τα αποτελέσματα στο τέλος της έρευνας προχώρησε στην αξιολόγηση και ερμηνεία τους, με τελικό στόχο να κάνει προτάσεις στο Υπουργείο για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, για την προστασία και την ορθή αντιμετώπιση των υδροφόρων πόρων και για να οριστούν δείκτες παρακολούθησης της ποιότητας των νερών.
Καθαρά και με τη ‘βούλα’ τα Ευρυτανικά ποτάμια
Τα αποτελέσματα της μελέτης μετά από την ακριβή και λεπτομερή καταγραφή και τον συσχετισμό των στοιχείων αποδεικνύουν σε ό,τι αφορά στην Ευρυτανία ότι ο νομός έχει καθαρά νερά, τόσο στα ποτάμια και την Λίμνη των Κρεμαστών, αλλά και στα υπόγεια ύδατά του. Συνολικά οι δείκτες από τις μετρήσεις χημικών στοιχείων, ιόντων, ιζημάτων στους πυθμένες των ποταμών, βαρέων μετάλλων και φυτοφαρμάκων, είναι κατά πολύ κάτω από τα επιτρεπτά όρια και οι τιμές που καταγράφονται είναι συνολικά μέσα στα όρια των επιτρεπόμενων τιμών. Το πόρισμα της μελέτης δείχνει ότι τα νερά του νομού δεν έχουν επίπεδα κρίσιμης ρύπανσης και τόσο η οικολογική, αλλά και η χημική κατάσταση των ποταμών της Ευρυτανίας και της Λίμνης Κρεμαστών, χαρακτηρίζεται από τους επιστήμονες από ‘ΚΑΛΗ’ έως ΎΨΗΛΗ’. Σημαντικό σημείο της μελέτης είναι ότι τα νερά της Ευρυτανίας χαρακτηρίζονται συνολικά κατάλληλα για κάθε χρήση σε ό,τι αφορά στην γεωργική καλλιέργεια, για κάθε καλλιέργεια. Ακολουθούν τα σημαντικότερα στοιχεία της πολυσέλιδης μελέτης με τη βοήθεια στην ανάλυσή τους, του επιστημονικού υπευθύνου της μελέτης για λογαριασμό της εταιρείας μελετών ‘ΕΤΜΕ, Πέππας και Συνεργάτες’, κ. Χρήστου Τσαντίλα, Γεωπόνου και Εδαφολόγου, με όσο το δυνατόν απλοποιημένο τρόπο.
Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι και με την επιστημονική ‘βούλα’ η Ευρυτανία μπορεί να υπερηφανεύεται ότι ανήκει στα πιο καθαρά σημεία στον κόσμο, μιας και τα ύδατα επηρεάζουν το σύνολο της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος ενός τόπου.
Τα αποτελέσματα
Η λεκάνη του Αχελώου
Η φυσική μορφολογική λεκάνη που σχηματίζει ο ποταμός Αχελώος βρίσκεται στο επίκεντρο της μελέτης, μιας και η λεκάνη απορροής του ποταμού καλύπτει έκταση 5.572 km2 και από τα ύδατα του αρδεύονται 370.000 στρέμματα γεωργικής γης. Ο Αχελώος είναι ο πλουσιότερος σε ύδατα ποταμός που κινείται εντός της Ελλάδας. Από όλα τα αναλυτικά δεδομένα προκύπτει ότι η ποιότητα των υδάτων του Αχελώου είναι πολύ καλή για όλες τις χρήσεις. Μια μικρή παρέκκλιση από τις επιθυμητές τιμές βρέθηκε σε μία μόνο θέση και δειγματοληψία στη θολότητα, με τιμή ΝΤU 2560 ανώτερη των κανονικών τιμών 1000 ΝΤU. Η θολότητα, η οποία διαπιστώθηκε σε υψηλά επίπεδα και στα υπόλοιπα ποτάμια της Ευρυτανίας, οφείλεται σύμφωνα με τους ειδικούς στα φερτά υλικά που φτάνουν στις κοίτες των ποταμών μετά από έντονες βροχοπτώσεις και δεν επηρεάζουν ουσιαστικά τα επίπεδα ρύπανσης των νερών τους.
Στο μικροσκόπιο Καρπενησιώτης, Κρικελιώτης, Ταυρωπός
Παρόμοια ήταν η κατάσταση στα ύδατα του π. Καρπενησιώτη όπου σε μία μόνο θέση βρέθηκε τιμή θολότητας υψηλότερη της κανονικής (τιμή NTU 1265), αλλά και στον Κρικελοπόταμο, σε μία θέση μόνο βρέθηκε τιμή θολότητας μεγαλύτερη των κανονικών τιμών (1059,00 NTU), που εξηγείται με τον ίδιο τρόπο.Επίσης και στην περίπτωση των τριών ποταμών η ποιότητα των υδάτων ως προς την περιεκτικότητα σε Βαρέα Μέταλλα βρέθηκε πολύ καλή αφού κανένα δεν υπερέβη τις ανώτερες επιτρεπτές τιμές.
Υπόγεια ύδατα
Η ανάλυση των υπόγειων υδάτων της μελέτης προέρχεται από νερά που προορίζονται για άρδευση και λήφθηκαν από γεωτρήσεις και πηγάδια της περιοχής. Οι αναλύσεις στα υπόγεια ύδατα στην λεκάνη του Αχελώου δείχνουν συγκεντρώσεις ιόντων στα υπόγεια ύδατα της λεκάνης Αχελώου (Καρπενησίου) στα οποία φαίνεται ότι σε καμία περίπτωση τα μελετηθέντα ιόντα δεν είχαν συγκεντρώσεις μεγαλύτερες των επιθυμητών. Οι συγκεντρώσεις επίσης των Βαρέων Μετάλλων στα υπόγεια ύδατα της λεκάνης Αχελώου (Καρπενησίου) δεν υπερέβη τις επιθυμητές τιμές. Στα υπόγεια ύδατα της λεκάνης του Αχελώου οι δραστικές ουσίες που έχουν εντοπιστεί είναι 12. Επομένως τα υπόγεια ύδατα της λεκάνης αυτής ως προς τις ιδιότητες αυτές χαρακτηρίζονται ως κατάλληλα για κάθε χρήση.
Υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων
Ένα τμήμα της μελέτης ανέλυε τα επίπεδα πιθανής μόλυνσης των υδάτων από γεωργικά φάρμακα. Συνολικά τα νερά βρέθηκαν καθαρά και συγκεκριμένα τα επιφανειακά ύδατα των ποταμών Αχελώου, Καρπενησιώτη, Κρικελοπόταμου, Ταυρωπού, οι δραστικές ουσίες που εντοπίστηκαν ήταν 33 (συμπεριλαμβάνεται και η καφεΐνη). Με βάση τα παραπάνω δεδομένα η εικόνα κρίνεται καλή ως μέτρια επιβαρυμένη με μοναδική ανησυχητική περίπτωση την ανίχνευση της ουσίας cypermethrine, που ανιχνεύτηκε σε ένα μόνο δείγμα, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη από την επιτρεπτή συγκέντρωση (40,6 ng/). Στα ύδατα της λίμνης Κρεμαστών οι δραστικές ουσίες που εντοπίστηκαν ήταν 37.Καμία δραστική ουσία δεν προσδιορίσθηκε σε ποσότητα μεγαλύτερη του ορίου. Τα ποσοστά καφεΐνης που ανιχνεύτηκαν και εδώ αποτελούν δείγματα αστικής μόλυνσης, συσχετίζονται με την κατανάλωσή τους από τον άνθρωπο και φανερώνουν την ενεργή συσχέτιση στην οποία βρίσκεται ο άνθρωπος με το περιβάλλον.
Κατάλληλα νερά για κάθε χρήση
Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία για τα νερά της Ευρυτανίας είναι ότι συνολικά καμία ιδιότητα δεν υπερέβη τις επιθυμητές τιμές με αποτέλεσμα η ποιότητα των υδάτων αυτών να θεωρείται χωρίς κανένα περιορισμό για οποιαδήποτε χρήση. Ο χαρακτηρισμός καθορίζεται από την ηλεκτρική αγωγιμότητα των υδάτων, δηλαδή την περιεκτικότητά τους σε άλατα, που αποδεικνύεται αρκετά χαμηλή. Επίσης την καταλληλόλητα των νερών για κάθε χρήση δείχνουν και οι μετρήσεις για τα Βαρέα Μέταλλα των υδάτων και κανένα από τα Βαρέα Μέταλλα που μελετήθηκαν δεν βρέθηκε σε συγκεντρώσεις ανώτερες των επιτρεπόμενων με αποτέλεσμα να μην έχουν κανένα περιορισμό για οποιαδήποτε χρήση. Το στοιχείο είναι σημαντικό γιατί πολλές καλλιέργειες επηρεάζονται από τα άλατα που συγκεντρώνονται στα νερά ύδρευσης και φυσικά από την ύπαρξη Βαρέων Μετάλλων.
Οι περιβαλλοντικοί δείκτες και το μέλλον των υδατοσυστημάτων
‘Η εκτίμηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, η οποία είναι το μεγάλο ζητούμενο στην εποχή μας, είναι μια από τις πιο πολύπλοκες δραστηριότητες δεδομένου ότι από τη φύση της είναι διεπιστημονική και βασίζεται σε πολιτισμικές και άλλες αξίες. Το σημαντικό είναι να βρίσκεται ισορροπία μεταξύ της επιστημονικής και πολιτικής βάσης των δεικτών που επιλέγονται, ώστε να καθίσταται δυνατή η εφαρμογή τους ως οδηγοί στους αρμόδιους στη λήψη αποφάσεων που απαιτούνται για τη βιωσιμότητα των κοινωνιών’. Αυτό είναι ένα από τα τελικά πορίσματα της μελέτης, που θέτει τον προβληματισμό για να βρεθεί η χρυσή τομή αξιολόγησης της κατάστασης του περιβάλλοντος, σε συνάρτηση με την ανθρώπινη δράση, στοιχείο σημαντικό και στην Ευρυτανία που μπορεί να μην υπάρχει ο κίνδυνος ρύπανσης από βιομηχανική δράση και να υπάρχει το υδάτινο στοιχείο σε αφθονία, αλλά παρόλα αυτά, κρίσιμα στοιχεία της χρήσης του νερού, δείχνουν ήδη τις επιπτώσεις τους, όπως το θέμα της λειψυδρίας που αντιμετωπίζει ο νομός σε πολλούς οικισμούς του.
