‘Πριν χρόνια ένας φοιτητής ζήτησε από την Ανθρωπολόγο Margaret Mead τι θεωρούσε η ίδια σαν το πρώτο σημάδι πολιτισμού σε μια αρχέγονη κουλτούρα. Περίμενε ότι η Meed θα αναφέρονταν στην κατασκευή των πρώτων όπλων κυνηγιού ή στα πήλινα σκεύη κουζίνας. Μα δεν ήταν έτσι. Η Mead αναφέρθηκε σαν το πρώτο αρχέγονο σημάδι πολιτισμού, ένα σπασμένο μηριαίο οστό που μετά θεραπεύτηκε. Εξήγησε ότι στο ζωικό βασίλειο αν σπάσεις ένα πόδι, πεθαίνεις. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από τον κίνδυνο, να πας στο ποτάμι να πιεις ή να αναζητήσεις τροφή. Είσαι τροφή για τα σαρκοφάγα ζώα. Κανένα ζώο δεν επιβιώνει με μια γάμπα σπασμένη για μεγάλο χρονικό διάστημα έως ότου αυτή να αποθεραπευτεί. Ένα μηριαίο οστό που θεραπεύτηκε είναι η απόδειξη ότι κάποιος μερίμνησε να σταθεί δίπλα του, του έδεσε το τραύμα, τον μετέφερε σε ένα ασφαλές σημείο και τον βοήθησε να αναρρώσει. Η Mead είπε ότι το να βοηθήσεις κάποιον άλλο που βρίσκεται σε δυσκολία είναι το σημείο όπου αρχίζει ο πολιτισμός. (Αθηναϊκή Βιβλιοθήκη, Πηγή: Ira Byock – Cittadini del Mondo).
Ας εφαρμόσουμε αυτό το κριτήριο για να αξιολογήσουμε το δικό μας επίπεδο πολιτισμού που γνωρίζοντας τι συμβαίνει στον τρίτο κόσμο όπως για παράδειγμα στο Αφγανιστάν, σφραγίζουμε πανηγυρικά τα σύνορα. Με βάση το κριτήριο της Μead οι σύγχρονες κοινωνίες της Δύσης, επιστρέφουν ολοένα και γρηγορότερα στο νόμο της ζούγκλας. Θύτες και μαζί θύματα των ισχυρότερων που έχοντας ασύγκριτα μεγαλύτερες δυνατότητες να κατασπαράξουν και ασύγκριτα μεγαλύτερη βουλιμία, βυθίζουν τον πλανήτη στο χάος της οικολογικής κρίσης, της όξυνσης των ανισοτήτων και της προσφυγικής -μεταναστευτικής κρίσης. Και οι λαοί της Δύσης, που πολύ καλά γνωρίζουν εδώ και αιώνες ότι τα κράτη τους ληστεύουν την υπόλοιπη ανθρωπότητα, βρίσκονται έντρομοι πάνω σε ένα χαλί που τραβιέται κάτω από τα πόδια τους. Από τη μια οι ανισότητες και η οικολογική κρίση χτυπούν πια και τους ίδιους, από την άλλη εκατομμύρια απελπισμένων ζητούν άσυλο και βοήθεια.
Το αν θα βυθιστούμε στη ζούγκλα ή αν θα διατηρήσουμε τον όποιο ανθρώπινο πολιτισμό, είναι θέμα επιλογής πορείας. Από τη μια ο δρόμος που δείχνουν οι ισχυροί, που χωράει ελάχιστους και από την άλλη ο δρόμος της αλληλεγγύης, των οικολογικών ορίων, της κοινωνικής δικαιοσύνης που δείχνουν τα κινήματα αντίστασης και χειραφέτησης. Και ενδιάμεσα οι λαοί. Οι λαοί που όπως είπε ο Γκεριγκ στη Νυρεμβέργη πείθονται από τους ηγέτες τους, ότι για τα δεινά τους φταίνε οι “άλλοι” και ακολουθούν τυφλά τις πολεμοκάπηλες και ρατσιστικές ιαχές. Χτες οι Εβραίοι, σήμερα οι πρόσφυγες. Όμως η Ευρώπη έχει πρόσφατη την ιστορία των παγκόσμιων πολέμων και του φασισμού. Οι λαοί της γνωρίζουν καλά τι σημαίνει οικολογική και κλιματική κρίση, θυμούνται τι σημαίνει ελευθερία, δημοκρατία, κοινωνικό κράτος. Θα επιστρέψουν αμαχητί στη βαρβαρότητα;’
Το κείμενο είναι της Δέσποινα Σπανούδη και το διαβάζω ξανά και ξανά, έχοντας στο μυαλό μου την χθεσινή εικόνα στο κέντρο της Αθήνας και καθαρά την απάντηση στο στόμα μου!