‘Ψωμί, παιδεία, ελευθερία!’

Κάθε χρόνο τέτοια μέρα, που γίνονται οι απολογισμοί για την επέτειο του Πολυτεχνείου,
στο μυαλό μου έρχεται ένα τρυφερό περιστατικό που συνέβη πριν μερικούς μήνες όταν
ανέλαβα να ξεναγήσω μια μικρή ομάδα μαθητών του δημοτικού στο μονοπάτι του
Κεφαλόβρυσου στο Μεγάλο Χωριό. Φτάνοντας λοιπόν με τους μικρούς περιηγητές στις
πηγές, στην κορυφή του μονοπατιού, αρχίσαμε να μιλάμε για τη δύναμη και τη ροή της
φύσης, πριν αρχίσουμε να κατηφορίζουμε το μονοπάτι.
Ακριβώς εκεί ένας από τους μαθητές με ρώτησε κοιτάζοντας ψηλά, γιατί στο σημείο εκείνο
τα δέντρα ήταν τόσο πολύ μεγάλα, που έμοιαζαν πραγματικά σαν να αγγίζουν τον ουρανό.
‘Μα για να μπορούν να μεταφέρουν μέσα από τα κλαδιά τους πιο γρήγορα τις ευχές μας
στο Θεό’ ήταν η αυθόρμητη απάντησή μου. ‘Τέλεια!’ Πετάχτηκε ένα χαριτωμένο,
στρογγυλοπρόσωπο και λίγο εύσωμο αγόρι από την ομάδα… ‘Θα κάνω μια ευχή, ν’
ακουστεί!’. ‘Ποια είναι η ευχή σου;’ Το ρώτησα. ‘Τι θα ήθελες να ζητήσεις από το Θεό’. Με
κοίταξε γεμάτο ενθουσιασμό και με τα κατακόκκινα μαγουλά του να λάμπουν μαζί με τα
μάτια του, κοίταξε μετά ψηλά και είπε- αφήνοντάς με άφωνη: ‘Ψωμί!’.
Αυτόματα και πριν καλά, καλά ολοκληρώσω τον πεζό συνειρμό μου, ότι μάλλον θα
πεινούσε ο μικρός, σχεδόν αυτόματα ακούγεται δυνατά ακριβώς από άλλο ένα αγοράκι
που βρίσκονταν στην άκρη της ομάδας: ‘Ψωμί, παιδεία, ελευθερία!’. Σε αυτό το σημείο
ξεκινάει μια μαζική στιγμή που κάθε φορά που τη σκέφτομαι με γεμίζει χαρά και χαμόγελο.
Όλοι μαζί οι μαθητές με μια φωνή, σαν να ήταν συνεννοούμενοι από πριν, δυνατά και
ρυθμικά, συνέχισαν ασταμάτητα να φωνάζουν το σύνθημα! Ο ενθουσιασμός τους
κάμφθηκε μετά από ένα λεπτό όπου φώναζαν ασταμάτητα, με ‘αγωνιστική’ θα μπορούσε
να πει κανείς ενέργεια, όταν άρχισαν να λαχανιάζουν από τις πολλές φωνές. Τους
χαμογέλασα και συνεχίσαμε την περιήγησή μας.
Κάθε φορά που σκέφτομαι λοιπόν, σαν τέτοια μέρα, για την παρακαταθήκη της εξέγερσης
του Πολυτεχνείου, αλλά και κάθε φορά που αμφιβάλλω για το αν υπάρχουν σήμερα τα
ατομικά και κοινωνικά αντανακλαστικά για να διεκδικούμε όσα μας αξίζουν ως πολίτες μιας
δημοκρατίας, σκέφτομαι το χαριτωμένο αυτό περιστατικό με τους μικρούς μαθητές. Και
μπορεί να ήταν μια αυθόρμητη, σχεδόν ‘παπαγαλίστικη’ έκφρασή τους, αλλά μέσα απ΄
αυτές τις τρεις λέξεις: ‘Ψωμί, παιδεία, ελευθερία!’, παρακαταθήκη του Πολυτεχνείου,
μεταφέρεται και διαιωνίζεται όλη η απαίτηση ενός ενεργού και πολιτειακά υγιή πολίτη.
Όταν αυτές βγαίνουν από τα στόματα μικρών παιδιών, θα υπάρχει πάντα όχι η ελπίδα,
αλλά η πίστη, ότι η φλόγα αυτή είναι ακόμα ζωντανή, είναι υπαρκτή ακόμα κι αν οι
συνθήκες κάθε εποχής και κάθε γενιάς δεν μπορούν να την πραγματώσουν και να την
υπερασπιστούν εύκολα. Είναι εδώ και φτάνει ως τον ουρανό!