Από την Διεπιστημονική Ομάδα του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Καρπενησίου
Η παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου προκειμένου να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη και να άρει τον κοινωνικό στιγματισμό για τα ψυχικά νοσήματα. Την πρωτοβουλία πήραν από κοινού το 1994 η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Το θέμα που επιλέχτηκε για το 2017 είναι “Ψυχική Υγεία στο χώρο εργασίας”
Η φύση της εργασιακής ζωής έχει αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Οι απαιτήσεις είναι περισσότερες από ποτέ. Ήδη από τη δεκαετία του ’70 εμφανίζεται ο όρος «εργασιακό άγχος» που τείνει να θεωρηθεί μια απ’ τις πιο σύγχρονες επαγγελματικές ασθένειες. Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες άρχισαν να ανησυχούν για τις επιπτώσεις της εργασίας στην ψυχική υγεία των εργαζομένων, καθώς από μελέτες που έχουν γίνει, τα προβλήματα που προέρχονται από το εργασιακό άγχος συνεχώς και αυξάνονται, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία τους και την εργασιακή τους θέση. Σχεδόν ένας στους τρεις Ευρωπαίους εργαζόμενους, δηλαδή περισσότερα από 40 εκατομμύρια άνθρωποι, αναφέρουν ότι πάσχουν από εργασιακό άγχος. Το άγχος αφορά και μπορεί να επηρεάσει όλους τους υπαλλήλους, τους εργοδότες, τους διευθυντές, τους προϊσταμένους, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους μαθητευόμενους και τους εκπαιδευόμενους.
Εργασιακό άγχος είναι το σύνολο των επιβλαβών σωματικών και ψυχικών αντιδράσεων το όποιο εκδηλώνεται όταν οι απαιτήσεις της εργασίας δεν είναι ανάλογες με τις ικανότητες ή τις ανάγκες των εργαζομένων και έχει αρνητικές συνέπειες στην ψυχολογία, στη συμπεριφορά αλλά και στο σώμα τους. Τα περισσότερα προβλήματα υγείας τους δεν οφείλονται σε παθολογικούς παράγοντες αλλά προκαλούνται από τη συνεχή αύξηση του άγχους (ψυχοσωματικές ασθένειες). Εκτός όμως από την ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων το παρατεταμένο άγχος μπορεί να επηρεάσει την παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητά τους στην εργασία.
Πιο συγκεκριμένα οι εργαζόμενοι, οι οποίοι δουλεύουν υπό το καθεστώς συνεχούς άγχους, βιώνουν θυμό, απογοήτευση, αδυνατούν να συγκεντρωθούν, να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να πάρουν αποφάσεις. Εσωτερικεύουν τα συναισθήματά τους, γίνονται ευερέθιστοι και διακατέχονται από αρνητικές σκέψεις για το εργασιακό τους μέλλον, νιώθουν ανίκανοι και αποτυχημένοι. Αντιμετωπίζουν προβλήματα στην προσωπική τους ζωή, παραμελούν τον εαυτό τους και αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις απλές, καθημερινές τους δυσκολίες.
Συνέπεια όλων των παραπάνω είναι η εμφάνιση ασθενειών προκαλούμενες ή επιδεινούμενες από το άγχος όπως: υπέρταση, καρδιακές παθήσεις, χρόνιες ημικρανίες, άσθμα- δύσπνοιες, σακχαρώδης διαβήτη, στομαχικά και εντερικά προβλήματα, διαταραχές πρόσληψης τροφής (ανορεξία – βουλιμία), διαταραχές μνήμης, φοβίες, κατάθλιψη.
Η παρέμβαση που μπορεί να υπάρξει για την αντιμετώπιση του άγχους στην εργασία διακρίνετε σε τρία επίπεδα:
Πρωτογενής παρέμβαση: Έχει ως σκοπό τη τροποποίηση των πηγών του εργασιακού άγχους, καθιστώντας την ως την πιο ουσιαστική μορφή παρέμβασης, καθώς έχει προληπτικό χαρακτήρα.
Δευτερογενής παρέμβαση: Έχει ως σκοπό την μείωση της σοβαρότητας των συνεπειών του εργασιακού άγχους, πριν αυτές επιφέρουν σοβαρές αρνητικές επιδράσεις στον εργαζόμενο
Τριτογενής παρέμβαση: Έχει ως σκοπό την θεραπεία μιας ακαθόριστης και απροσδιόριστης κατάστασης και την αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς, ώστε αυτός να επιστρέψει στα εργασιακά του καθήκοντα
Οι τεχνικές αντιμετώπισης της επαγγελματικής εξουθένωσης μπορούν συνοπτικά να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις συνισταμένες που αφορούν:
- Διαχείριση χρόνου Οι εργαζόμενοι που επενδύουν στη διαχείριση του εργασιακού τους χρόνου συχνά αναφέρουν ότι έχουν περισσότερο έλεγχο της ζωής τους, ενώ αισθάνονται ότι πετυχαίνουν περισσότερα γιατί ξοδεύουν λιγότερο χρόνο σε πράγματα ελάχιστα αποτελεσματικά για την επαγγελματική τους επίδοση.
- Χαλάρωση: στοχεύει στη μείωση της έντασης στο χώρο της εργασίας, αποτελώντας τη βάση για τη σωματική και ψυχική ευεξία των εργαζομένων γενικότερα.
- Κοινωνική υποστήριξη: προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης του εργασιακού στρες και της έντασης βοηθά η ανάπτυξη από την πλευρά των εργαζομένων, δικτύων υποστήριξης σε επίπεδο οικογένειας και κοινωνικών συναναστροφών