Το 2023 έχει ανακηρυχθεί ως Έτος Μπότσαρη, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από το θάνατο του ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης. Στα πλαίσια των εορτασμών στο Καρπενήσι πέρα από την εκδήλωση – θεσμό πια, τα ‘Μποτσάρεια’, πραγματοποιούνται άλλες τρεις Ημερίδες – Επιστημονικά Συνέδρια με επίκεντρο το Μάρκο Μπότσαρη, δύο από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) Ευρυτανίας και ένα από τη Μητρόπολη Καρπενησίου σε συνεργασία και οι τρεις με το Δήμο Καρπενησίου και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
Τα ΓΑΚ Ευρυτανίας για το Μάρκο Μπότσαρη
Στις 29 Ιουλίου 2023, στο Κεφαλόβρυσο του Καρπενησιού και στο αμφιθέατρο του μνημείου του, θα έχουμε την τιμή και την χαρά να ακούσουμε τις ενδιαφέρουσες εισηγήσεις των φίλων των Αρχείων και της Ιστορίας, των εκπαιδευτικών και ερευνητών, Γιάννη Δημητρίου, Ελένη Σιαξαμπάνη, Δώρη Κυριαζή, Ηλία Μπουμπουρή, Νίκου Κανελλόπουλου, Μαρίας Παναγιωτοπούλου . Αξιοποιώντας ο καθένας αρχειακό υλικό πέραν των τοπικών ορίων και πλούσια βιβλιογραφία θα προσφέρουν τη δυνατότητα να κατανοήσει το κοινό πλευρές της γοητείας του Μάρκου αλλά και το ιστορικό πλαίσιο της δράσης του.
Η Ημερίδα θα πραγματοποιηθεί στον τόπο όπου ο Μάρκος λαβώθηκε θανάσιμα και άρχισε έτσι από εκεί η διαδρομή του για την ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ. Αυτός, ο πιο διεθνής Έλληνας του 1821 . Ένα ιστορικό σύμβολο με μια γοητεία που ξεπερνά τα σύνορα της πατρίδας μας.
Τα ΓΑΚ Ευρυτανίας αναφέρουν για την Ημερίδα: «Ως αρχειακός φορέας με πολλαπλή πολιτιστική δράση στα δρώμενα της τοπικής κοινωνίας αναλάβαμε ήδη από τον Ιανουάριο 2023 την πρωτοβουλία διοργάνωσης δύο επιστημονικών ημερίδων για τον επετειακό εορτασμό των διακοσίων ετών από την ηρωική μάχη του Μάρκου Μπότσαρη στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησιού (Αύγουστος 1823). Και τούτο γιατί θεωρούμε αναγκαία τη διασύνδεση της υπηρεσίας μας με τις λειτουργίες της τοπικής κοινωνίας, που φέτος έχει ανακηρύξει το έτος Μπότσαρη.
Ευχαριστούμε τους φίλους εισηγητές αλλά και τη συνάδελφο εκπαιδευτικό Ροδοθέα Καρφή που ασμένως ανέλαβε τον σημαντικό ρόλο συντονισμού της Ημερίδας. Θερμές οι ευχαριστίες μας και προς τους φορείς που συνέδραμαν, για μια ακόμη φορά, στην προσπάθεια αυτή των ΓΑΚ-ΤΜΗΜΑ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ: Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας-Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας, Οργανισμός Πολιτιστικής Ανάπτυξης Στερεάς Ελλάδας (Ο.Π.Α.ΣΤ.Ε), ο Δήμος Καρπενησίου-Ε.Κ.Ε.Π.Π.Π.Α.ΔΗ.Κ., «Σωματείο Φίλων ΓΑΚ Ευρυτανίας».
Η δεύτερη Ημερίδα θα πραγματοποιηθεί το Νοέμβριο του 2023, με γενικό τίτλο «Του Μάρκου και των Γραμμάτων» θα προσκομιστούν νεότερα στοιχεία για τα θέματα του τίτλου χάρη στην αναδίφηση των ομιλητών σε αρχεία. Η Ημερίδα αυτή επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στις 24 Ιουνίου 2023, αλλά αναβλήθηκε λόγω των Εθνικών Εκλογών.
Οι διοργανωτές αναφέρουν:
«Θα είχαμε την τιμή και την χαρά να γευτούμε τη γνώση αυτή από εκλεκτούς φίλους των Αρχείων: Καλλιόπη (Κέλλυ) Μπουρδάρα, Παντελής Μπουκάλας, Αγαμέμνων Τσελίκας, Χαρίτων Καρανάσιος, Δώρης Κυριαζής, Κωνσταντίνος Μαζαράκης –Αινιάν, Γιώργος Καλλιώρας, Maximilien Girard. Τους ευχαριστούμε θερμά για την ανταπόκρισή τους στην πρόσκλησή μας αλλά και για την ευγενική τους διάθεση να πλαισιώσουν την εκδήλωση αυτή στη νέα ημερομηνία διεξαγωγής της (τέλη Νοεμβρίου).
Διεθνές επιστημονικό συνέδριο ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ
Ο πιο διεθνής ήρωας του 1821
Φέτος, η Ιερά Μητρόπολη Καρπενησίου σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας-Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας, τον Δήμο Καρπενησίου-Ε.Κ.Ε.Π.Π.Π.Α.ΔΗ.Κ. και τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους Προυσού, Καστανιάς, Ασπρόπυργου, Τόρνου και Προδρόμου πραγματοποιούν διεθνές επιστημονικό συνέδριο για τον Μάρκο Μπότσαρη, τον πιο διεθνή ήρωα του 1821, για τα 200 χρόνια από τον θάνατό του (1823-2023).
Η πρώτη συνεδρίαση θα πραγματοποιηθεί στις 10 Αυγούστου 2023 στην Ιερά Μονή Παναγίας Προυσιωτίσσης.
Το πρόγραμμα χωρίζεται σε δύο μέρη. Την Πέμπτη 10 Αυγούστου 2023 ξεκινάει το Α’ Μέρος με τον Όρθρο και την Αρχιερατική Θεία Λειτουργία από τις 6:30 π.μ. έως τις 9:30 π.μ.. Έπειτα, στις 9:30 π.μ. έως τις 9:45 π.μ. ακολουθεί Αρχιερατικό Μνημόσυνο για τα 200 χρόνια από τη θυσία του Μάρκου Μπότσαρη, ενώ τέλος στις 10:00 π.μ. έως τις 10:30 π.μ. θα πραγματοποιηθεί δεξίωση υποδοχής των Συνέδρων.
Στην συνέχεια, ξεκινάει το Β’ Μέρος με την έναρξη εργασιών του Συνεδρίου (Εισαγωγή-Προσφωνήσεις-Χαιρετισμοί) από τις 10:30 π.μ. έως τις 11:45 π.μ.. Στην Προεδρία θα είναι ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καρπενησίου κ.κ. Γεώργιος.
Οι εισηγήσεις ξεκινούν με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτης Καρπενησίου κ.κ. Γεώργιο με θέμα: «Μία «επί το ορθόν» προσέγγιση των ηρώων το ‘21». Έπειτα, ακολουθεί ο κ. Σκόντζος Λάμπρος, Θεολόγος, Καθηγητής, Συγγραφέας με θέμα: «Οι Ιερές Μονές των Αγράφων στην υπηρεσία του υπόδουλου γένους για την Ελαυθερία μας.», ο Δρ. Πλεμμένος Ιωάννης, Μουσικολόγος, Κύριος Ερευνητής στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, με θέμα: «Έλληνες κλαύσωμεν άνδρα γενναίον». Η θυσία του Μάρκου Μπότσαρη και η διαχείρισή της από του Φιλέλληνες δραματουργούς.», η κα. Μανικάρου Μεταξούλα, Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με θέμα: «Η προσωπικότητα του Μάρκου Μπότσαρη στη λόγια λογοτεχνική γραφίδα», ο κ. Σταμάτης Αθανάσιος, Φιλόλογος-Καθηγητής, Συγγραφέας, με θέμα: «Παλιοί και νέοι καπετάνιοι: Ο Μάρκος Μπότσαρης ανηφορίζοντας στο Καρπενήσι το 1823.», ενώ τέλος οι εισηγήσεις κλείνουν με τον κ. Τσιώλη Κωνσταντίνο, Ιατρό, Ερευνητή, Συγγραφέα, με θέμα: «Ο Μάρκος Μπότσαρης στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως του Γεωργίου Φίνλεϋ.».
Από τις 14:00 μ.μ. έως τις 14:30 μ.μ. ακολουθούν συζήτηση και παρεμβάσεις και στις 14:30 μ.μ. λήγει το Συνέδριο και ακολουθεί γεύμα.
Θα υπάρξουν παράλληλες εκδηλώσεις, όπως ξενάγηση στο κειμηλιαρχείο της Ι. Μονής από τον Ηγούμενο π. Ιωαννίκιο και τραγούδια σχετικά με τον Μάρκο Μπότσαρη από μέλη της χορωδίας της Ι. Μητροπόλεως Καρπενησίου υπό τη διεύθυνση του κ. Τάσου Ηλιόπουλου.
Συντονιστής της εκδήλωσης θα είναι ο κ. Κ.Α. Παπαδόπουλος.
Ο Μάρκος Μπότσαρης και οι Έλληνες
Αναμφισβήτητα, ο Μάρκος Μπότσαρης, υπήρξε μια από τις πιο δυνατές προσωπικότητες της Ελληνικής Επανάστασης, ηγετικός και ικανός στις μάχες. Όταν έμαθε ότι ένα τεράστιο τμήμα στρατού 9.000 Αλβανών κατέβαινε προς το Μεσολόγγι, αμέσως αποφάσισε να ανακόψει την πορεία του θηριώδους αυτού στρατού με τις μικρές δυνάμεις του στο Καρπενήσι και συγκεκριμένα στο Κεφαλόβρυσο, όπου είχαν στρατοπεδεύσει και πίστευε ότι θα τους αιφνιδιάσει τη νύχτα. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο Μπότσαρης μάλλον υπερεκτίμησε τις δυνάμεις του και πήγε σε μια άνιση μάχη, υπολογίζοντας βέβαια και στους Έλληνες που τελικά δεν συνέδραμαν στον αγώνα αυτόν, με αποτέλεσμα το θάνατο του οπλαρχηγού.
Η Άφιξη του Μπάιρον στην Ελλάδα και ο Μάρκος Μπότσαρης
(Ποιοι συνιστούσαν στον Μπάιρον να συναντήσει τον γενναίο οπλαρχηγό και ποιοι τον παρότρυναν να έλθει στον τόπο που διαφέντευαν).
Του Ηλία Α. Μπουμπουρή
Συλλέκτη-Ιστορικού Ερευνητή
Στις αρχές του 1823 στην Ιταλία, προετοιμαζόμενος για το ταξίδι στην Ελλάδα, ο Λόρδος Μπάιρον δεχόταν επιστολές και μηνύματα από διάφορους Ευρωπαίους ταξιδευτές στην Επαναστατημένη Ελλάδα, τυχοδιώκτες, διπλωμάτες, μισθοφόρους, από Έλληνες πρόσφυγες στην Ιταλία καθώς και από προσωπικότητες, πολέμαρχους, πολιτικούς, κ.λ.π. Οι πληροφορίες ήταν τελείως αντιφατικές για την πορεία της εξέγερσης αλλά το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιστολή που του απεύθυνε από την Πίζα, ο πρόσφυγας Μητροπολίτης Ιγνάτιος.
21 Ιουνίου, Πίζα.
Λόρδε μου,
Οι συμπατριώτες μου που ζουν στο Λιβόρνο με πληροφόρησαν για τις επιστολές που τους έγραψε η ευγένειά σας για να τους ανακοινώσει την πρόθεσή σας να πάτε στην Ελλάδα, την πατρίδα μου. Η απόφασή σας αυτή Λόρδε μου, μ’ έκανε να γνωρίσω τα ευγενικά σας αισθήματα.
Σας εύχομαι καλό ταξίδι και καλή επιτυχία στην επίτευξη των στόχων σας, οι οποίοι σίγουρα θα είναι για το καλό και την ευδαιμονία αυτής της τόσο όμορφης αλλά και τόσο δύστυχης χώρας. Τη χώρα αυτή που διαλέξατε να πάτε Λόρδε μου, θα τη βρείτε πολύ πιο κατεστραμμένη απ΄ όσο τη βρήκατε στα προηγούμενα ταξίδια σας. Όμως σε αντιστάθμισμα θα γνωρίσετε ανάμεσα στους κατοίκους της άνδρες αντάξιους των προγόνων τους και άξιους να αποκαλούνται γιοί της Ελλάδας.
[…]
Εκτός από αυτές τις αρετές Λόρδε μου θα συναντήσετε σύγχυση και αταξία, αλλά πιστεύω πως θα έχετε την καλοσύνη να φανείτε επιεικής και να αποδώσετε όλα αυτά τόσο στην άγνοια όσο και στο πνεύμα ατομικισμού που χαρακτηρίζει του Έλληνες, καθώς και στο ότι πρόκειται για ένα κράτος πολύ νεαρό. Μόνο με την πάροδο του χρόνου τα κράτη αποκτούν τάξη, και πρέπει ν΄ αφήσουμε το χρόνο να ενεργήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Θα έχετε την ευκαιρία Λόρδε μου να γνωρίσετε το ναυτικό μας που όπως ελπίζω, θα τραβήξει την προσοχή σας και θα πρέπει, νομίζω, να σας συστήσω ιδιαιτέρως θερμά να συναντήσετε κάποιον που ξεχωρίζει ανάμεσα στους άλλους ήρωες, τον γενναίο Μάρκο Μπότσαρη και τους Σουλιώτες του.
[…]
Μια άλλη επιστολή που έφτασε στην Ιταλία, προερχόμενη από τον Κωνσταντίνο Μαυροκορδάτο, αδελφό του Αλέξανδρου, παρουσιάζει ενδιαφέρον, γιατί συστήνει στον Μπάιρον να εγκατασταθεί στο Μεσολόγγι (πεδίο δράσης του αδερφού του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου) και επίσης, του προτείνει, ότι, οπωσδήποτε με την άφιξή του να γνωρίσει το στρατηγό Μάρκο Μπότσαρη. Αναλυτικά, το σχετικό απόσπασμα της επιστολής Κ. Μαυροκορδάτου, έχει ως εξής:
[…]
Η γνώμη μου λόρδε είναι πως όταν φτάσετε στην Ελλάδα το πιο κατάλληλο μέρος για να εγκατασταθείτε είναι το Μεσολόγγι στην Αιτωλία, μια τοποθεσία που θα μπορέσει να σας χρησιμεύσει ως βάση για το σκοπό σας, καθώς βρίσκεται σ΄ εκείνο το σημείο της πατρίδας μου που απειλείται περισσότερο από τον εχθρό, αλλά και έχει τη μεγαλύτερη κάτω από τις παρούσες συνθήκες ανάγκη. Από το σημείο αυτό η εξοχότητά σας θα μπορούσε να έρθει σε επαφή με τον στρατηγό Μάρκο Μπότσαρη, αρχηγό των γενναίων Σουλιωτών, ο οποίος απ΄ τη στιγμή που θα τον τιμήσετε με την παρουσία σας και τη συμπαράστασή σας, θα μπορούσε πολύ εύκολα να ενισχύσει τη δύναμή του και να τη φέρει σε κατάσταση ετοιμότητας για μια εισβολή στην Ήπειρο.
Ο στρατηγός Μάρκος Μπότσαρης , τον οποίο μνημόνευσα παραπάνω, είναι από τους γενναιότερους και τιμιότερους Έλληνες οπλαρχηγούς, κι αν εξασφαλίσει τη φιλία και τη βοήθειά σας, τα αποτελέσματα θα σας αποδείξουν τι είναι ικανός να πετύχει.
Τελικά, στις 13 Ιουλίου του 1823 με το μπρίκι «Ηρακλής» στο οποίο επέβαινε ένα ετερόκλητο συνονθύλευμα συνεπιβατών του – τους είχε επιλέξει ο ίδιος – ο Μπάιρον αναχωρεί από τη Γένοβα και καταφτάνει στην Κεφαλονιά, το πρωινό της 3ης Αυγούστου όπου ρίχνει Άγκυρα στο Αργοστόλι. Όλα τα ιστορικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι το όλο αυτό εγχείρημα ήταν σαν σχολική εκδρομή. Αλλά δε στεκόμαστε σε αυτό, ούτε και στην πολύμηνη διαμονή του στο χωριό Μεταξάτα στην Κεφαλονιά, διαμονή η οποία χαρακτηρίζεται από την αναποφαστικότητά του για το που να κατευθυνθεί, τι τελικά ήθελε να κάνει, πώς να το κάνει, αλλά και με ποιούς.
Η είδηση για την άφιξη του Μπάιρον στην Κεφαλονιά, είχε εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα κι απεσταλμένοι από όλα τα αντιμαχόμενα κόμματα/παρατάξεις, έσπευδαν με την ελπίδα να εξασφαλίσουν την υποστήριξή του. Αλλά και οι ειδήσεις που έφταναν από την επαναστατημένη Ελλάδα, καθόλου ενθαρρυντικές. «Ποτέ και σε κανέναν άλλον» γράφει ο Φίνλεϊ «οι Έλληνες δεν αποκάλυψαν τόσο απροκάλυπτα τον ατομικισμό και τις αυταπάτες τους….. Ο Κολοκοτρώνης τον κάλεσε για μια Εθνοσυνέλευση στη Σαλαμίνα, ο Μαυροκορδάτος τον άφησε να καταλάβει πως μόνο μεταβαίνοντας στην Ύδρα, όπου βρισκόταν κι ο ίδιος, θα μπορούσε να προσφέρει στον αγώνα, ο Κωνσταντίνος Μεταξάς, κυβερνήτης του Μεσολογγίου, του έγραψε πως η Ελλάδα θα καταστρεφόταν αν ο Μπάιρον δεν επισκεπτόταν εκείνο το φρούριο, ενώ ο Πετρόμπεης, -πρακτικός άνθρωπος γαρ- χρησιμοποιώντας πιο απλή γλώσσα, ειδοποίησε τον Μπάιρον πως ο μόνος τρόπος για να σωθεί η Ελλάδα ήταν να δώσει στον ίδιο, χίλιες λίρες»
Αμέσως με την άφιξή του ο Μπάιρον είχε στείλει αγγελιοφόρο στο Μεσολόγγι προκειμένου να μάθει που βρισκόταν ο Μάρκος Μπότσαρης, ο Σουλιώτης οπλαρχηγός για τον οποίον πείστηκε ότι ήταν η ελπίδα της επαναστατημένης Ελλάδας και επιχειρούσε εκείνον τον καιρό στη Δυτική Ρούμελη. Περιμένοντας την απάντηση του Μπότσαρη, αποφάσισε να επισκεφτεί τη γειτονική Ιθάκη[…]
Η επιστολή του Μάρκου Μπότσαρη έφτασε στα χέρια του Μπάιρον στις αρχές Αυγούστου.
«Η επιστολή σας και αυτή του σεβασμιότατου Ιγνάτιου μέ γέμισαν χαρά . Η εξοχότητά σας είναι το πρόσωπο ακριβώς που χρειαζόμαστε. Μην αφήσετε τίποτα να σας εμποδίσει απ’ το να έρθετε σ΄ αυτήν εδώ τη μεριά της Ελλάδας. Οι εχθροί που μας απειλούν είναι πολυάριθμοι. Όμως με τη βοήθεια του Θεού και της εξοχότητάς σας θα τους δώσουμε την ανάλογη απάντηση. Σύντομα σκοπεύω να επιτεθώ σ΄ ένα σώμα έξι-επτά χιλιάδων Αλβανών που έχουν στρατοπεδεύσει εδώ κοντά. Ύστερα θα ξεκινήσω με μερικούς διαλεχτούς συντρόφους μου για να συναντήσω την εξοχότητά σας. Σας ευχαριστώ για την καλή ιδέα που έχετε για τους συμπατριώτες μου, κι ο Θεός να δώσει να μην έχετε κάνει λάθος[…]
Πιστέψτε με κ.λ.π»
Τη μέρα που ο Μπάιρον έπαιρνε στα χέρια του την επιστολή του Μάρκου, ο Μάρκος επιτέθηκε στους Τουρκαλβανούς στο Καρπενήσι. Ξημέρωσε 9 του Αυγούστου και το ξημέρωμα βρίσκει την Ελλάδα χωρίς το Μάρκο…
Και χωρίς ελπίδα. . .
(Στοιχεία απο άρθρο του Ηλία Μπουμπουρή που δημοσιεύτηκε κατά πρώτον, το Δεκέμβριο του 2021 στο περιοδικό « ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΩΤΙΚΑ» τεύχος 10 , σελίδα 106).