Γράφει η Κλέσιορα Μαρία, Ψυχολόγος του ΚΔΑΠ-ΜΕΑ «Ανεμώνη», ΕΚΕΠΠΠΠΑΔΗΚ – Δήμος Καρπενησίου
Η αναπηρία αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας, δεδομένου ότι το 15% του γενικού πληθυσμού παγκοσμίως εκτιμάται ότι έχει κάποιο είδος αναπηρίας. Ποια πραγματικότητα όμως καλούνται να βιώσουν αυτά τα άτομα στη καθημερινή τους ζωή; Πως αντιμετωπίζονται από το κράτος και τους άλλους πολίτες ; Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την αναγνώριση και προστασία των δικαιωμάτων των ΑμεΑ. Ένα τέτοιο βήμα είναι η θέσπιση της «Σύμβασης για τα δικαιώματα των ΑμεΑ».
Η Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities) θεωρείται σταθμός και ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία της αναπηρίας, αλλά και χάρτης πορείας των κρατών για τη διαχείριση της αναπηρίας. Η Σύμβαση καθώς και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο που τη συνοδεύει, ψηφίστηκαν από την Ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών το Δεκέμβρη του 2006 και τέθηκαν σε ισχύ το Μάιο του 2008. Στην Ελλάδα, η Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής, ψήφισε σχετικό νομοσχέδιο τον Απρίλιο του 2012, κυρώνοντας τη Σύμβαση και το Προαιρετικό Πρωτόκολλό της.
Στο Άρθρο 1. της Σύμβασης ορίζεται ο σκοπός της, ο οποίος είναι να προάγει, να προστατεύσει και να διασφαλίσει την πλήρη και ίση απόλαυση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών, από όλα τα άτομα με αναπηρίες και να προάγει το σεβασμό της εγγενούς αξιοπρέπειάς τους.
Επίσης στο ίδιο άρθρο ορίζεται και το ποιά θεωρούνται άτομα με αναπηρία: «Στα άτομα με αναπηρία συμπεριλαμβάνονται άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους.». Παρατηρούμε λοιπόν ότι κυριαρχεί η οπτική του κοινωνικού μοντέλου για την αναπηρία, καθώς αναγνωρίζεται η σημασία της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα άτομα με αναπηρία και τα εμπόδια του περιβάλλοντος. Προωθείται έτσι μια ολιστική προσέγγιση για τον ορισμό της αναπηρίας σε αντίθεση με τον τρόπο που γινόταν αυτή αντιληπτή από το προϋπάρχων ιατρικό μοντέλο.
Ως γενικές αρχές της Σύμβασης ορίζονται :
- Ο σεβασμός για την εγγενή αξιοπρέπεια, ατομική αυτονομία, περιλαμβανομένης της ελευθερίας ατομικών επιλογών και της ανεξαρτησίας των ατόμων.
- Η μη διάκριση.
- Η πλήρης και αποτελεσματική συμμετοχή και ενσωμάτωση στην κοινωνία.
- Ο σεβασμός για τη διαφορετικότητα και αποδοχή των ατόμων με αναπηρίες, ως μέρος της ανθρώπινης διαφορετικότητας και της ανθρωπότητας.
- Η ισότητα ευκαιριών.
- Η προσβασιμότητα.
- Η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.
- Ο σεβασμός για τις εξελισσόμενες δυνατότητες των παιδιών με αναπηρίες και ο σεβασμός για το δικαίωμα των παιδιών με αναπηρίες να διαφυλάξουν την ταυτότητά τους.
Στα επιμέρους άρθρα της Σύμβασης δίνονται κατευθυντήριες οδηγίες προς τα κράτη για την προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία σε πολλούς και σημαντικούς τομείς όπως: η εκπαίδευση, η εργασία και απασχόληση, η προσβασιμότητα, η υγεία, η ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης και η πρόσβαση στην πληροφορία, η ισότητα ενώπιον του νόμου, ο σεβασμός της κατοικίας και της οικογένειας, η ανεξάρτητη διαβίωση και ένταξη στην κοινωνία, η πρόσβαση στη δικαιοσύνη, η συμμετοχή στην πολιτική και δημόσια ζωή, η συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό κ.α.. Μέσω της Σύμβασης δεν δημιουργούνται «καινούρια» δικαιώματα αλλά κατοχυρώνεται ότι τα ΑμεΑ απολαμβάνουν ισότιμα όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη πρέπει να ενεργήσουν για το σκοπό αυτό.
Η συμβολή της Σύμβασης στην αναγνώριση και προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία είναι πολύ σημαντική, καθώς λόγω των μεγάλων ελλείψεων και διαφοροποιήσεων στο θεσμικό πλαίσιο των επιμέρους κρατών, η αναγκαιότητα για μία ενιαία παγκόσμια σύμβαση σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ήταν πλέον μεγάλη. Η Σύμβαση αυτή λοιπόν αποτελεί δεσμευτικό κείμενο για τις χώρες που την υπογράφουν και την κυρώνουν. Επομένως εισάγεται η αντίληψη για την δικαιωματική αναγνώριση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία σε αντιδιαστολή με ευκαιριακού και φιλανθρωπικού τύπου προσεγγίσεις του παρελθόντος.
Αν και η θέσπιση νόμων για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία αποτελεί μια πολύ ελπιδοφόρα εξέλιξη, η πλήρης ισότητα των ατόμων αυτών θα επιτευχθεί όταν θα έχει παγιωθεί στον τρόπο αντίληψης και αντιμετώπισής τους, τόσο από το κράτος όσο και από τους πολίτες, η αλήθεια του απόλυτου σεβασμού στη διαφορετικότητα.
Το 15% του πληθυσμού παγκοσμίως έχει κάποιο είδος αναπηρίας
