Τον Αύγουστο του 1944, το Καρπενήσι καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από τους ναζί, στο πλαίσιο της εκκαθαριστικής επιχείρησης «Έχιδνα». Οι γερμανικές δυνάμεις, με τη συνεργασία ντόπιων δωσιλόγων, έκαψαν σπίτια, καταστήματα και δημόσια κτίρια, αφήνοντας μόλις οκτώ κτίσματα όρθια. Η επιχείρηση είχε στόχο την καταστολή της αντίστασης στην περιοχή, ενώ οι πυρπολήσεις και οι δολοφονίες αποτέλεσαν αντίποινα για τη δράση των ανταρτών. Η καταστροφή αυτή παραμένει μια από τις μεγαλύτερες θηριωδίες της κατοχής στην Ελλάδα.
Στις 27-29 Μαρτίου 2025, το Καρπενήσι θα αποτελέσει το επίκεντρο ενός σημαντικού διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου με θέμα “Καρπενήσι, Αύγουστος 1944. 80 χρόνια από την καταστροφή της πόλης – Εθνικές και Ευρωπαϊκές Διαστάσεις”.
Οι εργασίες θα ξεκινήσουν την Πέμπτη 27 Μαρτίου 2025 στις 17:00, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Το Συνέδριο θα ξεκινήσει με την εισήγηση του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, μιλώντας για το νομικώς ενεργό και το δικαστικώς επιδιώξιμο των απαιτήσεων της Ελλάδας κατά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας αναφορικά με το κατοχικό δάνειο και με τις εν γένει αποζημιώσεις για τα θύματα και τις καταστροφές της ναζιστικής θηριωδίας. Ακολουθεί ο κ. Χάγκεν Φλάισερ με την εισήγηση: ‘‘Πόλεμος πατήρ πάντων; Βιωματικά και αρχειακά ενθυμήματα ενός Γερμανοέλληνα’’. Η μέρα ολοκληρώνεται με τις εισηγήσεις των Anthony McElligott για τις μορφές βίας επί γερμανικής κατοχής και του Paolo Fonzi που θα μιλήσει για τις καλές κατοχικές δυνάμεις; Στρατιωτική διακυβέρνηση και χρήση βίας στην ιταλική κατοχή. Ελλάδα 1941-43. Η μέρα θα κλείσει με ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ιστορία της πόλης, ένα ιστορικό περίπατο από το ΕΠΑΛ Καρπενησίου.
Η δεύτερη μέρα του Συνεδρίου την Παρασκευή, 28 Μαρτίου 2025, ξεκινάει με 1η Συνεδρία με θέμα την γερμανική αντιανταρτική στρατηγική και η εμπειρία της καταστροφής του Καρπενησίου. Kεντρικός ομιλητής ο κ. Γιάννης Σακκάς (Η γερμανική πολιτική των αντιποίνων και η καταστροφή του Καρπενησίου) και ακολουθούν οι εισηγήσεις των Δημήτρης Αποστολόπουλος (Εκκαθαριστική επιχείρηση «Έχιδνα»: η γερμανική οπτική) και η κα Μαρία Παπαϊωάνου (Κατασκευή χάρτη του κατεστραμμένου Καρπενησίου, με πρότυπο τους χάρτες του Κωνσταντίνου Δοξιάδη).
Η 2η Συνεδρία έχει ως θέμα την μετεμφυλιακή ανασυγκρότηση του Καρπενησίου και της Ευρυτανίας, με ομιλητές τους: κ. Ευάγγελος Μπεκιάρης («Ελλείπει η σφραγίς αποτεφρωθείσα…». Καταστροφή και ανοικοδόμηση της πόλης του Καρπενησίου βάσει ανέκδοτων γραπτών πηγών της εποχής), η κα Μαρία Ευαγγελοδήμου (Η ανασυγκρότηση του Καρπενησίου μέσα από τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου (1944-1947)), Παρθενόπη Βέργου (Η μετεμφυλιακή ανασυγκρότηση στο νομό Ευρυτανίας: Ανοικοδόμηση και
Επαναπατρισμός). Ακολουθεί συζήτηση και ο ιστορικός περίπατος με ξεναγούς τους μαθητές και τις μαθήτριες του ΕΠΑΛ Καρπενησίου.
Η 3η Συνεδρία έχει θέμα η καταστροφή άλλων ελληνικών και ευρωπαϊκών πόλεων την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύγκριση με την εμπειρία της καταστροφής του Καρπενησιού. Κεντρικός ομιλητής ο Ιάσων Χανδρινός, με την εισήγηση ‘‘Δυστοπία: Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η πόλη’’. Την σκυτάλη παίρνουν οι: κα Θεοδώρα Σιμιντζή (Καλάβρυτα 1943 – η ανατομία μιας σφαγής), κ. Γιώργος Λιμαντζάκης (Καταστροφές στην πόλη των Χανίων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: ένα έγκλημα ενάντια στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά), κα Αγγελική Ντίνου (Τα Γιάννενα στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο μέσα από αρχειακές πηγές).
Στις 7 μ.μ. η 4η Συνεδρία 4η, συνέχεια της προηγούμενης συνεχίζει ο κ. Ιωάννης Κοντάκης (Ο μύθος «του καλού Ιταλού», τα ιταλικά αντίποινα στην Ελλάδα και η περίπτωση του Δομένικου), κ. Ιωάννης Αθανασίου (Καρπενήσι Αύγουστος 1944, Χιροσίμα Αύγουστος 1945: μια διαπολιτισμική προσέγγιση στην πρόσληψη και κατανόηση του τραυματικού παρελθόντος των δύο πόλεων στο σήμερα), κ. Βάϊος Καλογρηάς (Οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί στη Γερμανία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η εμπειρία του Ασάφενμπουργκ).
Η τρίτη μέρα του Συνεδρίου το Σάββατο, 29 Μαρτίου 2025 έχει ως θέμα ‘‘Έκφραση και Μνήμη. Αποτυπώσεις των καταστροφών ελληνικών και ευρωπαϊκών πόλεων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Τέχνη’’. Κεντρικός ομιλητής ο κ. Στράτος Δορδανάς (Η μνήμη των θυμάτων απέναντι στην «αμνησία» των θυτών: Η εμπειρία της καταστροφής μέσα από (ελληνικές) μαρτυρίες και (γερμανικές) αποσιωπήσεις). Ακολουθούν οι κ. Δημήτρης Βλαχοπάνος (Το ολοκαύτωμα του Κομμένου στην τέχνη και στη λογοτεχνία), κα Έλλη Λεμονίδου (Η κινηματογραφική αποτύπωση καταστροφών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι απαρχές του ιταλικού νεορεαλισμού), κ. Παντελής Μπουκάλας (Αρχαία Κόρινθος, Τραπεζούντα, Κάσος, Κάντανος. Η δήωση πόλεων στην ελληνική ποίηση, επώνυμη και ανώνυμη), κα Μαρία Παναγιωτοπούλου (Φωτιά στα χωριά και στις πόλεις. Φωτιά και στις καρδιές. Το Καρπενήσι στο μυθιστόρημα Φωτιά του Δημήτρη Χατζή).
Η 6η Συνεδρία έχει θέμα ‘‘Έκφραση και Μνήμη. Η λειτουργία της μνήμης και της λήθης της καταστροφής πόλεων την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατά την μετακατοχική περίοδο –προγράμματα και εκπαιδευτικές δράσεις για την διατήρηση και διαχείριση της ιστορικής μνήμης’’. Κεντρικός ομιλητής ο κ. Άγγελος Παληκίδης (Διδάσκοντας το αδιανόητο: η δεκαετία του 1940 στη σχολική ιστορία) και ακολουθούν οι κ. Διονύσιος Γαρμπής (Αργίνια και Μουζακάτα: δύο εστίες Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά. Η λειτουργία και η διαχείριση της μνήμης 80 χρόνια μετά την καταστροφή τους από τους κατακτητές), κα Άννα Ελευθερίου (Μνήμες από τη φρικαλεότητα της χιτλερικής μπότας στο «Μαρτυρικό Χωριό» Κοσμάτι Γρεβενών), κα Αγγελική Μουζακίτη (Στο μεταίχμιο της μνήμης και της λήθης: οι βομβαρδισμοί της Κέρκυρας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η διαχείριση του τραυματικού παρελθόντος από τα πρώτα μετακατοχικά χρόνια έως σήμερα).
Συνεδρία 7η συνέχεια της προηγούμενης, με τις εισηγήσεις: Χρήστος Νίκου (Καλάβρυτα 1943-Δίστομο 1944 μέσα από τα κείμενα του Κωνσταντίνου και της Ιωάννας Τσάτσου), Δημήτρης Παπαγιαννάκης (Τα γερμανικά αντίποινα στις επαρχίες Βιάννου και Ιεράπετρας: ιστορία και τραυματική μνήμη), Στάθης Κουτρουβίδης (Το Εθνικό Συμβούλιο τον Μάιο του 1944 και ο αντίκτυπος τότε και τώρα μέσα από τη λειτουργία ενός Μουσείου ως φορέα μνήμης πολέμου και αντίστασης).
Το απόγευμα της τρίτης μέρας ολοκληρώνεται με μαρτυρίες προφορικές ή γραπτές για την καταστροφή του Καρπενησιού και της ενδοχώρας του. Εισηγητές οι: Κλεομένης Κουτσούκης (Η «επίσκεψη» των Γερμανών στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας), Ελισάβετ Μαργέτη (Η διπλή πυρπόληση του Μικρού Χωριού Ευρυτανίας: μαρτυρίες από το αρχείο της Αδελφότητας Μικροχωριτών), Γιάννης Οικονομίδης (Κατάλοιπα της οικογένειας Οικονομίδη από την καταστροφή του Καρπενησίου (Αύγουστος 1944) από τους Γερμανούς), Γιούλη Μάλαινου – Μαρία Κοντοπάνου (Το «πριν» και το «μετά» της καταστροφής του Καρπενησίου από τους Γερμανούς τον Αύγουστο του 1944), Κώστας Σακαρέλος (Η πυρπόληση του Κρίκελλου από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς κατακτητές).
Η τελευταία μέρα του Συνεδρίου Κυριακή, 30 Μαρτίου 2025, περιλαμβάνει στο επίσημο πρόγραμμά της, Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και τρισάγιο στη μνήμη θυμάτων, ξενάγηση και φιλοξενία στην Ιερά Μονή Προυσού, επίσκεψη- ξενάγηση στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Κορυσχάδων με ξεναγό τον κ. Στάθη Κουτρουβίδη και εγκαίνια Έκθεσης «Καρπενήσι 1944, τα απομεινάρια μιας ζωής
Το συνέδριο διοργανώνεται από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Τμήμα Ευρυτανίας, Την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Στερεάς Ελλάδας, τον Δήμο Καρπενησίου, την ΕΛΜΕ Ευρυτανίας, το 1ο ΕΠΑΛ Καρπενησίου, την Μητρόπολη Καρπενησίου και την Εταιρεία Φίλων Κωνσταντίνου και Ιωάννας Τσάτσου και θα πραγματοποιηθεί στο Συνεδριακό Κέντρο Καρπενησίου.
Την επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου προεδρεύει ο καθηγητής Γιάννης Σακκάς, ενώ την οργανωτική επιτροπή συντονίζει ο Μητροπολίτης Καρπενησίου Γεώργιος.
