Οι Θερμοπύλες μπορούν να γίνουν παγκόσμιο τουριστικό μνημείο
Οι φοιτήτριες Βρούβα Αντιγόνη, Δεληγιάννη Ελένη-Όλγα, Θεοχάρη Δήμητρα,
Μαυριγιαννάκη Αγγελική, Νανά Μαριάννα αναζητώντας «ένα μνημείο για ένα
αξιομνημόνευτο γεγονός», όπως ήταν και το θέμα του διεθνή φοιτητικού διαγωνισμού CAA
(Commonwealth Association of Architects) και επέλεξαν το μνημείο της ιστορικής μάχης
των Θερμοπυλών.
Σε ένα πλαίσιο προβληματισμού για την μνήμη και το τοπίο, προσέγγισαν αυτό το μνημείο
και προσπάθησαν να αναχαράξουν πάνω στο γεωλογικό υπόβαθρο της μάχης τη βιωματική
υπόσταση του χώρου, καλώντας τον περιπατητή να γυρίσει πίσω στην ιστορία και να την
προσεγγίσει από την αρχή.
Η συμμετοχή τους αυτή με τίτλο ” Mία ρωγμή στην Iστορία ” διακρίθηκε στις 19 καλύτερες
λύσεις (σε σύνολο 92 προτάσεων), καταλαμβάνοντας τη 10η θέση και είναι η μοναδική
ελληνική πρόταση που πέρασε στην τελική φάση του διαγωνισμού.
Η προσέγγιση της μνήμης (Making manifest the memory)
Οι εισηγήτριες αναφέρθηκαν στα επιμέρους στοιχεία της μελέτη τους:
‘Προσεγγίσαμε την ιστορία και την μνήμη του τόπου και αποφασίσουμε να χαράξουμε μία
τομή ακριβώς στην ιστορική τοποθεσία της μάχης πάνω στο ίχνος που βρισκόταν τότε η
ακτογραμμή. Επιχειρήσαμε λοιπόν να συνδυάσουμε μία πτυχωτή δυναμική διάταξη 300
πλακών στην ανωδομή υπολογισμένη αλγοριθμικά συνδυασμένη με ένα υγρό φίδι πάνω
στη γη που θα συμβολίζει το θαλασσινό όριο, δημιουργώντας μία σειρά από διαδοχικά
κάδρα και έναν έντονα βιωματικό χώρο. Βασική αρχή σχεδιασμού αποτελεί το γεγονός ότι
δεν παρεμβαίνουμε καθόλου στο ανάγλυφο της ιστορικής περιοχής και δημιουργούμε στο
νέο γεωλογικό κομμάτι ένα παράθυρο στην ιστορία.Για την επίτευξη της βιωσιμότητας του
εγχειρήματος επιλέγουμε να διευρύνουμε τις επιλογές των επισκεπτών δίνοντας τους τις
ακόλουθες δυνατότητες οι οποίες απευθύνονται στις διαφορετικές κατηγορίες χρηστών
ανάλογα το βάθος της εμβάθυνσης της ιστορίας που θα επιλέξει κάθε επισκέπτης να
εισέλθει:
Το πρώτο επίπεδο ανάγνωσης του τόπου και της ιστορίας είναι τα 400 μ της ‘Ρωγμής στην
Ιστορία’ που προσφέρει η κατασκευή μας η οποία πέραν των προαναφερθέντων στεγάζει
όλους τους υπόλοιπους χώρους που σχετίζονται με τον εκθεσιακό χώρο.
Το δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης είναι η διάταξη πλακών σε όλο το μήκος της τότε
ακτογραμμής πλάι στο οποίο έλαβαν χώρα οι μάχες, δηλαδή τα 4,5 χμ από το ένα
στρατόπεδο μέχρι το άλλο.
Το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης είναι για τους περιπατητές της φύσης στους οποίους δίνεται η
δυνατότητα να περπατήσουν στα ίχνη των βημάτων του Εφιάλτη. Με άλλα λόγια να
ακολουθήσουν το μονοπάτι των 17 χμ γύρω από το βουνό ξεκινώντας από το περσικό
στρατόπεδο και καταλήγοντας στον λόφο του Κολωνού.
Μαζί με τις προαναφερθείσες διαδρομές το ίδιο μας το μνημείο είναι σχεδιασμένο με
τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει τις διαφορετικές βιωματικές εμπειρίες όλων των συντελεστών
τις ιστορίας. Έτσι, έχουμε 2 σχεδιασμένες υπαίθριες διαδρομές μέσα στο χώρο. Η πρώτη
είναι δισήμαντη καθώς συμβολίζει από τη μία την πορεία των Ελλήνων με εντεταμένη
προοπτική και από την άλλη την πορεία των Περσών με την ανάποδη προοπτική. Η δεύτερη
είναι μία διαδρομή η οποία ίπταται της προηγούμενης καθώς είναι η διαδρομή του
Εφιάλτη, η οποία συμβολίζει τη ματαιότητα του να είναι προδιαγεγραμμένη προδοτικά η
έκβαση μίας μάχης. Σκοπός είναι να μεταθέσουμε στον επισκέπτη το ερώτημα: Which side
are you on? και να του δώσουμε διαφορετικές χωρικές εμπειρίες ανάλογα τη φορά που θα
επιλέξει. Τέλος ακριβώς απέναντι από το λόφο του Κολωνού τοποθετείται το μουσείο για
να μπορεί ο επισκέπτης να κάνει μία στάση, να επισκεφθεί το χώρο, να αποδώσει φόρο
τιμής στους πεσόντες. Πολύ σημαντικό είναι και το κομμάτι της μελέτης μας που έχει να
κάνει με τη θέαση του μνημείου από τον αυτοκινητόδρομο, την πλαστικότητα που
παρουσιάζει λόγω σκιασμού καθόλη τη διάρκεια της ημέρας και το φωτισμό της ρωγμής
στο τοπίο κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Καταλήγοντας, λοιπόν, η αρχική μας πρόθεση ήταν να δημιουργήσουμε ένα μνημείο του
παρελθόντος στην κοινωνία του σήμερα απαντώντας στα θέματα που τίθενται από ένα
τέτοιο εγχείρημα. Πάνω από όλα, όμως, το μνημείο μας αποτελεί μία αφορμή για
προβληματισμό, επιστροφή στην μελέτη της ιστορίας και διατήρηση της συλλογικής
ιστορικής μνήμης των Ελλήνων για ιστορικά γεγονότα που φανερώνουν τη διαμόρφωση
της πολιτιστικής μας ταυτότητας’.
Πηγή: www.greekarchitects.gr
