Πώς οι αισθήσεις των ζώων αποκαλύπτουν τους κρυφούς κόσμους γύρω μας
του Ed Yong, Εκδόσεις πεδίο
Το έργο του συγγραφέα και δημοσιογράφου Ed Yong «Ένας Απέραντος Κόσμος» αποτελεί ένα συναρπαστικό ταξίδι στο αισθητηριακό σύμπαν των ζώων. Μέσα από μια επιστημονική αλλά και ποιητική προσέγγιση, ο συγγραφέας μάς βοηθά να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο τα ζώα αντιλαμβάνονται το περιβάλλον και να φωτίσουμε τον ιδιαίτερο βιότοπό τους.
Ο Yong διεισδύει στις αισθήσεις των ζώων, στην όραση, την ακοή, την όσφρηση, αλλά και σε λιγότερο γνωστές αισθήσεις, όπως τον ηλεκτρομαγνητικό προσανατολισμό και τη χρήση υπερήχων. Κάθε κεφάλαιο εστιάζει σε διαφορετικά είδη και αναδεικνύει την πολυπλοκότητα με την οποία τα ζώα αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους. Από τα πτηνά που βλέπουν υπεριώδες φως, μέχρι τα θαλάσσια ζώα που εντοπίζουν θηράματα μέσω ηλεκτρικών σημάτων, το βιβλίο καταρρίπτει την “ανθρωποκεντρική” αντίληψη αναφορικά με τους τρόπους επιβίωσης των ζώων.
Εντυπωσιακά παραδείγματα που αναλύονται στο βιβλίο αφορούν στις μέλισσες, οι οποίες έχουν την ικανότητα να βλέπουν στο υπεριώδες φάσμα του φωτός και να διακρίνουν μοτίβα στα άνθη που είναι αόρατα στον ανθρώπινο οφθαλμό. Αυτή η ικανότητα τις βοηθά να εντοπίζουν το νέκταρ με ακρίβεια. Η οσφρητική ικανότητα των σκύλων είναι εξαιρετική, με το τμήμα του εγκεφάλου τους που επεξεργάζεται τις μυρωδιές να είναι 40 φορές μεγαλύτερο από αυτό του ανθρώπου. Αυτό τους επιτρέπει να ανιχνεύουν μυρωδιές σε εξαιρετικά μικρές συγκεντρώσεις, όπως εκρηκτικά ή ιατρικές ανωμαλίες, π.χ., τον καρκίνο. Κάποια είδη φιδιών, όπως οι οχιές, έχουν ειδικά αισθητήρια όργανα που τους επιτρέπουν να ανιχνεύουν υπέρυθρη ακτινοβολία, δηλαδή τη θερμότητα που εκπέμπουν τα θηράματά τους, ακόμα και στο απόλυτο σκοτάδι. Τα δελφίνια χρησιμοποιούν ηχοεντοπισμό (echolocation), για να προσανατολίζονται και να εντοπίζουν θηράματα στο νερό. Εκπέμπουν ήχους υψηλής συχνότητας και ερμηνεύουν την αντανάκλασή τους, «βλέποντας» ουσιαστικά μέσω του ήχου. Κάποια είδη πουλιών, όπως οι Ευρωπαϊκοί Κοκκινολαίμηδες, έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται το μαγνητικό πεδίο της Γης, το οποίο χρησιμοποιούν ως εργαλείο πλοήγησης κατά τις μεταναστευτικές τους διαδρομές. Αν και τα καλαμάρια δεν έχουν χρωματική όραση όπως εμείς, μπορούν να αλλάζουν χρώματα στο σώμα τους, προσαρμόζοντάς το στο περιβάλλον τους για καμουφλάζ ή επικοινωνία.
