Κάθε πρωτοχρονιά όλοι θέλουμε να δοκιμάσουμε την τύχη μας. Σ’ όλα τα σπίτια κόβουν βασιλόπιττα κι αυτός που κερδίζει το φλουρί είναι ο τυχερός και όλοι οι υπόλοιποι άτυχοι. Στην συνέχεια αρπάζουν την τράπουλα και όλοι προσπαθούν να πάρουν τα λεφτά των άλλων. Στο τέλος λίγοι είναι οι τυχεροί και οι περισσότεροι άτυχοι. Έτσι όλοι εορτάζουμε, με αγωνία και ελπίδα, την «τζογαδόρικη» πρωτοχρονιά μας.
Όμως η ιστορία της βασιλόπιτας δεν ξεκίνησε έτσι. Όταν επίσκοπος της Καισαρείας ήταν ο Μέγας Βασίλειος, ο Έπαρχος της περιοχής θέλησε να μπει στη πόλη και να τη λεηλατήσει με δυσβάσταχτους φόρους. Τότε ο Μέγας Βασίλειος μάζεψε όλα τα χρήματα και τα τιμαλφή των λίγων πλουσίων, για να τα γλυτώσει. Όμως ο Έπαρχος άλλαξε γνώμη και τότε ο Άγιος διέταξε να φτιαχτούν μικροί άρτοι (ψωμάκια) και μέσα τους να μπουν τα συλλεχθέντα χρήματα και τιμαλφή και αφού ψηθούν να μοιραστούν στους φτωχούς. Αυτή είναι η «πρωτοχριστιανική» βασιλόπιτα των φτωχών, των πληβείων και των παριών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η αμιγώς «αγιοβασιλιάτικη». Στη γιορτή των ρωμαϊκών Σατουρναλίων από τους πατρικίους της εποχής -κι από που αλλού- έφτιαχναν πίτα που μέσα έβαζαν χρυσό νόμισμα, συνήθεια που κυριαρχεί μέχρι σήμερα. Αυτή είναι «τζογαδόρικη» βασιλόπιτα.
Η πίττα της πρωτοχρονιάς στα παλιά αγροτικά νοικοκυριά της ελληνικής υπαίθρου, ήταν μια οποιαδήποτε πίτα σε αντίθεση με την αστική βασιλόπιτα που είναι η λεγόμενη «πολίτικη», την οποίαν άπαντες σήμερα τιμούμε και οι παπάδες ευλογούν ως «πλακούντα». Ένα διάστημα της… πολυτάραχης ζωής μου διατέλεσα και «βοηθός νηπιαγωγού». Ήταν τότε που το σπίτι μου ήταν δίπλα στο 4ο Νηπιαγωγείο Καρπενησίου, το οποίο διαφεντευόταν από δυο εκλεκτές νηπιαγωγούς, τη Θεσσαλή Π.Τ. και την Ευρυτάνισσα Α.Π. Και τις δύο τις ένωναν οι βασιλόπιτες που έφτιαχναν οι μανάδες τους. Η πρώτη στα Θεσσαλικά Άγραφα και η δεύτερη στον πάλαι ποτέ… ναχιγιέ των Βλαχοχωρίων της Ευρυτανίας.
Αυτήν την πίττα έφτιαχναν κι αυτές για τα παιδάκια του νηπιαγωγείου τους. Ήταν συνήθως μια τυρόπιττα μέσα στην οποία έβαζαν διάφορα μικροείδη, που συμβόλιζαν τα διάφορα παραδοσιακά αγροτικά ή μη επαγγέλματα και ειδικότητες. Λόγου χάριν ένα φασόλι (για το γεωργό), ένα αχυράκι (για τον αλωνιστή), ένα φυλλαράκι από αρκοδοπούρναρο (για τον βοσκό) και ότι άλλο τις τροφοδοτούσε η δημιουργική τους φαντασία. Έτσι ανάλογα με το τι εύρισκε το κάθε παιδάκι στο κομμάτι της πίτας που του έλαχε, αντιστοιχούσε στον επαγγελματικό του προσανατολισμό. Αυτή ήταν η «αγροτική» βασιλόπιτα που εξέπνευσε στα χέρια των δυο πιο πάνω νηπιαγωγών του 4ου νηπιαγωγείου Καρπενησίου. Αυτά ίσχυαν στην πολυδιάστατη και πολύχρωμη …αείμνηστη παραδοσιακή κοινωνία μας. Σήμερα που όλοι οι Ευρυτανόπαιδες γαλουχούνται ως επίδοξοι δημόσιοι υπάλληλοι δεν μπορώ να φανταστώ τι πρέπει να μπαίνει στη βασιλόπιτα τους, που μαγειρεύεται στην κουζίνα των κομματοκρατορικών υπογείων!
