ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΛΑΔΙΟΥ
Όλοι σήμερα παγκοσμίως δε χάνουν ευκαιρία να μας πληροφορούν για τις ευεργετικές συνέπειες του ελαιόλαδου στη ζωή μας. Αυτό ήταν γνωστό και παλαιόθεν μόνο λάδι δεν υπήρχε, ήξεραν όμως την παροιμία για τις ευεργετικές και… διεγερτικές ιδιότητες, που συμβούλευε: «Φάε λάδι κι έλα βράδυ». Ένα προκομένο -η μη- νοικοκυριό είχε οπωσδήποτε τα σκεύη για την αποθήκευση του λαδιού, όταν είχαν την τύχη να το προμηθευτούν. Αυτά ήταν:
Γκαζοτενεκές λαδιού
Ο γκαζοτενεκές ετυμολογικά μας παραπέμπει σε τενεκέ γκαζιού, όπως έλεγαν παλαιότερα το πετρέλαιο. Αυτός ο τενεκές χρησιμοποιείται και για το λάδι, χωρίς όμως να έχει χρησιμοποιηθεί πρώτα ως πετρελαιοτενεκές. Για αποθήκευση λαδιού εμφανίστηκε στο μεσοπόλεμο, όταν οι βουνήσιοι το φθινόπωρο (όπως μέχρι πρότινος οι Αλβανοί) και δη το Σαραντάημερο, που οι ορεινές αγροτικές δουλειές είχαν κοπάσει, οι άνθρωποι ξεκίναγαν ένα ταξίδι στους κάμπους, για να μαζέψουν ελιές. Εκεί έμεναν σε κάποιες παράγκες του… ελαιοκτήμονα και δούλευαν νύχτα με νύχτα στα λιοστάσια του και μέχρι τα Χριστούγεννα, που έπαιρναν και πάλι την άγουσαν των βουνών, φέρνοντας μαζί και του τενεκέδες με το λάδι και τις ελιές της χρονιάς. Αυτός ο τενεκές είναι ο τελευταίος που εμφανίστηκε ως σκεύος αποθήκευσης λαδιού και ακόμα χρησιμοποιείται από τους ελαιοπαραγωγούς χυματζήδες. Ο γκαζοτενεκές λαδιού είναι αυτός που έφερε -και φέρει- μικρό βιδωτό πώμα και έχει όγκο 18,5 λίτρα και χωράει γύρω στα 17 κιλά λάδι ή 13,3 οκάδες (Α13β1).
Κιούπι μεγάλο
Αν οι προκοπές του νοικοκύρη ήταν αξιοζήλευτες, τότε έφερνε από τα καμποχώρια με τα λαδάσκια του σοβαρή -για την εποχή-ποσότητα λαδιού, οπότε χρειαζόταν και τα ανάλογα κιούπια. Το μεγάλο κιούπι που έχω εγώ, το μέτρησα και χωράει 2 γκαζοτενέδες νερό, εν προκειμένω. Ξέροντας ότι ένας γκαζοτενεκές χωράει 13,3 οκάδες λάδι το κιούπι μου χωράει 26,6 οκάδες (Α13β2).
Κιούπια και λοιπά
Μοιάζει μορφολογικά με το μεγάλο κιούπι μόνο που είναι μικρότερο και χωράει 14,6 οκάδες (Α13β3), το κιούπι μικρό (Α13β4) χωράει 2,3 οκάδες και το κιούπι πολύ μικρό που χωράει γύρω στη μία οκά (Α13β5). Η φιάλη των 5 λίτρων έχει όγκο 5 λίτρα ή χωράει 3,9 οκάδες λάδι (Α13β6) και η μποτίλια χιλιάρα χωρούσε 1000 δράμια νερό ή 3.200 γραμμ. ή είχε όγκο 3200 ml. Δεδομένου ότι το ειδικό βάρος του λαδιού είναι 0,9 σημαίνει ότι χωρούσε 3200Χ0,9= 2880 γραμμ. ή 2,880 κιλά ή 2.880/1.280 = 2,25 οκάδες λάδι (Α13β7). Η μποτίλια οκάρα έχει χωρητικότητα 1.500 ml, οπότε χωράει 1500Χ0.9=1350 γραμμάρια λάδι. Δεδομένου ότι μια οκά έχει 1280 γραμμ. τότε η μποτίλια μου χωράει μία οκά λάδι (Α13β8).