Η κτηνοτροφία αποτελούσε τη «βαριά βιομηχανία» μας, που σήμερα αντικαταστάθηκε από τη… βαρύτερη βιομηχανία του υποτιθέμενου τουρισμού. Έτσι έγινε και σ΄ όλη την Ελλάδα που διέλυσε τον παραγωγικό της ιστό και όλοι προσδοκούμε να ζήσουμε από τον τουρισμό και την επαιτεία στο διεθνές μεγάλο κεφάλαιο.
Η προβατοτροφία αποτελούσε τον κύριο κλάδο της κτηνοτροφίας στο τόπο μας και ήταν κυρίως κοπαδιάρικης μορφής. Άρχων στο κοπάδι του ήταν ο βλάχος. Η ζωή του βλάχου ήταν μια Οδύσσεια, μεγαλύτερη όμως οδύσσεια πέρασε η… ανακάλυψη της ετυμολογίας του ονόματός του.
H κοπαδιάρικη κτηνοτροφία διακρινόταν σε «χωρική» όπου οι βλάχοι ξεχειμώνιαζαν στα βουνά και σε «νομαδική» που μετακινούταν το χειμώνα στα χειμαδιά και την άνοιξη ανέβαιναν στα βουνά μας, δίνοντας ζωή στις απέραντες βουνοπλαγιές.
Γενικά στα βουνά της Ευρυτανίας (Άγραφα, Βελούχι, Καλιακούδα και Κοκάλια) η κτηνοτροφία παρουσίαζε πάντα μεγάλη ανάπτυξη. Οι κτηνοτρόφοι αξιοποιούσαν το κρέας, το γάλα για την παραγωγή τυριών και γιαουρτιών, καθώς και το μαλλί που το απορροφούσε παλιότερα η τοπική οικοτεχνία και υφαντουργία. Σήμερα το μαλλί έχει χάσει εντελώς την αξία του, ωστόσο η τυροκομία εξακολουθεί να ακμάζει. Όμως οι κτηνοτρόφοι δεν τυροκομούν πλέον μόνοι τους, αλλά συνήθως παραδίδουν το γάλα σε ιδιωτικά τυροκομεία.
Σήμερα η κτηνοτροφία αν και έχει διευκολυνθεί σημαντικά με τις έτοιμες ζωοτροφές, την ανάπτυξη της κτηνιατρικής και την ίδρυση σύγχρονων τυροκομείων, έχει περιοριστεί σημαντικά. Λιγόστεψαν οι ενδημούντες βλάχοι και εξαφανίστηκαν όσοι ανέβαιναν την άνοιξη από τα χειμαδιά, ενώ οι πιο πολλοί έχουν Αλβανούς και άλλους μετανάστες ως τσοπάνηδες.
Η άσκηση της κτηνοτροφίας στα βουνά απαιτεί και λίγη ποίηση από τον θεράποντα αυτής. «Ον τρόπον επιποθεί η έλαφος επί τας πηγάς των υδάτων». Έτσι ποθούσε την αρχέγονη κτηνοτροφία ο πρωτόγονος κτηνοτρόφος των βουνών, γι΄ αυτό και ζούσε απ΄ αυτήν χωρίς επιδοτήσεις και χίλιες δυο εξαρτήσεις από το κομματοκρατούμενο κράτος. Μπορούσε να ζήσει και σαν τον προστάτη του, τον Άγιο Μάμα, ο οποίος λέει στο… βιογραφικό του ότι: «διέτριβεν εν τοις όρεσι και σπηλαίοις… και ήμελγεν τας ελάφους ποιών τυρούς».
Η τεχνογνωσία και η επιστημονική κατάρτιση αποτελεί την αναγκαία συνθήκη για την άσκηση της ορεινής κτηνοτροφίας, όμως δεν είναι ιδιαίτερα ικανή. Ο κτηνοτρόφος «μη έχων αγάπη στα ζώα του» Είναι «χαλκός ηχών και κύμβαλον αλαλλάζον». σαν τα χαλασμένα κουδούνια του ποιμνίου του.
