‘‘Οι προηγμένες χώρες της Δύσης δίνουν, ήδη, μια αδιάψευστη εικόνα για το γεγονός ότι ο δυτικός πολιτισμός έχει εισέλθει σε φάση παρακμής σε όλες σχεδόν τις εκφάνσεις της κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής. Και, ακριβώς στη φάση αυτή, η Δύση εστιάζει στις αρχές και τα χαρακτηριστικά της, για να υποστηρίξει, όσο πιο σθεναρά γίνεται, ότι μόνο αυτή εκπροσωπεί την ιδεώδη και μοναδική υποθήκη στον κόσμο.
Αναφέρω, ακόμη, σχετικά με την τύχη του δικού μας δυτικού ή “φαουστιανού” πολιτισμού, ότι η πρόβλεψη της παρακμής του, έγινε πριν 100 χρόνια από σήμερα, από τον φιλόσοφο Oswald Spengler: «Ο άνθρωπος της Δύσης είναι υπερήφανο αλλά τραγικό πρόσωπο, επειδή, ενώ αγωνίζεται και δημιουργεί, γνωρίζει ενδόμυχα ότι ο στόχος του ουδέποτε θα πραγματοποιηθεί». Ο Oswald Spengler παρομοιάζει τον βίο των πολιτισμών με τις τέσσερις εποχές του έτους ή τις φάσεις ζωής του ανθρώπου. Ο δυτικός πολιτισμός –προβλέπει ήδη από το 1918– βρίσκεται σε φάση βαθιάς παρακμής.
Συστήματα όπως του καπιταλισμού, του σοσιαλισμού, του φιλελευθερισμού ή και της παγκοσμιοποίησης από μόνα τους δεν οδηγούν σε παρακμή τούς επί μέρους πολιτισμούς, μέσα στους οποίους λειτουργούν. Το καθένα από αυτά, όμως, αποκτά αποκρουστικά και επικίνδυνα χαρακτηριστικά, καθώς ο συγκεκριμένος δυτικός πολιτισμός οδεύει προς σήψη και εξαφάνιση. Κι αυτό συμβαίνει καθώς o κάθε πολιτισμός εισέρχεται, κατά τον Oswald Spengler, στην τελική φάση του βίου του, που είναι ο χειμώνας.
Διανύουμε και πάλι τώρα μια φάση της παγκόσμιας οικονομίας, που εμφανίζεται παγιδευμένη στη στροφή σαρωτικών κοινωνικοοικονομικών ανατροπών. Η ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων στην υφήλιο έχει ήδη δραματικά επηρεαστεί. Η πανδημία, αλλά και η ενεργειακή κρίση και ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός απειλούν ευθέως την καθημερινότητα των μικρομεσαίων κοινωνικών στρωμάτων στη Δύση, ενώ προδιαγράφονται ακόμη δριμύτερες και τρομακτικές ανακατατάξεις στο μέλλον. Στη φάση αυτή της καπιταλιστικής εξέλιξης, απειλείται με περιθωριοποίηση ο δικός μας δυτικός πολιτισμός, που συνυπάρχει με δημοκρατία, καπιταλισμό, φιλελευθερισμό και για τα τελευταία 50 περίπου χρόνια και με παγκοσμιοποίηση.
Ωστόσο, αυτή η κόπωση, που παρομοιάζει τους πολιτισμούς με ανθρώπινα όντα, τα οποία υπόκεινται σε φάσεις γέννησης, ανάπτυξης, παρακμής και θανάτου, και που κινείται ανάμεσα σε κύκλους 200-250 χρόνων, δεν αναφέρεται μόνο στο τέλος μιας εποχής. Αναφέρονται και στην ανατολή μιας νέας, στην ανάδυση δηλαδή ενός νέου πολιτισμού που καταλαμβάνει τη θέση αυτού που απέρχεται. Μέσα από τις στάχτες του πολιτισμού της Αρχαίας Ελλάδας γεννήθηκε ο δυτικός πολιτισμός. Από το 1860 και μετά αναδείχθηκαν διαδοχικά τα κυρίαρχα οικονομικά κέντρα της Μεγάλης Βρετανίας και των ΗΠΑ.’’
Απόσπασμα από κείμενο της Νεγρεπόντη -Δελιβάνη Μαρίας, Οικονομολόγος, π. Πρύτανης Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
