Ο Γιάννης Κτιστάκις, Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και έμπειρος δικηγόρος στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το 2021 εξελέγη πανηγυρικά από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ως ο νέος Έλληνας δικαστής στο Στρασβούργο. Τρία χρόνια αργότερα, ανέλαβε τα ηνία ως Πρόεδρος Τμήματος του Δικαστηρίου, εξέλιξη που προμηνύει μια υποσχόμενη σταδιοδρομία εντός του θεσμού. Σε συνέντευξή του στο “NB Daily”, μεταξύ άλλων, λέει κάποια πολύ διαφωτιστικά πράγματα για την ελληνική δικαιοσύνη. Παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα:
«Ποιες είναι οι κυριότερες κατηγορίες υποθέσεων, στις οποίες η Ελλάδα αντιμετωπίζει καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου;
Η Ελλάδα έχει συνολικά 998 καταδικαστικές αποφάσεις, επί συνόλου 11.515 προσφυγών, που έχουν τελεσίδικα εκδικαστεί. Ποσοστό, μόλις, 8,8 %. Έχουν εκδοθεί, επίσης, 48 αποφάσεις μη παραβίασης της ΕΣΔΑ. Τέλος, σημειώνω το πολύ ενδιαφέρον στοιχείο του φιλικού διακανονισμού: επιπλέον, δηλαδή, των 998 καταδικαστικών αποφάσεων, οι διάδικοι (προσφεύγοντες και Ελληνική κυβέρνηση) έχουν συμβιβαστεί σε άλλες 1.132 υποθέσεις.
Το συντριπτικό ποσοστό των 998 καταδικαστικών αποφάσεων αφορά την αργοπορία της Ελληνικής δικαιοσύνης και, γενικότερα, τη μη ορθή απονομή της δικαιοσύνης (παραβίαση του «δικαιώματος σε δίκαιη δίκη»).
– Πέρα από τις καταδίκες, κρίσιμο είναι και το ζήτημα της συμμόρφωσης με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου. Πώς αξιολογείτε την Ελλάδα σε αυτό το πεδίο;
Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του Συμβουλίου της Ευρώπης και, συγκεκριμένα, της Επιτροπής των Υπουργών, που επιτηρεί την συμμόρφωση των κρατών, η Ελλάδα έχει εκκρεμείς προς συμμόρφωση -εδώ και μία δεκαπενταετία- πέντε μεγάλες ομάδες καταδικαστικών αποφάσεων: τις συνθήκες κράτησης στα σωφρονιστικά καταστήματα, τη συμπεριφορά των αστυνομικών οργάνων, την αναγνώριση μειονοτικών σωματείων, την εκτέλεση των αποφάσεων των εθνικών –διοικητικών– δικαστηρίων, και τις συνθήκες κράτησης των μεταναστών.
«Η ενοχλητική, πλέον, άρνηση συμμόρφωσης των Οργανισμών Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης στις αποφάσεις της εγχώριας διοικητικής δικαιοσύνης, ή η συνεχής αδιαφορία των όσων διευθύνουν τα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας, για την εξασφάλιση των ελάχιστων επιτρεπτών συνθηκών κράτησης, είναι τα ζητήματα που πρέπει να μας απασχολούν»
Βεβαίως, έξαψη καταδικαστικών αποφάσεων σε συγκεκριμένους -ανά καιρούς- τομείς, όπως, τώρα για παράδειγμα με την κατάσταση των μεταναστών, έχουν όλα τα δυτικοευρωπαϊκά κράτη. Για παράδειγμα, το 94% των εκκρεμών σήμερα προσφυγών του Βελγίου (μία χώρα που ομοιάζει σε πολλά με την Ελλάδα) αφορούν το μεταναστευτικό. Εκείνο, όμως, που προβληματίζει έντονα στην περίπτωση της Ελλάδας είναι η αδυναμία της να διορθώνει τα πράγματα, να συμμορφώνεται έγκαιρα και ουσιαστικά στις καταδικαστικές αποφάσεις του Στρασβούργου.
– Τα ανθρώπινα δικαιώματα συχνά βρίσκονται στο επίκεντρο ιδεολογικών αντιπαραθέσεων. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο νόμος για την ισότητα στον γάμο. Θα ήθελα το σχόλιό σας.
Η απάντηση στα όσα ανεύθυνα ακούγονται από τους επικριτές του δήθεν «δικαιωματισμού», βρίσκεται στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 2 του Συντάγματος του 1975, η οποία δεν υπόκειται σε αναθεώρηση. Επαναλαμβάνω, του Συντάγματος του 1975: «O σεβασμός και η πρoστασία της αξίας τoυ ανθρώπoυ απoτελoύν την πρωταρχική υπoχρέωση της [Ελληνικής] Πoλιτείας». Ο σεβασμός της αξίας του συνανθρώπου μας είναι το ένα και μοναδικό κύτταρο του σύγχρονου Ελληνικού νομικού πολιτισμού.
– Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου;
Το 2023 εκκρεμούσαν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Λουξεμβούργο) 1.149 υποθέσεις, περατώθηκαν δε 783 υποθέσεις.
Το ίδιο έτος, ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Στρασβούργο), εκκρεμούσαν 68.450 υποθέσεις και περατώθηκαν 38.260 υποθέσεις. Το Δικαστήριο οφείλει, έτι περαιτέρω, να επιταχύνει τους ρυθμούς του για να ανταποκριθεί πληρέστερα στις προσδοκίες των Ευρωπαίων πολιτών.[…] (Πηγή: daily.nb.org)
