Όνομα: Σπύρος Κουτρούμπας
Ιδιότητα: Καθηγητής ΔΠΘ, Τακτικό μέλος της Ελληνικής Γεωργικής Ακαδημίας
Τόπος καταγωγής: Ανιάδα Ευρυτανίας
Τόπος διαμονής: Ορεστιάδα
Με πλούσιο ερευνητικό έργο στον τομέα της Γενικής και Ειδικής Γεωργίας και καταγωγή από την Ανιάδα, ο Καθηγητής του ΔΠΘ κ. Σπύρος Κουτρούμπας είναι ο Ευρυτάνας αυτής της εβδομάδας.
ΕΠ. κ. Κουτρούμπα, διαθέτετε ένα ιδιαιτέρως πλούσιο βιογραφικό, μιας και είστε Καθηγητής Γενικής και Ειδικής Γεωργίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου. Πότε μπήκε το ‘μικρόβιο’ της έρευνας στη ζωή σας;
ΣΚ. Η πρώτη επαφή με την έρευνα ήταν κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών μου σπουδών στο Τμήμα Γεωπονίας του ΑΠΘ, όπου εκπόνησα την πτυχιακή μου εργασία, η οποία ήταν ερευνητική. Αυτό που αποκαλείτε «μικρόβιο» ήρθε αργότερα, κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών, όπου ήρθα σε καθημερινή επαφή με πειράματα για τις ανάγκες της διδακτορικής μου διατριβής, και ιδιαίτερα όταν έγινε αποδεκτή η πρώτη μου δημοσίευση σε ένα πολύ καλό επιστημονικό περιοδικό. Έκτοτε, ακόμα και σήμερα, η ενασχόληση με την έρευνα και η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της εξακολουθεί να είναι για εμένα και τους συνεργάτες μου μια μικρή γιορτή!
ΕΠ. Ανάμεσα στα ερευνητικά σας ενδιαφέροντα είναι οι ‘Νέες-Εναλλακτικές καλλιέργειες’. Θα μπορούσατε να μας δώσετε κάποια παραδείγματα οικολογικών τακτικών στη γεωργία που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην Ευρυτανία;
ΣΚ. Με τον όρο «Νέες-Εναλλακτικές Καλλιέργειες» εννοούμε την ανάπτυξη φυτών που είτε δεν καλλιεργήθηκαν ποτέ στο παρελθόν σε μια συγκεκριμένη περιοχή είτε η καλλιέργεια τους αντικαταστάθηκε στην πορεία του χρόνου από άλλα φυτά με μεγαλύτερη πρόσοδο για τον παραγωγό. Η άσκηση της γεωργίας σε ορεινές περιοχές, όπως η Ευρυτανία, περιορίζεται από τις κλιματικές συνθήκες – κυρίως τις χαμηλές θερμοκρασίες- και το ανάγλυφο του εδάφους. Ωστόσο, υπάρχουν καλλιέργειες, όπως τα φασόλια, η πατάτα, τα μήλα, τα καρύδια και τα κάστανα, που μπορούν να συνδυάσουν ικανοποιητική παραγωγή και εξαιρετική ποιότητα, στο περιβάλλον της Ευρυτανίας. Όταν αυτά τα προϊόντα αποκτήσουν τη δική τους ταυτότητα, μπορούν να διεκδικήσουν με επιτυχία ένα ικανοποιητικό μερίδιο αγοράς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Από τις λεγόμενες νέες-εναλλακτικές καλλιέργειες θα είχε ενδιαφέρον να δοκιμαστούν κάποια αρχέγονα είδη σιτηρών, όπως το σιτάρι σπέλτα, το οποίο παρουσιάζει αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες και μπορεί να αναπτυχθεί σε λιγότερο γόνιμα εδάφη. Σε συνδυασμό με οικοτουριστικές εκμεταλλεύσεις θα μπορούσε να είναι μια λύση. Ωστόσο, η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα απαιτεί την ηλικιακή ανανέωση του αγροτικού πληθυσμού. Το τελευταίο είναι ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα της Ευρυτανίας και γενικά των ορεινών περιοχών της Ελληνικής περιφέρειας.
ΕΠ. Είστε μέλος της Ελληνικής Γεωργικής Ακαδημίας. Ποιοι είναι οι σκοποί της Ακαδημίας και ποιο είναι το δικό σας επιστημονικό αντικείμενο εκεί;
ΣΚ. Η Ελληνική Γεωργική Ακαδημία είναι ένας ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ο οποίος τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Αποστολή της είναι να ενισχύσει την πρόοδο της γεωργίας και της αγροτικής κοινωνίας, με έμφαση στην επιστημονική και τεχνική υποστήριξη, αλλά και με κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές. Η δική μου συνεισφορά είναι στο Τμήμα Φυτικής Γεωργικής Παραγωγής, στο οποίο ευελπιστώ να συμβάλλω σε συνεργασία με τους συναδέλφους μου, μέλη επίσης της Ακαδημίας, εκ των οποίων αρκετοί υπήρξαν καθηγητές μου.
ΕΠ. Το μεταπτυχιακό σας ήταν σε σχέση με τη γενετική βελτίωση φυτών στη γεωργία. Σήμερα, σχεδόν 20 χρόνια μετά, σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η επιστημονική έρευνα στον τομέα αυτό;
ΣΚ. Η Γενετική-Βελτίωση Φυτών σε συνδυασμό με την Τεχνική της Καλλιέργειας (Αγροκομία) αποτελούν σημαντικούς κλάδους της επιστήμης της Γεωπονίας, οι οποίοι συνέβαλλαν στην αύξηση της απόδοσης των καλλιεργούμενων φυτών και στη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων τον προηγούμενο αιώνα. Τα τελευταία χρόνια, οι εξελίξεις ως προς τη βελτίωση των φυτών είναι ραγδαίες, με την ανάπτυξη της γενετικής μηχανικής και της διαγονιδιακής τεχνολογίας που επιτρέπουν στοχευμένες παρεμβάσεις και επιδιωκόμενα αποτελέσματα σε συντομότερο χρονικό διάστημα σε σχέση με την συμβατική βελτίωση των φυτών. Για παράδειγμα, οι τεχνικές αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ανθεκτικών ποικιλιών φυτών σε εχθρούς ή ζιζανιοκτόνα, καθώς και για τη βελτίωση μικροοργανισμών με σκοπό τη χρήση τους ως βιολογικά μέσα φυτοπροστασίας.
ΕΠ. Θεωρείτε ότι η υγεία του πλανήτη περνάει μέσα από το πιάτο μας;
ΣΚ. Η μεγάλη πρόκληση της γεωργίας για τα επόμενα χρόνια θα είναι η αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας υπό συνθήκες κλιματικής κρίσης, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αειφορία των γεωργικών συστημάτων. Ασφαλώς, οι προκλήσεις αυτές σχετίζονται με τις διατροφικές μας συνήθειες και το αποτύπωμά τους στο περιβάλλον. Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι η εισαγωγή των ‘ψυχανθών’, φυτών που καλύπτουν εν πολλοίς τις ανάγκες τους σε άζωτο με βιολογικό τρόπο, στο σύστημα αμειψισποράς των φυτών μεγάλης καλλιέργειας είναι επωφελής για το περιβάλλον, τους γεωργούς και τους καταναλωτές. Επιπλέον, τα όσπρια (ψυχανθή και αυτά), τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της Μεσογειακής διατροφής. Υπό αυτές τις συνθήκες, ναι, η υγεία του πλανήτη μας σχετίζεται με το πιάτο μας!
ΕΠ. Δεδομένης της κλιματικής κρίσης, ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο κρίσιμη αλλαγή που πρέπει να γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο, με στόχο έναν βιώσιμο πλανήτη;
ΣΚ. Η σπουδαιότερη αλλαγή, κατά τη γνώμη μου, είναι η συνειδητοποίηση της ανάγκης για την λήψη μέτρων, στην κατεύθυνση μιας βιώσιμης ανάπτυξης για την ανθρωπότητα. Αυτό σε ατομικό επίπεδο, αλλά κυρίως σε επίπεδο κρατών, με την υιοθέτηση συγκεκριμένων στόχων. Στην προσπάθεια αυτή πρέπει να συμμετέχουν όλες οι χώρες, κυρίως οι λεγόμενες αναπτυγμένες. Ωστόσο, το κόστος της πράσινης μετάβασης πρέπει να επιμεριστεί στα κράτη και στους πολίτες με δίκαιο τρόπο. Αυτό το τελευταίο είναι το κλειδί της επιτυχούς μετάβασης με στόχο έναν βιώσιμο πλανήτη.
