Εκοιμήθη εν Κυρίω ο Γέρων Δοσίθεος, ο Ηγούμενος της Ι. Μονής Τατάρνας
Δυσαναπλήρωτο κενό για την Εκκλησία αλλά και για την Ευρυτανία αφήνει η απώλεια ενός σπουδαίου και φωτισμένου ανθρώπου, του π. Δοσίθεου, Ηγούμενου της Ι. Μονής Τατάρνας, με τεράστιο έργο για περισσότερο από 60 χρόνια.
Η εξόδιος Ακολουθία τελέστηκε την Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 14:30,στο καθολικό της Ιεράς Μονής Τατάρνας, όπου πλήθος κόσμου έσπευσε να αποχαιρετήσει τον αγαπητό πατέρα της τοπικής εκκλησίας.
Η Ι. Μητρόπολη Καρπενησίου αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Ἐπὶ κλίνης ὀδύνης καὶ στρωμνῆς κακώσεως κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη πολλὰ ὑπομείνας, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ τὸ βράδυ τῆς 4ης Ἰανουαρίου 2023 ὁ ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Παναγίας Τατάρνης γέρων Δοσίθεος».
Συγκίνηση και ευγνωμοσύνη ξεχείλισε μέσα από τα δεκάδες μηνύματα των απανταχού Ευρυτάνων στο άκουσμα του θανάτου του Ηγούμενου της Ι.Μ. Τατάρνας π. Δοσίθεου, που υπήρξε ο πνευματικός καθοδηγητής της Ευρυτανίας για πάνω από έξι δεκαετίες. Πνεύμα με οξυδέρκεια, αεικίνητος και δημιουργικός μέχρι τα γεράματά του, σημάδεψε με το έργο του πολλές γενιές στον τόπου μας και με βεβαιότητα την ιστορία της Ευρυτανίας.
Τα πρώτα χρόνια στον Προυσό και το Καρπενήσι
Ο π. Δοσίθεος, κατά κόσμον Στυλιανός Κανέλλος, γεννήθηκε στη Αθήνα το 1936 και οι γονείς του Γεώργιος και Ελευθερία κατάγονταν από την Αρκαδία και την Κέα αντίστοιχα. Από μικρή ηλικία ο π. Δοσίθεος μεγάλωσε σε εκκλησιαστικό περιβάλλον, μυήθηκε στην τέχνη της ψαλμωδίας και της επιτελέσεως των ιερών ακολουθιών, ενώ συνδέθηκε από παιδί, με αγιορείτες πατέρες και τον άγιο Ιερώνυμο, τους οποίους γνώρισε στο της Σίμωνος Πέτρας Μετόχι της Αναλήψεως στο Βύρωνα, όπου βρισκόταν το πατρικό του σπίτι και ζούσε με την οικογένειά του.
Το Μάρτιο του 1956, κατόπιν προτροπής του Μητροπολίτη Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Χριστοφόρου, προσήλθε ως δόκιμος μοναχός στην Ιερά Μονή Προυσού, ενώ στις 4 Οκτωβρίου 1959 εκάρη μεγαλόσχημος μοναχός από τον Ηγούμενο της Μονής Προυσού Γερμανό και πήρε το όνομα Δοσίθεος. Το 1961 χειροτονήθηκε διάκονος, το 1963 πρεσβύτερος και έλαβε το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτη.
Στη συνέχεια διορίσθηκε ιεροκήρυκας στην Ευρυτανία, όπου η πνευματική και ποιμαντική του δράση υπήρξε ‘παμβόητος’ όπως τονίζει η Μητρόπολη! Τα κηρύγματά του αλλά και οι συζητήσεις με νέους κυρίως ανθρώπους της εποχής έχουν μείνει μνημειώδη για τη ζέση, το εύρος και τη διεισδυτική ικανότητα στον νου και την καρδιά όλων όσων των παρακολουθούσαν. Ως ιεροκήρυκας ο π. Δοσίθεος γύρισε όλα τα χωριά της Ευρυτανίας και κήρυττε το λόγο του Χριστού με τρόπο απλό και κατανοητό από όλο τον κόσμο, ο οποίος τον αγαπούσε, τον σεβόταν και τον καλοδέχονταν σε κάθε γωνιά του νομού.
Το 1974 ξεκίνησε να χτίζει το Μετόχι του Αγίου Νεκταρίου και το Ναό του Αγίου Παύλου στο Καρπενήσι, όπου βρίσκεται και τάφος του Παύλου Μπακογιάννη καθώς και το Μετόχι της Μαρίας Αιγυπτίας στο Μικρό Χωριό, τα οποία ολοκληρώθηκαν σταδιακά το 1995 έως και το 2000.
Παράλληλα, το 1976 παραχώρησε το οικοτροφείο που είχε χτίσει στην Ιερατική Σχολή (Εκκλησιαστικό Λύκειο) που ξεκίνησε να λειτουργεί στο Καρπενήσι, όπου διευθυντής υπήρξε ο π. Ιάκωβος Παντελίδης από τη Θεσσαλονίκη. Ο π. Δοσίθεος υπήρξε αδελφικός φίλος με τον π. Ιάκωβο, ο οποίος διετέλεσε και εφημέριος στην ενορία της Παναγίας στο Καρπενήσι. «Σαν μια ψυχή μοιρασμένη σε δύο σώματα» περιέγραφε ο πατήρ Δοσίθεος την φιλία του με τον π. Ιάκωβο της Παναγίας, ενώ η προσφορά και η συνύπαρξη των δύο αυτών πνευματικών μορφών είχε τεράστια συμβολή στην πνευματική ανάπτυξη του Καρπενησίου, τα είκοσι περίπου χρόνια που συνυπήρξαν.
Η Ι. Μονή Τατάρνας
Το 1969 ο π. Δοσίθεος διορίζεται Ηγούμενος της ολοσχερώς αφανισθείσας από κατολίσθηση Ιεράς Μονής Τατάρνας, την οποία σιγά σιγά και με πολλούς κόπους την ανοικοδόμησε εκ βάθρων και δεσπόζει μέχρι σήμερα πάνω από τα νερά της Λίμνης Κρεμαστών. Έτσι άρχισε η τέταρτη περίοδος της ιστορίας της Σταυροπηγιακής Μονής, όπου ο π. Δοσίθεος καλλιέργησε τις σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, με σεβασμό, ανιδιοτέλεια, και ανόθευτη αγάπη.
Η Ι. Μονή Τατάρνας, αποτέλεσε και αποτελεί πόλο έλξης των πιστών τόσο για την τεράστια προσωπικότητα του π. Δοσίθεου, όσο και για την ιστορικότητά της, αφού στους χώρου της λειτουργεί μουσείο με σπουδαία ιστορικά και εκκλησιαστικά αντικείμενα, κείμενα και βιβλία αλλά και θησαυρούς.
Σήμερα, μετά την εκδημία του Γέροντα Δοσίθεου, στη Μονή διαμένουν δύο μόλις μοναχοί ο π. Δαμασκηνός και ο π. Γερμανός, οι οποίοι θα συνεχίσουν την παρακαταθήκη του π. Δοσίθεου.
Η Κωνσταντινούπολη
Ο π. Δοσίθεος υπήρξε μέγας ‘εραστής’ της Πόλεως, όπως ο ίδιος ομολογούσε αλλά πιστοποιούσαν και όλοι όσοι τον γνώριζαν. Είχε άριστες σχέσεις με το Πατριαρχείο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη και είχε επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη δεκάδες φορές, είχε μείνει αρκετά μεγάλα διαστήματα εκεί και είχε επισκεφθεί και προσκυνήσει ένα προς ένα όλα τα αγιάσματα, τις εκκλησίες και τα εκκλησάκια της Πόλης, τα οποία γνώριζε με λεπτομέρειες. Καρπός αυτού του ασίγαστου ‘έρωτα’ για τη Ρωμιοσύνη και την Κωνσταντινούπολη ήταν η συγγραφή των δύο βιβλίων «Θέλω να πιω όλο το Βόσπορο» και «Μια γοργόνα στον Κεράτιο». Επίσης, κατόπιν εντολής του Οικουμενικού Πατριάρχη κκ Βαρθολομαίου, επί δεκαπενταετία έγραφε και επιμελήθηκε Εγκόλπιο Ημερολόγιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η ύλη των οποίων ημερολογίων εξεδόθη σε έναν τόμο με τίτλο «Πολίτικη Ανθολογία».
Το συγγραφικό του έργο
Εκτός από τα παραπάνω εκδοθέντα έργα του, ο π. Δοσίθεος ασχολήθηκε επισταμένα με τις Τυπικές Διατάξεις της εκκλησιαστικής λατρείας για αυτό και εξέδωσε το μνημειώδες έργο «Τυπικόν του Οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Σάββα του Ηγιασμένου» με διορθώσεις και λεπτομερέστατου υπομνηματισμού επίσης συνέγραψε πλήθος βιβλίων για τη σωτηρία της ψυχής και ορθόδοξης πίστης και ζωής. Πολλά συγγράμματα παραμένουν ακόμη ανέκδοτα, μεταξύ των οποίων και το ‘Ιερατικόν’ που επιμελήθηκε και υπομνημάτισε ο ίδιος και το οποίο έχει εγκριθεί εδώ και αρκετά χρόνια από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Η αγάπη για τη μαγειρική
Από τις συγγραφές του π. Δοσίθεου δεν μπορούμε να παραλείψουμε και το εξαιρετικά επιτυχημένο βιβλίο μαγειρικής με τίτλο: «Ὀψοποιῶν Μαγγανεῖαι, ἤγουν Καλογηρικὴ Μαγειρικὴ καὶ Ζαχαροπλαστική», στο οποίο υπάρχουν πάρα πολλές και εξαιρετικές νηστίσιμες συνταγές τις οποίες ο ίδιος εκτελούσε και εμπνεύστηκε από τα χρόνια της μοναστικής του ζωής. Ο π. Δοσίθεος αγαπούσε το καλό φαγητό κάτι που αποτυπώνεται στις σελίδες του βιβλίου συνταγών του, οι οποίες ήταν επηρεασμένες από τη Μοναστηριακή κουζίνα αλλά και από τις γεύσεις της Κωνσταντινούπολης. Δεν είναι τυχαία και η επίσκεψη στην Ι. Μονή Τατάρνας της εκπομπής του Δημήτρη Σκαρμούτσου ‘Χωρίς Συνταγή’ το 2014, όπου ο διάσημος σεφ συνάντησε τον Ηγούμενο Αρχιμ. Δοσίθεο προκειμένου να μιλήσουν και να μαγειρέψουν μαζί στην κουζίνα του μοναστηριού. Οι συνταγές του π. Δοσίθεου έχουν αγαπηθεί όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο από τις κλασσικές νοικοκυρές αλλά και τους νεότερους που μαγειρεύουν και ακολουθούν χορτοφαγική διατροφή.
Ο Αρχιμ. Δοσίθεος στον Ευρυτανικό Παλμό
Είχαμε την τεράστια χαρά και τιμή πριν από τέσσερα περίπου χρόνια, να συναντήσουμε τον π. Δοσίθεο στο Μετόχι του Αγίου Νεκταρίου και στην Ι. Μονή Τατάρνας και να παραχωρήσει στον Ευρυτανικό Παλμό μια ιστορική συνέντευξη, όπου μιλά για τη ζωή του στην Ευρυτανία, για το Μοναστήρι αλλά και τη μεγάλη του αγάπη την Κωνσταντινούπολη. Ακολουθεί απόσπασμα από τη συνέντευξη στο φ.854 (1/5/2019):
«Πώς ήρθατε εδώ; Πώς αποφασίσατε στα 20 χρόνια σας να γίνετε μοναχός;
Εγώ μεγάλωσα στην Αθηνά γνωρίστηκα με τον Μητροπολίτη Ναυπακτίας και Ευρυτανίας. Ερχόταν και λειτουργούσε στην Αγία Τριάδα στο Βύρωνα πήγαινα κι εγώ εκεί συνδεθήκαμε κι όταν αποφάσισα να γίνω μοναχός 20 χρονών μου είπε να έρθω στον Προυσό, μετά από δυο χρόνια εκοιμήθη. 18 χρονών ήμουν λαϊκό παιδί. Ο πατέρας μου πουλούσε βαλίτσες στην οδό Αθηνάς. Μεγάλωσα βοηθώντας τον πατέρα μου τελείωσα το γυμνάσιο και έπρεπε να πάω Πανεπιστήμιο. Έπρεπε να δοκιμάσω να δω αν ήθελα να γίνω μοναχός, αν μπορούσα. Δούλεψα 6 μήνες σε μια φαρμακαποθήκη, μετά στην Πυρκάλ. Μετά γνώρισα τον Αρχιμανδρίτη όπου τον θάψαμε εδώ. Στον Προυσό έγινα δόκιμος μετά από 3 χρόνια και σπούδαζα. Ήταν ένας ιερός εσωτερικός πόθος. Δεν με εμπόδισαν οι γονείς μου παρόλο που ήμουν μοναχογιός. Για μας η μοναχική ζωή είναι η ζωή μας. Δεν με ανάγκασε κανένας αυτά είναι μηνύματα ψυχής.
Τι μπορεί να εμποδίσει έναν άνθρωπο να ακούει αυτό τον πόθο;
Άμα βουλώνεις τα αυτιά σου, δεν παίρνεις τα θεία μηνύματα. Ένας μοναχός δεν πρέπει να πιστεύει ότι είναι καλύτερος και αγιότερος από τον υπόλοιπο κόσμο. Μάλιστα η πραγματική θεολογία λέει ότι ο μοναχός είναι κάτω πάντων. Γι αυτό οι πιστοί δεν πρέπει να φιλάνε χέρι μοναχού ή μοναχής. Μόνο αν είναι ιερομόναχος γιατί έχει ιεροσύνη. Αυτό που έμεινε απ’ την δική μου ιεροσύνη είναι η σπασμένη μέση όταν είχα πέσει. Όμως πέρασα πολύ καλά και με τους ανθρώπους. Διορίστηκα ιεροκήρυκας το ΄64. Είδα κάποιους που ήταν ευλαβείς. Σιγά σιγά, όμως, χάνονται γιατί ζούμε άλλες εποχές. Το κήρυγμα δεν είναι καλό. Πρέπει να βγαίνει από τη ζωή. Το πρόβλημά μας δεν είναι τι θα πεις αλλά αν θα μιλήσεις κοντά στους ανθρώπους. Πρέπει να ζεις κοντά τους. Πρέπει να ταυτιστείς. Όλες οι ντοπιολαλιές είναι ωραίες δεν μπορείς να μιλάς στην καθαρεύουσα. Ο λόγος πρέπει να είναι παρηγορητικός. Ο άνθρωπος είναι πλασμένος για τον παράδεισο. Πρέπει ο κάθε πιστός να αισθάνεται ότι η εκκλησία είναι μια μεγάλη αγκαλιά. Όχι για να αυξηθεί το παγκάρι.
Τι σας έφερε στην Τατάρνα;
Όταν ήμουν ιεροκήρυκας, περίπου το ΄70, εμείς ανήκαμε στην Μητρόπολη της Ναύπακτου. Κανονικά σύμφωνα με παλιά νομοθεσία, ο Μητροπολίτης έπρεπε να είναι 6 μήνες στη Ναύπακτο, 6 μήνες στο Καρπενήσι, αλλά δυστυχώς δεν τηρήθηκε ποτέ. Κάποτε που ήταν εδώ, μου είπε αν ήθελα να πάω στην Τατάρνα που είχε βουλιάξει από κατολίσθηση, και η εκκλησία και το οίκημα δεν είχε μείνει τίποτα.όταν πήγα δεν βρήκα τίποτα, κάναμε δυο παράγκες ξύλινες και κοιμόμασταν. Όταν πρωτοπήγα ήταν πανηγύρι, μαζεύτηκε κόσμος κι έκαναν κι ένα εκκλησάκι τον Άγιο Σάββα που υπάρχει ακόμα. Τη νύχτα κοιμήθηκα κάτω από μια ροδιά. Το πρωί έψαχνα να βρω τα παπούτσια μου, τα οποία τα είχα βάλει για μαξιλάρι κάτω απ την κουβέρτα.
Διοικητικώς ανήκουμε στην Μητρόπολη Καρπενησίου και τώρα είμαστε τρείς καλόγεροι στην Τατάρνα. Όταν πας σ’ ένα μοναστήρι δεν πρέπει να παρατηρείς το πόσοι ζουν σ’ αυτό αλλά το ποιοι ζουν. Το 1830, διαλύθηκαν κάποια μοναστήρια επειδή ήταν εναντίον του Όθωνα. Και το μοναστήρι της Στάνας διαλύθηκε. Έδιωξαν τους καλόγερους να πάνε σ’ άλλα μοναστήρια. Υπήρχαν 20 μοναστήρια στην Ευρυτανία. Η Μεσαμπελιά στο Καρπενήσι ήταν μοναστήρι.
Είστε ένας πολύ μορφωμένος άνθρωπος αυτή όλη η στάση που έχετε επηρεάζεται από τη μόρφωσή σας ή κατακτιέται μ’ έναν άλλο τρόπο;
Η γνώση κάνει τον άνθρωπο να πορεύεται όπως είχε πει και ο Απόστολος Παύλος. Εμείς τη γνώση την έχουμε σαν εργαλείο, όπως ο μάστορας έχει ένα σκεπάρνι. Την γνώση δεν την χρησιμοποιείς για ν’ ανεβείς και να κορδώνεσαι. Η Εκκλησία είναι το ταπεινό. Ο φωτισμός προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα. Ποτέ δεν πρέπει να βλέπουμε εάν ο άνθρωπος έχει πτυχία. Εάν η γνώση και η μόρφωση θα ήταν μόνο για τη σωτηρία ορισμένων ανθρώπων τότε ο θεός θα ήταν άδικος. Ο Πανάγαθος Θεός σώζει κι αυτόν που δεν έχει γνώση. Η σωτηρία είναι για όλους τους ανθρώπους…
Ξέρουν οι άνθρωποι τι ακούν και τι διαβάζουν στην εκκλησία; Γνωρίζουν τα σύμβολα της θρησκείας μας;
Θέλουν οι χριστιανοί να τα μάθουν; Πίστη σημαίνει και υποχρεώσεις, ξέρεις τι είναι η νηστεία αλλά δεν νηστεύεις. Υπάρχουν όμως καθαρές ψυχές ασχέτως με το ρεύμα ζώντας τη χριστιανική ζωή. Νηστεύοντας σωματικά, νηστεύεις και πνευματικά. Ο χειρότερος εχθρός είναι η ειρωνεία του κόσμου. Η ορθόδοξη ζωή είναι πάρα πολύ εύκολη, δεν είναι δύσκολη. Εμείς δεν είμαστε η καλύτερη πίστη, υπάρχουν κι άλλες που είναι κάλλιστες. Η διαφορά της Ορθοδοξίας μας είναι ότι ο Θεός μας αποκάλυψε πράγματα. Όσο μπορούμε να τα καταλάβουμε. Με την πίστη είναι μαζί και τα μυστήρια.
Γιατί πιστεύετε ότι ερήμωσε η Ευρυτανία;
Ξεκινάμε πολλά χρόνια πριν, τα ορεινά όχι μόνο της Ευρυτανίας υπήρξαν τόπος καταφυγής δηλαδή από την Φραγκοκρατία την Βενετοκρατία, την Σλαβοκρατία πριν και την Τουρκοκρατία, αυτός ο τόπος δέχτηκε πολλές επιδρομές και πάρα πολλές κατακτήσεις. Μετά τη συνθήκη του Ταμασίου το 1525, εδώ η περιοχή των Αγράφων είχε μια σχετική ανεξαρτησία έδινε το χαράτσι, τον κεφαλικό φόρο και δεν ανέβαινε ο Τούρκος επάνω. Ο Τούρκος διοικητής ανέβαινε αλλά όχι ο στρατός γιατί οι Τούρκοι όντας λαός του Τουράν, πολεμούσαν με άλογα. Το άλογο δεν πατάει καλά μόνο το μουλάρι κι ο γάιδαρος πατάνε καλά επάνω στα βουνά. Και φανταστείτε πώς θα ήταν δυνατόν να έρθει ιππικό και να περάσει το φαράγγι που ενώνει τον κόσμο με τ’ Άγραφα. Θα ήταν αδιανόητο. Είχαν χωράφια, ξερολιθιές κάτι φύτευαν κυρίως φακή για να επιζήσουν. Επίσης άλλος ένας λόγος που τα βουνά είχαν κόσμο είναι γιατί ο κάμπος λόγω του ότι τα αποξηραντικά έργα που είχαν γίνει παλιά είχαν καταληφθεί από τους Τούρκους και είχαν γίνει έλη. Όταν έχεις έλη έχεις και κουνούπια δεν μπορούσαν οι κάτοικοι να μένουν το καλοκαίρι στον κάμπο και ανέβαιναν στα βουνά για να αποφύγουν κυρίως την ελονοσία. Τον 16ο αιώνα άρχισαν οι μεταναστεύσεις προς τα έξω. Στη Λάρισα που ήταν η έδρα του Βιλαετιού γιατί εμείς ανήκαμε διοικητικώς στο Σαντζάκειο των Τρικάλων, τα Άγραφα και το Καρπενήσι ήταν δυο Καζάδες σαν υπονομαρχία, μετά πήγαν στη Θεσσαλονίκη γι’ αυτό έχουν και το μαρτύριο του Μιχαήλ κι έπειτα στην Κωνσταντινούπολη που είχε τη μεγαλύτερη παροικία Αγραφιωτών και Καρπενησιωτών. Η λέξη Ευρυτανία δεν υπάρχει πουθενά στα αρχαία λεξικά, ξεκίνησε να χρησιμοποιείται επί Όθωνος. Στην Κωνσταντινούπολη αναπτύχθηκε μια μεγάλη παροικία η οποία ξεκίνησε κυρίως από έναν Αγραφιώτη τον Σκαρλάτο ο οποίος έγινε στην Πόλη Σεϊτζής δηλαδή γητευτής των ζώων και στο τέλος έγινε προμηθευτής του Οθωμανικού στρατού σε κρέας. Είχε πολύ μεγάλη περιουσία, θεωρείται ο δεύτερος κτήτορας της μονής Τατάρνης έκανε δώρο χρυσοκέντητο επιτάφιο που σώζεται στο μοναστήρι, του 1585. Αναπτύχθηκε αρκετά η ομογένεια στην Πόλη και κατέλαβαν εξέχουσα θέση όταν ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος είχε μια μανία ήθελε να συλλέγει αρχαίους κώδικες και σώζεται επιστολή που η μονή Τατάρνας του έστειλε 22 Κώδικες. Από εκεί ξεκίνησαν και πήγαιναν στην Κωνσταντινούπολη και σιγά σιγά κατέκτησαν τη συντεχνία των Μπακάληδων. Είχε μια ευρωστία οικονομική δίνοντας ευρωστία και σ’ αυτούς που παρέμειναν εδώ.Γιατίδεν έπαιρναν τις οικογένειες μαζί τους, πήγαιναν, έρχονταν, έκαναν παιδιά και έφευγαν πάλι. Γι αυτό μερικοί δεν ήταν και πολύ τίμιοι στο στεφάνι και μετέφεραν στην Ευρυτανία σε μερικά χωριά τη σύφιλη. Επίσης μια οικογένεια Μαλινοπουλέων πολύτεκνη πήγε στο σουλτάνο και αγόρασε περιοχή με αμπέλια για κρασί για τους χριστιανούς κατοίκους. Και ο τόπος αυτός είναι το σημερινό Μακροχώρι. Μετά το μαρτύριο του Αγίου Σεραφείμ εξ Αγράφων, το 1601, αφού τον τίμησαν πολύ άρχισε να αναπτύσσεται το Πέρα. Έπρεπε να τιμήσουν τον άγιο τους. Το 1812 στη μύτη του σουλτάνου είχαν τα μαρτύριά του. Από εκεί και πέρα η ομογένεια πήρε τον κατήφορο. Όταν φτάσαμε στον 20ο αιώνα λόγω των κακών σχέσεων Ελλάδας Τουρκίας έχουμε μετανάστες προς την Αμερική, Γερμανία Αυστραλία…» .
