Τις γυναίκες του Ραπτόπουλου καμάρωσα πριν από λίγες μέρες, όπως και τις γυναίκες όλων των χωριών μας. Εκτός από τη γενική καθαριότητα πριν από το Πάσχα που λίγο πολύ όλοι κάνουμε, βγήκαν στις αυλές και ασβέστωσαν τοίχους και σκάλες για να υποδεχτούν το Πάσχα με καθαρό και αστραφτερό σπίτι.
Είχα χρόνια να δω να ασβεστώνουν μιας και η πρακτική αυτή, που εκτός από ομορφιά φέρνει και υγεία, έχει αρχίσει να χάνεται όπως τόσα άλλα. Έψαξα να βρω στοιχεία για να δω γιατί ασβέστωναν και ανακάλυψα ένα θησαυρό!
Πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα οι νοικοκυρές στα νησιά και τις επαρχιακές πόλεις συνηθίζουν να ασβεστώνουν τις αυλές τους κάνοντας μάλιστα συναγωνισμό δεξιοτεχνίας στις γειτονιές.
Το ασβέστωμα των σπιτιών και των αυλών αποτελεί παλαιότατη συνήθεια για τους κατοίκους της επαρχίας και γινόταν τουλάχιστον τρεις φορές το χρόνο, (Χριστούγεννα, Πάσχα, Δεκαπενταύγουστο) στο εσωτερικό και στο εξωτερικό τους, στις μάντρες, στα πεζούλια και στα δέντρα, με ιδιαίτερη προσοχή το Πάσχα με σκοπό η αυλή να είναι περιποιημένη και καθαρή τη στιγμή που θα περάσει η πομπή του Επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή. Η παράδοση του ασβεστώματος είναι βαθιά ριζωμένη στην Ελλάδα από την εποχή των αρχαίων πόλεων. Το ασβεστοκονίαμα (ασβέστης, άμμος μαζί με φυτικές και ζωικές ίνες), ήταν ο παραδοσιακός σοβάς, μέσα κι έξω από το οίκημα, στη μυκηναϊκή περίοδο. Στην εποχή του Βυζαντίου, χρησιμοποιήθηκε το “χωρύγι”, δηλαδή ο ασβέστης ως υλικό στερέωσης των κατοικιών.
Το πιο σπουδαίο εύρημα από τις ιστορικές πληροφορίες είναι ότι το ασβέστωμα λειτούργησε ως προληπτικό υγειονομικό μέτρο! Όπως διαβάζουμε στο mixanitouxronou.gr, το 1350 μ.Χ. η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου μαστιζόταν από την πανώλη. Η Δημοκρατία της Γένοβα, επέβαλε στην Προβηγκία, την Κορσική και τη Βόρειο Ιταλία, το ασβέστωμα των σπιτιών και των γύρω χώρων. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα το μέτρο του υγειονομικού ασβεστώματος των σπιτιών, μεταφέρθηκε στην Ισπανία ενώ ακολούθησαν και οι αραβικές πόλεις της Μεσογείου. Οι Άγγλοι, από το 1650 εφάρμοσαν τη συστηματική μέθοδο της ασβέστωσης των σπιτιών, για προληπτικούς λόγους. Στο Γιβραλτάρ από το 1704 που το κατέκτησαν οι Άγγλοι διέδωσαν τη συνήθεια του ασβεστώματος, σ’ όλα τα λιμάνια της Μεσογείου, ως μέτρο προστασίας της δημόσιας υγείας. Από τον 16ο αιώνα στη Μεσόγειο και κυρίως στα νησιά, το άσπρο έγινε το κυρίαρχο χρώμα των ναών. To άσπρο χρώμα είναι συνώνυμο της καθαριότητας και της φροντίδας Στα νησιά, το ασβέστωμα έγινε συνώνυμο της καθαριότητας και της ομορφιάς, από τον 19ο αιώνα. Οι κάτοικοι της Νότιας Ιταλίας, της Ισπανίας, της Κορσικής, της Σαρδηνίας, Μαγιόρκας, και της Βόρειας Αφρικής πλήρωναν πρόστιμο, αν δεν ασβέστωναν το σπίτι τους. Οι έλεγχοι των υγειονομικών αρχών ήταν συχνοί, για να αποφευχθούν πανδημίες, που εμφανίζονταν συχνά και εξολόθρευαν τους πληθυσμούς. Μάλιστα οι πιο ευάλωτες περιοχές ήταν οι παραθαλάσσιες, όπου έδεναν τα πλοία, τα οποία πιθανόν να μετέφεραν ασθένειες και επιδημίες. Η καθιέρωση του λευκού Στα νεότερα χρόνια, στη Νεάπολη το 1913 και στη Σικελία το 1925, όταν ξέσπασαν επιδημίες χολέρας, διατάχθηκε να ασβεστωθούν οι χώροι γύρω από τις κατοικίες, τις γεωργικές και κτηνοτροφικές αποθήκες. Στην Ελλάδα το μέτρο εισήχθη σε περιορισμένη έκταση το 1928, όταν ξέσπασε στην Αθήνα και σε άλλες περιοχές η επιδημία του δάγκειου πυρετού. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Μεταξάς, επέβαλε διάταγμα που όριζε το αναγκαστικό ασβέστωμα σε όλα τα σπίτια των νησιών. Στόχος του μέτρου ήταν να αποτραπεί η διάδοση των ασθενειών, όπως η χολέρα που σάρωνε τη χώρα και είχε απλωθεί ακόμη και στα οικόσιτα πτηνά. Παράλληλα είχαν εμφανιστεί και άλλες μολυσματικές ασθένειες, όπως το τράχωμα στα μάτια, που αποδόθηκε στη μη τήρηση των κανόνων υγιεινής. Ο ασβέστης θεωρήθηκε το βασικό απολυμαντικό, αφού τότε ακόμη δεν ήταν διαδεδομένη η χρήση της χλωρίνης. Πολλοί κάτοικοι είχαν κρατήσει τον ασβέστη στις αποθήκες τους. Καθώς ο φόβος της φυματίωσης θέριζε, επαναλάμβαναν το ασβέστωμα τρεις φορές το χρόνο προκειμένου να καθαρίσουν τα σπίτια τους από κάθε απειλούμενη αρρώστια.
Το ερώτημα έρχεται εύλογο, γιατί τα τελευταία δύο και χρόνια που ζούμε μια παγκόσμια πανδημία δεν θυμηθήκαμε τον αθώο ασβέστη και ξεθάψαμε κάθε πιθανό κι απίθανο χημικό σκεύασμα για την πρόληψη και προστασία των σπιτιών μας;
Ας ανατρέξουμε λίγο στην πρόσφατη ιστορία και οι λύσεις θα είναι μπροστά στα μάτια μας.
Καλό Πάσχα με υγεία και αγάπη!
