H υποψηφιότητα του πολιτιστικού τοπίου του Ζαγορίου κατατέθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Η πρώτη υποψηφιότητα της Ελλάδας σε αυτή την κατηγορία.
Σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση, ο φάκελος υποψηφιότητας περιλαμβάνει όλα τα κεφάλαια που αναδεικνύουν «την εξέχουσα οικουμενική αξία του πολιτιστικού τοπίου του Ζαγορίου, εκτενείς αναφορές για τη βιοποικιλότητα, την πανίδα και τη χλωρίδα του τόπου, το ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον με τα ποτάμια, τη χαράδρα του Βίκου, τους ιδιαίτερους γεωλογικούς σχηματισμούς».
Περιλαμβάνει ακόμα κεφάλαια που αναφέρονται στην ιστορική αναδρομή της περιοχής, με έμφαση στον 17ο και 18ο αιώνα, στην πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά που εναρμονίζεται με το φυσικό περιβάλλον, στα μνημεία όλων των εποχών και περιέχει τις απαραίτητες πληροφορίες για τους υπεύθυνους φορείς προστασίας.
Παράλληλα γίνεται αναφορά στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά όπως η μουσική, τα πανηγύρια και οι παραδόσεις.
Μνημείο Παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO απονέμεται σε μνημεία κτίσματα ή τοποθεσίες, τα οποία διακρίνονται παγκοσμίως για την ιστορική, πολιτιστική καλλιτεχνική ή περιβαλλοντική σημασία τους.
Το πρόγραμμα στοχεύει στην καταγραφή, την ονοματοδοσία και την συντήρηση πεδίων ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας για την κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις τα καταχωρημένα πεδία χρηματοδοτούνται από το ταμείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Η έναρξη του προγράμματος έγινε με την αποδοχή και υιοθέτηση της Συνθήκης για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς από το Γενικό συνέδριο της UNESCO στις 16 Νοεμβρίου 1972. Από τότε έως σήμερα έχουν αναγνωρίσει την συνθήκη 191 Κράτη-Εταίροι.
Τα κριτήρια επιλογής
Έως το τέλος του 2004 υπήρχαν έξι κριτήρια για την πολιτιστική κληρονομιά και τέσσερα κριτήρια για την φυσική κληρονομιά. Το 2005 αυτό το καθεστώς τροποποιήθηκε σε μια ενοποιημένη ομάδα δέκα κριτηρίων. Τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομίας οφείλουν να είναι «ιδιάζουσας παγκόσμιας αξίας» και να πληρούν ένα από τα παρακάτω δέκα κριτήρια.
Πολιτιστικά Κριτήρια
«Να αποτελεί αριστούργημα της ανθρώπινης δημιουργικής διάνοιας»
«Να επιδεικνύει σημαντικές ανθρώπινες αξίες για μακρά περίοδο χρόνου ή σε μια πολιτιστική περιοχή του κόσμου, σε εξελίξεις στην αρχιτεκτονική ή στην τεχνολογία, τις μνημειακές τέχνες, την πολεοδομία ή τον σχεδιασμό τοπίου»
«να φέρει μια μοναδική ή τουλάχιστον εξαιρετική μαρτυρία για κάποια πολιτισμική παράδοση, ζώντα ή εξαφανισμένο πολιτισμό»
«να αποτελεί σημαντικό παράδειγμα τύπου κτηρίου, αρχιτεκτονικού ή τεχνολογικού συνόλου ή τοπίο που απεικονίζει σημαντική ή σημαντικές φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας»
«να αποτελεί σημαντικό παράδειγμα παραδοσιακής ανθρώπινης εγκατάστασης, χερσαίας ή θαλάσσιας χρήσης, αντιπροσωπευτικής πολιτισμού ή πολιτισμών ή ανθρώπινης αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, ιδιαίτερα όταν το τελευταίο έχει γίνει ευάλωτο υπό πίεση ανεπίστροφων αλλαγών»
«να συνδέεται άμεσα ή διακριτά με γεγονότα ή ζώσες παραδόσεις, με ιδέες ή πίστεις, με καλλιτεχνικά έργα εξέχουσας παγκόσμιας σημασίας» (Η Επιτροπή θεωρεί ότι το συγκεκριμένο κριτήριο θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλα κριτήρια).
Φυσικά κριτήρια
«να περιέχει εξαιρετικά φυσικά φαινόμενα ή περιοχές εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς και αισθητικής»
«να είναι ιδιάζοντα παραδείγματα μειζόνων φάσεων της ιστορίας της Γης, του αρχείου της ζωής, σημαντικών εν εξελίξει γεωλογικών διαδικασιών για την ανάπτυξη γλωσσηματικών ή σημαντικών ζωομορφικών ή φυσιογραφικών χαρακτηριστικών»
«να είναι ιδιάζοντα παραδείγματα σημαντικών εν εξελίξει και ανάπτυξη οικολογικών και βιολογικών διαδικασιών στην εξέλιξη και ανάπτυξη οικοσυστημάτων χερσαίων, γλυκού ύδατος, παράκτιων και θαλασσίων οικοσυστημάτων και κοινοτήτων φυτών και ζώων»
«να περιέχει τα σημαντικότερα φυσικά ενδιαιτήματα συντήρησης της βιοποικιλότητας, να περιλαμβάνει απειλούμενα είδη παγκόσμιας αξίας από την άποψη της επιστήμης ή της συντήρησης του είδους». Για να κριθεί η εξαιρετική παγκόσμια αξία του, ένα μνημείο πρέπει να κριθεί και ως προς δυο επιπλέον παράγοντες : την αυθεντικότητα και ή την ακεραιότητα του και παράλληλα πρέπει να απολαμβάνει ιδιαίτερης προστασίας και συστημάτων διαχείρισης ώστε να διασφαλίζεται η προστασία του.
Και ρωτώ λοιπόν, εγώ, τους πολιτικούς αυτού του εδώ του φυσικού αριστουργήματος που έχουμε την τύχη να ζούμε, γιατί δεν έγινε καμία προσπάθεια να ενταχθεί η Ευρυτανία στο πρόγραμμα προστασίας της UNESCO; Ένα τόπο που πληροί πολλά κι όχι ένα, από τα κριτήρια που αναφέρονται πιο πάνω;
Πόσο τελικά κόπτονται για την ανάδειξη της Ευρυτανίας και πόσο τα παχιά λόγια ξεστομίζονται με ευκολία μόνο για να εξασφαλίζουν την ψήφο στις επόμενες εκλογές που δεν φαίνονται και τόσο μακρινές;
