Γράφει ο Κώστας Αντ. Παπαδόπουλος
Πολλές είναι οι ιστορικές αναλήθειες, πολλά τα ιστορικά παράδοξα, πολλές οι ιστορικές παραλείψεις που βρίσκονται στις διάφορες έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις. Και το φαινόμενο αυτό δεν είναι τωρινό. Αναλήθειες και παραλείψεις, άλλες ηθελημένες και άλλες σκόπιμες ή – το πιθανότερο – από άγνοια των γεγονότων, υπάρχουν παντού. Εύλογα, όμως, όλα αυτά, να δημιουργούν στον αναγνώστη πολλά ερωτηματικά και πολλές φορές, ίσως και αγανάκτηση.
«Του λόγου το αληθές» αποδεικνύουν, ενδεικτικά, και τα παρακάτω ιστορικά παράδοξα – ατοπήματα, που αφορούν την τοπική μας ιστορία, αντλημένα από διάφορες πηγές:
Α. Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη και η «ναυμαχία» στο Κεφαλόβρυσο!
Ο εθνικός μας ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ως γνωστό, μας κληροδότησε το περίφημο έργο του «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους». Στην όγδοη έκδοση του μοναδικού αυτού έργου (υπάρχουν πάρα πολλές εκδόσεις) και, συγκεκριμένα, στον 7ο τόμο στο κεφάλαιο «Εκστρατεία του Μουσταή της Σκόδρας – Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη» (σελ. 131), αναφέρει τη μάχη του Κεφαλοβρύσου ως «ναυμαχία»!
Και ιδού το σχετικό απόσπασμα του κειμένου παρατίθεται αυτούσιο: «… και ο Μάρκος κτυπηθείς έπεσεν νεκρός… Οι συναθληταί αυτού απαγαγόντες τότε το σώμα του αρχηγού απήλθον… Οι πολέμιοιαπέβαλον εν τη ναυμαχία ταύτη περί τους 800 άνδρας. Αλλά η Ελλάς απώλεσεν ένα των καλλίστων αυτής προμάχων…».
(Βλ. Κ. ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΣΙΣ ΟΓΔΟΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ ΜΕΤΑ ΠΡΟΣΘΗΚΩΝ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ ΕΠΙ ΤΗ ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΝΕΩΤΑΤΩΝ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΗΣ ΥΠΟ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΡΟΛΙΔΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΕΝ ΤΩ ΕΘΝΙΚΩ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΩ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩ, ΤΟΜΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ, Ν. Δ. ΝΙΚΑΣ Α.Ε., σελ. 131).
Β. Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου : Μάχη Κεφαλοβρύσου: μόνο 11 λέξεις!
Και όμως αληθινό! Στο σχολικό βιβλίο «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία», που διδάσκεται στην Γ΄ Γυμνασίου, για τη θυσία του Μάρκου Μπότσαρη, μετρήθηκαν μόνον ένδεκα (11) λέξεις! Συγκεκριμένα, στη σελίδα 31, αναγράφεται: «Το 1823 σκοτώθηκε λίγο έξω από το Καρπενήσι, ο Μάρκος Μπότσαρης». Καμία άλλη λέξη…! (δηλ. ούτε μία αράδα!).
Σημειώνεται ότι στο ίδιο σχολικό βιβλίο με πιο μεγάλο κείμενο αναγράφονται τα γεγονότα της Εθνικής μας Αντίστασης στην Ευρυτανία, όπως για την Έναρξη του Ένοπλου Αγώνα στη Δομνίστα, 7-6-1942, (σελ. 133) και για το Εθνικό Συμβούλιο (εθνοσυνέλευση) Κορυσχάδων (Μάρτιος 1944, σελ. 134). Για τη Βίνιανη, όμως, «ουδείς λόγος»!
(Βλ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ – ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, Ευαγγελία Λούβη – Δημήτριος Χρ. Ξιφαράς, Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ», Έκδ. 2018).
γ.- «Μόνος ο Γιαννάκης Γιολντάσης (Κρίκελο)»[1]
Πρόσφατα, κυκλοφορήθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καρπενησίου Φωτογραφικό Λεύκωμα με τον τίτλο: «ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ 1821, Α. Ιατρείδης ο εκ Καρπενησίου», ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021. Πρόκειται για μια πολυτελή επετειακή έκδοση με θέμα την Εθνεγερσία στο Καρπενήσι, «Έτσι όπως μας την παρέδωσε σε λόγια γλώσσα ένας αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων, ο μετέπειτα δήμαρχος της πόλης, Γεώργιος Αναγνώστης Ιατρείδης» (Χαιρετισμός Προέδρου).
Στο Λεύκωμα αυτό υπάρχουν υπέροχες φωτογραφίες, κατά ενότητες, από διάφορα χωριά (Μεγάλο Χωριό, Μπιάρα, Κρίκελλο, Δομνίστα, Δομιανοί) και από διάφορες τοποθεσίες. Μπροστά από κάθε φωτογραφική ενότητα υπάρχει και ένα κείμενο – απόσπασμα από το «Χρονικόν της μάχης του Καρπενησίου 1821…» του Ιατρείδη, καθώς και μερικές λεζάντες. Στην ενότητα, που περιλαμβάνει φωτογραφίες από το Κρίκελλο υπάρχει ο τίτλος του κειμένου: «Μόνος ο Γιολντάσης Γιαννάκης (ΚΡΙΚΕΛΟ)». Ακολουθεί απόσπασμα του Χρονικού. (Δεν παραπέμπω σε σελίδες, λόγω του ότι το Λεύκωμα είναι άνευ αρίθμησης).
Ύστερα από το παραπάνω, ο κάθε αναγνώστης, φυσικό είναι να συνδέσει τον Γιαννάκη Γιολδάση με το Κρίκελλο. Οι Γιολδασαίοι, όμως, είχαν τα σπίτια τους στη Δομνίστα, κυρίως, στο Μαρίνου, στην Καστανούλα και στα Ψιανά. Στο Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο τη; Δομνίστας φυλάσσεται, μάλιστα και έγγραφο διανομής περιουσίας των Γιολδσαίων, προεπαναστατικής περιόδου, ενώ στον Ιερό Ναό Αγίου Αθανασίου φυλάσσεται κανδήλα «Δωρεά Γιαννάκη Γιολδάση», προεπαναστατικών, επίσης, χρόνων! Πολλά, επίσης, γράμματα του Γιαννάκη Γιολδάση εστάλησαν από Δομνίστα. Εξάλλου, σύμφωνα με πολλές ιστορικές πηγές στη Δομνίστα φιλοξενήθηκε ο Καραϊσκάκης «από τους φίλους του Γιολδασαίους». Που σημαίνει ότι εκεί ήταν η έδρα τους. Το σωστό, λοιπόν, θα ήταν τα παραπάνω κείμενα και οι λεζάντες να μπουν και στην αντίστοιχη θέση τους.
Φυσικά, λάθη και παραλείψεις υπάρχουν σε πολλά ιστορικά κείμενα. Όμως, τα πολύ «χτυπητά» θα πρέπει να αποφεύγονται, ώστε να μην υπάρχουν ιστορικά παράδοξα και ατοπήματα, όπως τα παραπάνω.
[1] Ορθογραφία του Λευκώματος.
