Η καθιέρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα στα 1893 ενδυνάμωσε σταδιακά το εργατικό κίνημα στη χώρα μέχρι την ίδρυση της Γ.Σ.Ε.Ε (1919) που έκτοτε πρωτοστατεί στην διοργάνωση της επετείου της.
Παραμονές Πρωτομαγιάς στα 1936 και κάτω από δρακόντεια μέτρα από το καθεστώς Μεταξά ξεκίνησαν οι εκδηλώσεις και απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων με επίκεντρο τη ‘’φτωχομάνα’’ Θεσσαλονίκη. Μέχρι στις 8 Μάη οι κινητοποιήσεις επεκτάθηκαν κι αλλού για την αναπροσαρμογή των ημερομισθίων σε γυναίκες και άνδρες, την βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την χορήγηση επιδόματος 500 δραχμών για τους άνεργους καπνεργάτες εν όψει των εορτών του Πάσχα. Στις διεκδικήσεις είχαν ενταχθεί και πολιτικά αιτήματα, όπως η ‘’χορήγηση γενικής αμνηστίας στους πολιτικούς κρατουμένους, εξόριστους και καταδιωκομένους και ιδιαίτερα των καπνεργατών στελεχών’’. Στις 9 του Μάη ξεκινά γενική απεργία στη Θεσσαλονίκη, στην οποία συμμετέχουν και άλλοι κλάδοι σε ένδειξη συμπαράστασης στους καπνεργάτες. Οργανώνονται παλλαϊκά συλλαλητήρια και πορείες, ενώ η Χωροφυλακή προσπαθεί να εμποδίσει τους διαδηλωτές να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο της πόλης. Οι διαδηλωτές ανυποχώρητοι στον αγώνα τους! Οι Στρατοχωροφύλακες απάντησαν με πυροβολισμούς, από τους οποίους σκοτώθηκε ο 30χρονος Τάσος Τούσης. Ο νεκρός μεταφέρεται πάνω σε ξύλινη πόρτα από τους διαδηλωτές που κατευθύνονται προς το Διοικητήριο και οι ταραχές γενικεύονται. Ο απολογισμός ήταν 16 νεκροί και δεκάδες τραυματίες. Την επόμενη μέρα οι κηδείες των θυμάτων μετατρέπονται σε μαζικές διαδηλώσεις… Στις 15 του μήνα κυκλοφόρησε από την εφημερίδα ‘’Ριζοσπάστης’’ ο θρήνος της μάνας του Τούση, Κατίνας Τούση πάνω στο νεκρό παιδί της στην ξύλινη πόρτα, απαθανατισμένος από φωτογράφο της εποχής. Από την εικόνα αυτή εμπνεύστηκε ο Γιάννης Ρίτσος κι έγραψε το ανεπανάληπτο ποιητικό αριστούργημα ‘’Επιτάφιος’’, που μελοποιήθηκε αργότερα από τον Μίκη Θεοδωράκη.
Μετά από 40 χρόνια, ξημερώματα Πρωτομαγιάς 1976 σε τροχαίο δυστύχημα επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης σκοτώθηκε η κορυφαία μορφή του αντιδικτατορικού αγώνα ο βουλευτής, Αλέκος Παναγούλης. Το ζημιογόνο αυτοκίνητο εξαφανίστηκε. Πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και ειδικά οι αντιπολιτευόμενες χαρακτήριζαν το δυστύχημα ‘’πολιτική δολοφονία’’.
Μέχρι και ο αείμνηστος εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς, που επελήφθη των ανακρίσεων δήλωνε : «Ερευνάται η υπόθεσις προς πάσα κατεύθυνσιν και αφήνει μεγάλα λογικά περιθώρια στην πιθανότητα της εγκληματικής ενέργειας. Είναι περίεργο τροχαίο ατύχημα. Τόσο περίεργο, ώστε να μη μπορεί κανείς, να υπολογίσει λογικώς, ότι είναι ατύχημα».
Μετά από 2 μέρες παρουσιάστηκε αυτοβούλως στις αρχές ο Μιχάλης Στέφας, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι αυτός με το δικό του αυτοκίνητο προκάλεσε χωρίς δόλο το ατύχημα με ένα ξαφνικό φρενάρισμά του, το οποίο λόγω της μεγάλης ταχύτητας ο Παναγούλης δεν μπόρεσε να αποφύγει. Παρά τις αρχικές αντιφάσεις έγινε τελικά πιστευτός και δικάστηκε για ανθρωποκτονία από αμέλεια.
Το σύνθημα ‘’ο Παναγούλης ζει’’ και η μυριόστομος απαίτηση να παραιτηθεί ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ, κυριάρχησαν για πολύ.
Ένα πρωτομαγιάτικο ‘’ύποπτο’’ τροχαίο δυστύχημα που άλλαξε τότε τα πολιτικά δεδομένα!
Κώστας Μπουμπουρής
Αστυν.Δ/ντής ε.α.-Συγγραφέας
(k.boubouris@yahoo.gr)
