Σημαντική γιορτή τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου που λέγεται και «ημέρα της Παναγίας της Αρχισπορίτισσας» ή «Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας» ή και της «Ξεσπορίτισσας”» ταυτιζόμενη με τις γεωργικές εργασίες, ή ακόμα και «Πολυσπορίτισσας» επειδή την ημέρα αυτή συνηθίζεται να βράζουν πολυσπόρια, τη λεγόμενη «μαεργιά». Τα πολυσπόρια είναι παραδοσιακό φαγητό που το έφτιαχναν την παραμονή ή το πρωί της 21ης Νοεμβρίου (Εισόδια της Θεοτόκου), για να ευλογηθεί η σπορά που έχει ήδη γίνει, ώστε να είναι καρπερή. Σε κάποια μέρη πήγαιναν και στην εκκλησία ένα πιάτο από το φαγητό, επίσης για ευλογία…. Ο Σύλλογος Ευρυτάνων Αχαΐας ιδρύθηκε στην Πάτρα το 1986 και μετρά ήδη 31 έτη επιτυχούς πορείας, με ποικίλες εκδηλώσεις καθ’ έτος. Μια από τις πιο επιτυχημένες ετήσιες συναντήσεις των μελών του Συλλόγου που διαμένουν και βιοπορίζονται στην Αχαΐα συνιστούν τα «Πολυσπόρια», τα οποία συνιστούν την αναβίωση του παραδοσιακού εθίμου, της παρασκευής του ομώνυμου εδέσματος που αφιερώνεται στη Θεοτόκο, εν όψει των Εισοδίων (21 Νοεμβρίου).
Στη λαϊκή μνήμη όμως τα «εισόδια» συνδέονται με την «εσοδεία», την αρχή του χειμώνα, αλλά και την εποχή που η καλοκαιρινή σοδειά έχει καταναλωθεί κατά το ήμισυ, αλλά και που όλοι οι καρποί έχουν συγκεντρωθεί στον οίκο, για τον υπόλοιπο χειμώνα. Έτσι, η ημέρα λογίζεται ως ιδανική να προσφερθούν στην Παναγία τα «Πολυσπόρια» για την (ήδη) καλοσοδειά και τη (μελλοντική) γονιμότητα της γης.
Το έθιμο της Παναγιάς της Πολυσπορίτισσας όπως το καταγράφει ο Φίλιππος Βρετάκος (“Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των”): «Ονομάζουν όμως αυτήν και Πολυσπορίτισσα (Ευρυτανία, Δυτ.Μακεδονία, κ.α.), επειδή την ημέραν αυτήν, κατά το έθιμον, έβραζαν εντός χύτρας “πολυσπόρια”, ήτοι διαφόρους δημητριακούς καρπούς και όσπρια, ως σιτάρι, αραβόσιτον (καλαμπόκι), λαθούρια, ρεβίθια, φασόλια, κουκκιά κ.τ.λ., τα οποία εμοίραζαν εις τον κόσμον “για τα χρόνια πολλά”, δια να εξασφαλίσουν δηλαδή κατά το ερχόμενο έτος την αφθονίαν των καρπών. […] μοιράζουν δηλαδή “απαρχές” και θυμίζουν τα αρχαία “Πυανέψια” του ίδιου περίπου μήνα».
Επίσης ο Δημ. Λουκόπουλος (“Γεωργικά της Ρούμελης”, Αθήναι 1938, σ.171) αναφέρει: «Την 21ην Νοεμβρίου, οι γεωργοί γιορτάζουν την πολυσπορίτισσα ή Μεσοσπορίτισσα. Πολυσπορίτισσα λένε, γιατί σε πολλά χωριά παίρνουν πολυσπόρια (σιτάρι, καλαμπόκι, κουκκιά, κ.λ.π.) και πάνε στην πηγή, τα ρίχνουν μέσα και λένε: όπως τρέχει το νερό, να τρέχη το βιό. Παίρνουν νερό και γυρίζουν. Επίσης τη μέρα αυτή αντίς άλλο φαγητόι βράζουν τα πολυσπόρια, τρώνε και μοιράζουν και σε δικούς τους για χρόνια πολλά. Μεσοσπορίτισσα, όπως λένε, το είπαν με το να μεσιάζη τότε η πρώιμη σπορά τους. Κι αυτή τη μέρα βασιλεύει η πούλια, αν τύχη ξαστεριά. Κι όπως θα κάμη αυτήν τη μέρα, θα κάμη και τις σαράντα κατοπινές μέρες».
Η συγκεκριμένη συνταγή για τα “πολυσπόρια” βρίσκεται σε πολλές παραλλαγές, ανάλογα με τον τόπο και τις ποικιλίες που καρποφορούν κι ίσως κι ανάλογα με την έμπνευση και τα γούστα…
Η συνταγή. Πολυσπόρια
Μερίδες: 5 ǀ Χρόνος προετοιμασίας: 10′ ǀ Χρόνος μαγειρέματος: 50΄
Υλικά:
- 1/2 κιλό σιτάρι ολόκληρο
- 200 γρ. καλαμπόκι
- 200 γρ. φασόλια, ρεβίθια, φακές (και όποιο άλλο όσπριο, σπόρος σου αρέσει)
- 1/2 κ.γ. αλάτι
- Ζάχαρη
- 100γρ. σταφίδες (μαύρες και ξανθές)
- 100γρ. ρόδι
- Φουντούκια ωμά, ανάλατα
- Καρύδια ή αμύγδαλα
- Κανέλα
- Σισάμι
- Λίγο λάδι
Εκτέλεση:
Μουσκεύουμε το σιτάρι και τα όσπριά σου από το περασμένο βράδυ. Τα βάζουμε σε κατσαρόλα με μπόλικο νερό να βράσουν. Αφού πάρει βράση, χαμηλώνουμε και αφήνουμε να σιγοβράσουν καλά. Προσθέτουμε το αλάτι. Η γλυκιά σούπα θα χυλώσει και θα βράσει. Προσθέτουμε λίγη ζάχαρη. Ρίχνουμε τις σταφίδες, το ρόδι, τα φουντούκια και την κανέλα και σερβίρουμε.
TIP: Έχουμε φυλαγμένο λίγο από το καβουρντισμένο σισάμι το αμύγδαλο και το καρύδι για να πασπαλίσουμε και από πάνω, σε κάθε πιάτο που σερβίρουμε.
