Ο διακεκριμένος ελληνιστής, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ και ακαδημαϊκός Ζακ Μπουσάρ σε μια παλιότερη συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη στην Αυγή, είναι απλά σαρωτικός.
«[…]
* Μελετώντας τον σύγχρονο – ταυτόχρονα με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό σήμερα – πού καταλήγετε;
Πονάω όταν βλέπω ότι μερικοί Έλληνες υποτιμούν την πατρίδα τους και τη γλώσσα τους. Πώς το επιτρέπετε αυτό το πράγμα; Την άλλη εβδομάδα, που θα γυρίσω στο Μοντρεάλ πρέπει να κάνω μια διάλεξη σε φοιτητές για την αξία της ελληνικής γλώσσας για να τους πείσω ότι δεν μαθαίνεις νέα ελληνικά όπως μαθαίνεις ολλανδικά. Μαθαίνεις νέα ελληνικά και ξέρεις καλύτερα τη μητρική σου γλώσσα, τη γαλλική, διαπιστώνοντας ότι οι ρίζες των λέξεων έχουν την πηγή τους από τα ελληνικά.
Αλλά δεν είναι μόνο οι λέξεις, είναι όλο το σύστημα της σκέψης, το πώς λειτουργεί το πνεύμα μας. Είμαστε ορφανά παιδιά του Αριστοτέλη, είτε το θέλουμε είτε δεν το θέλουμε. Η αξία του συλλογισμού, της επιστήμης, της γνώσης έρχεται από ‘κεί. Ακόμα και ο Σιου ο Ινδιάνος, που δεν ξέρει καν που πέφτει η Ελλάδα, εάν πιστεύει σε ορισμένες αρχές στην πολιτική, την επιστήμη ακόμα και στον θεό, οφείλεται σε ανθρώπους που κουβαλούσαν τον ελληνισμό μέσα τους, χωρίς να το ξέρουν καμιά φορά.
* Τι είναι ελληνισμός για εσάς;
Είναι μια φιλοσοφία ζωής. Το να ζεις ως λογικό και πολιτικό ον.
* Δεν είναι μόνο επιστημονικό ενδιαφέρον;
Όχι. Το πρώτο πράγμα στον ελληνισμό είναι ο ανθρωπισμός. Και ανθρωπισμός δεν είναι να ξέρεις γράμματα, αλλά να έχεις αισθήματα, να σέβεσαι τον άλλο γιατί είναι απλός θνητός σαν κι εσένα. Ο ελληνισμός είναι μοναδικό εργαλείο γνώσης, αλλά είναι και συνθήκη ζωής. Έχω μελετήσει πολλά χρόνια τα λατινικά, τα ελληνικά, τα σανσκριτικά, τα εβραϊκά. Σε καμία άλλη κουλτούρα δεν βρίσκουμε αυτό που βρίσκουμε στους αρχαίους Έλληνες, αλλά και στους σύγχρονους Έλληνες.
Στη Δύση ελληνισμός σημαίνει νους, λογική, επιστήμη, φως κ.λπ. Όταν μαθαίνεις αυτό το πράγμα και έρχεσαι στην Ελλάδα, βλέπεις να είναι το άλλο στοιχείο που κράτησαν οι νεοέλληνες, το πάθος, το παράλογο. Το δύσκολο είναι να ξανακάνεις μια σύνθεση από τις δύο αυτές πλευρές. Αλλά είναι οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. […]
* Γιατί διαδίδετε τη Νεοελληνική Λογοτεχνία;
Γιατί πιστεύω ότι έχει ένα ιδιαίτερο άρωμα, αλλά και ουσία. Ο κάθε σημερινός Έλληνας έχει τη δική του φιλοσοφία περί θεού, πολιτικής και ζωής. Αυτό είναι κάτι που δεν το βλέπουμε σε πολλές κουλτούρες όπου οι γλώσσες είναι ρηχές.
* Το ότι ο Καβάφης και ο Καζαντζάκης διαβάζονται τόσο πολύ διεθνώς οφείλεται στους μεταφραστές τους;
Σ’ αυτές τις δύο περιπτώσεις, ακόμα και μια μέτρια μετάφραση βοηθάει γιατί στην περίπτωση του Καζαντζάκη δεν είναι η γλώσσα του που μαγεύει, αλλά η σκέψη, τα πρόσωπα, αυτό που φτιάχνει, ενώ στην περίπτωση του Καβάφη ο κάθε ξένος νομίζει ότι αναγνωρίζει σύμβολα τοτέμ που ήξερε. Γι’ αυτό και στην πρώτη ανάγνωση κάθε ξένος αναγνώστης νομίζει ότι καταλαβαίνει τι λέει ο Καβάφης, γιατί είναι σαν να απευθύνεται σ’ αυτόν. Αλλά σύμφωνα με μια σκέψη ενός Γάλλου κριτικού, ο ποιητής είναι αυτός που λέει κάτι άλλο απ’ αυτό που μοιάζει να λέει, αλλά μιλάει και γι’ αυτό που μοιάζει να μιλάει. Δηλαδή ένας ποιητής που μιλάει για ένα λουλούδι ίσως εννοεί ταυτόχρονα μια κοπέλα, αλλά μιλάει για ένα λουλούδι, οπότε πρέπει το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί να είναι συνεπές μ’ αυτό που περιγράφει. Γι’ αυτό τα βρήκα εγώ με τον Εμπειρίκο». Ολόκληρη τη συνέντευξη τη βρίσκουμε στο avgi.gr.
Τι κρίμα τόσα χρόνια να γίνονται συντονισμένες προσπάθειες για την καταστροφή και της ελληνικής γλώσσας και του ελληνισμού…
